Πετρέλαιο: Τι σημαίνει η κίνηση του ΟPEC+ να «συμμαχήσει» με τη Ρωσία

Την Τετάρτη, ο Οργανισμός Πετρελαιοεξαγωγικών Χωρών και οι σύμμαχοι παραγωγοί (ΟΠΕΚ+) ανακοίνωσαν μείωση της παραγωγής πετρελαίου κατά δύο εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως και παράταση της συμφωνίας συνεργασίας μεταξύ των βασικών χωρών του ΟΠΕΚ, της Ρωσίας και άλλων παραγωγών έως το 2023.

Η επιδείνωση των οικονομικών προοπτικών και η πτώση των τιμών του πετρελαίου τους τελευταίους μήνες δημιούργησαν ισχυρά κίνητρα για τον ΟΠΕΚ+ να μειώσει την παραγωγή, αλλά η κίνηση αυτή είχε και γεωπολιτικό χαρακτήρα. Ενόψει των προτεινόμενων κυρώσεων της ΕΕ και ενός πιθανού ανώτατου ορίου τιμών στις ρωσικές εξαγωγές πετρελαίου, η Σαουδική Αραβία και οι άλλοι παραγωγοί του ΟΠΕΚ+ προσπαθούν να επανακτήσουν τον έλεγχο της αγοράς  και να διατηρήσουν τα επίπεδα κερδών που είχαν πετύχει το πρώτο εξάμηνο του 2022.

Η εξαγγελία για  μείωση παραγωγής αψήφησε τις εκτεταμένες πιέσεις του Λευκού Οίκου και ερμηνεύτηκε από πολλούς ως κίνηση στήριξης της Ρωσίας. Ο ΟΠΕΚ+ θέλει να αποκτήσει το πάνω χέρι, καθώς οι δυτικοί φορείς χάραξης πολιτικής είναι έτοιμοι να επιβάλουν έναν ακόμη γύρο κυρώσεων σε έναν σημαντικό παραγωγό πετρελαίου.

Η πρόκληση προς τις ΗΠΑ

Σύμφωνα με το CSIS αυτό θα «αναγνωστεί» ως πρόκληση προς τις Ηνωμένες Πολιτείες λόγω των εκτεταμένων πιέσεων του Λευκού Οίκου για τη διατήρηση (ή την αύξηση) της παραγωγής, οι οποίες ξεκίνησαν με την επίσκεψη του προέδρου Μπάιντεν στη Σαουδική Αραβία τον Ιούλιο, και της συνεχιζόμενης ευθυγράμμισης με τη Ρωσία. Θα επηρεάσει επίσης την πολιτική των ΗΠΑ, με τις τιμές του φυσικού αερίου να αυξάνονται ενόψει των ενδιάμεσων εκλογών.

Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι η ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας δεν αντιλήφθηκε όσα ειπώθηκαν στο «τραπέζι» με τις ΗΠΑ και δεν φαίνεται να έχει κάνει τίποτα για να αμβλύνει τις επιπτώσεις. Πράγματι, το γεγονός ότι ο ΟΠΕΚ+ συγκεντρώθηκε στη Βιέννη για πρώτη φορά από το 2020 για να ανακοινώσει αυτές τις περικοπές υποδηλώνει ότι ήθελε να στείλει ένα ισχυρό μήνυμα. Ο πρόεδρος δεν περίμενε ότι οι Σαουδάραβες θα υποχωρούσαν εντελώς, αλλά δεν θα μπορούσε επίσης να περιμένει ότι θα τον αγνοούσαν.

Η αντίδραση που αναμένεται από τον Λευκό Οίκο

Ο Λευκός Οίκος θα πρέπει να αντιδράσει τόσο για πολιτικούς όσο και για διπλωματικούς λόγους. Υπάρχει ήδη μια γραμμή επιχειρημάτων ότι οι Σαουδάραβες ταπείνωσαν τον πρόεδρο μετά την επίσκεψή του τον Ιούλιο στο Βασίλειο. Ο Λευκός Οίκος πρέπει επίσης να ανησυχεί για το αν θα αφήσει την εντύπωση ότι ο πρόεδρος μπορεί να αψηφάται ατιμώρητα.

Ο Μπάιντεν πιθανότατα θα αφήσει το Κογκρέσο να αναλάβει το προβάδισμα στην κριτική της Σαουδικής Αραβίας και δεν θα θελήσει να εμπλακεί σε μια λογομαχία με τη χώρα. Παρόλα αυτά, ο Μπάιντεν θα αισθανθεί την ανάγκη να αποδείξει ότι το να περάσει κανείς απέναντι στον πρόεδρο έχει σοβαρές συνέπειες. Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να αναμένουν κάποιες κινήσεις στο μέτωπο της ενέργειας, αλλά και μια παύση σε ορισμένες αμερικανικές προσπάθειες που οι Σαουδάραβες ενδιαφέρονταν να επιδιώξουν

Ο ΟΠΕΚ+ βαθαίνει το χάσμα μεταξύ παραγωγών και καταναλωτών

Οι υψηλότερες τιμές του πετρελαίου θα μπορούσαν να επιδεινώσουν τις παγκόσμιες οικονομικές δυσχέρειες και να αποξενώσουν τις χώρες εισαγωγής, ενώ η σχέση ΗΠΑ-Σαουδικής Αραβίας θα επιδεινωθεί.

Η περικοπή, που συμφωνήθηκε στην πρώτη προσωπική συνάντηση της ομάδας στη Βιέννη μετά τον Covid-19, σχεδιάστηκε για να ταρακουνήσει την αγορά πετρελαίου. Η περικοπή των δύο εκατομμυρίων βαρελιών ημερησίως είναι λιγότερη από ό,τι φαίνεται, μιας και αρκετές χώρες ήδη παράγουν λιγότερο πετρέλαιο – και αυτός είναι ένας λόγος για τον οποίο η άμεση αντίδραση της αγοράς ήταν περιορισμένη. Η μείωση βασίζεται στους στόχους παραγωγής του Αυγούστου 2022 -και δεδομένου ότι πολλές χώρες χάνουν συνεχώς τους στόχους τους, ορισμένες από αυτές τις περικοπές θα υπάρχουν μόνο στα χαρτιά.

Ο υπουργός ενέργειας της Σαουδικής Αραβίας είπε ότι οι πραγματικές περικοπές θα μπορούσαν να είναι περίπου 1 έως 1,1 εκατ. βαρέλια την ημέρα. Οι πραγματικές περικοπές θα μπορούσαν να είναι ακόμη μικρότερες. Ως συνήθως, τα αραβικά κράτη του Κόλπου θα κάνουν το μεγαλύτερο μέρος της βαριάς δουλειάς. Μόνο η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) έχουν προγραμματίσει να μειώσουν 686.000 b/d από τον Νοέμβριο. Η Σαουδική Αραβία, με νέο στόχο τα 10,48 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως, θα καλωσορίσει την ευκαιρία να περιορίσει την παραγωγή της μετά από αρκετούς μήνες κατά τους οποίους οι πετρελαιοπηγές της λειτουργούσαν σε επίπεδα ρεκόρ.

Ανησυχίες της αγοράς, γεωπολιτικοί παράγοντες

Τι προκάλεσε μια τόσο βαθιά περικοπή; Οι τιμές του πετρελαίου έχουν υποχωρήσει από τις αρχές του καλοκαιριού και το σκοτεινότερο μακροοικονομικό περιβάλλον έπεισε τον ΟΠΕΚ+ να δράσει. Μια σοβαρή ύφεση είναι πιθανή στην Ευρώπη, η αύξηση των επιτοκίων στις Ηνωμένες Πολιτείες πλήττει τη χρηματιστηριακή αγορά και την αγορά ακινήτων, και η πολιτική “μηδενικής ανοχής” στον covid της Κίνας περιορίζει τη ζήτηση πετρελαίου.

Πέρα από την οικονομική λογική αυτής της περικοπής, ο ΟΠΕΚ+ προσπαθεί να αποκτήσει το πάνω χέρι εν όψει των δυτικών κυρώσεων κατά της Ρωσίας. Το προτεινόμενο πλαφόν τιμών αντιμετωπίζει πολλές προκλήσεις και είναι απίθανο να πετύχει ό,τι ελπίζουν οι αξιωματούχοι του αμερικανικού υπουργείου Οικονομικών, αλλά θα μπορούσε να μειώσει τα ρωσικά έσοδα και να δημιουργήσει ένα κυνηγητό» για φθηνότερα ρωσικά βαρέλια. Αυτό θα μπορούσε να βλάψει άλλους εξαγωγείς.

Οι κυρώσεις της ΕΕ κατά της Ρωσίας και το προτεινόμενο ανώτατο όριο τιμών αποτελούν μέρος μιας ευρύτερης τάσης που ανησυχεί τον ΟΠΕΚ+. Τον τελευταίο χρόνο, οι χώρες που εισάγουν πετρέλαιο αναζήτησαν νέους τρόπους για να επηρεάσουν την αγορά και να μειώσουν τις τιμές του πετρελαίου. Οι άνευ προηγουμένου απελευθερώσεις στρατηγικών αποθεμάτων από τον Λευκό Οίκο συνέβαλαν στη συγκράτηση των τιμών. Σίγουρα, αυτή η εκκολαπτόμενη προσπάθεια για τη δημιουργία ενός “συνασπισμού αγοραστών” που θα μπορούσε να αναδιαμορφώσει τη δυναμική της αγοράς πετρελαίου είναι πολύ μακριά – και θα  εξαρτηθεί από τον πολύ ισχυρότερο συντονισμό μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών, της Κίνας και της Ινδίας.