Τι προμηνύει το νέο «αρχηγείο» του ΝΑΤΟ στην Ιορδανία;

Μόλις έγινε η ανακοίνωση ξεκίνησαν και τα οργισμένα σχόλια. Κατά τη σύνοδο στην Ουάσινγκτον, το ΝΑΤΟ ανακοίνωσε το άνοιγμα του πρώτου γραφείου συνδέσμου στη Μέση Ανατολή, στην Ιορδανία.

«Η ίδρυση ενός γραφείου συνδέσμου του ΝΑΤΟ στο Αμμάν αποτελεί μία φυσική εξέλιξη της μακρόχρονης σχέσης μεταξύ της Συμμαχίας και της Ιορδανίας», ανέφερε το δελτίο Τύπου, προσθέτοντας ακόμα πως η Ιορδανία αποτελεί έναν παράγοντα σταθερότητας «τόσο σε περιφερειακό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο».

Πολλοί όμως δεν αντιμετώπισαν την εξέλιξη αυτή με ιδιαίτερα θετικό τρόπο.

«Η προδοσία κυλάει στις φλέβες τους», έγραψε στο Facebook ένας χρήστης από την Αλγερία. «Πώς εξηγείς το ότι δίνεις τα χέρια με αυτούς που σκοτώνουν τα αδέλφια σου παντού στον κόσμο;», «Η Ιορδανία ξεπουλήθηκε χωρίς να πέσει ούτε σφαίρα», πρόσθεσε ένας άλλος χρήστης, επίσης Αλγερινός. «Πού είναι ο ελεύθερος λαός της Ιορδανίας; Συμφωνούν με αυτό;», σχολίασε κάποιος από την Τυνησία.

Η ιδέα για την ίδρυση ενός γραφείου του ΝΑΤΟ στο Αμμάν αποτέλεσε έναυσμα και για κάμποσες θεωρίες συνωμοσίας. Κάποιοι ισχυρίζονται πως το ΝΑΤΟ θέλει τώρα να εμπλακεί ενεργά σε μάχες στη Γάζα και τον Λίβανο – εκ μέρους του Ισραήλ.

Αυτή δεν είναι η πρώτη φορά τους τελευταίους μήνες που η Ιορδανία έχει γίνει στόχος τέτοιου είδους κριτικής. Τον Απρίλιο, αφ’ ότου το Ιράν εκτόξευσε πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη εναντίον του Ισραήλ, η Ιορδανία συνέβαλε σημαντικά στην απόκρουση της επίθεσης.

Η Ιορδανία δήλωσε πως απλώς προστάτευσε τον εναέριο χώρο της, όμως πολλοί Ιορδανοί διαφώνησαν με τη στάση της χώρας τους. Ένας στους πέντε Ιορδανούς, συμπεριλαμβανομένης της βασίλισσας της χώρας, είναι παλαιστινιακής καταγωγής – και πολλοί στέκονται στο πλευρό των Παλαιστινίων στον αγώνα τους για αναγνώριση ενός παλαιστινιακού κράτους.

Στην πραγματικά όμως η Ιορδανία – όπου οι διαφωνούσες πολιτικές φωνές συχνά καταπιέζονται από τη βασιλική οικογένεια – διατηρεί στενές σχέσεις με το γειτονικό Ισραήλ, ιδίως στον τομέα της ασφάλειας, κάτι που σπανίως αναφέρεται στο εσωτερικό της χώρας. Επιπλέον, συνεργάζεται με το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ εδώ και δεκαετίες επί διαφόρων στρατιωτικών και αμυντικών ζητημάτων.

Το αντιδημοφιλές ΝΑΤΟ

Παρά τη γεωγραφική εγγύτητα στη Γάζα, το νέο γραφείο συνδέσμου του ΝΑΤΟ στο Αμμάν δεν θα έχει καμία εμπλοκή στη σύγκρουση που μαίνεται εκεί, όπως αναφέρουν ειδικοί στην DW.

«Παρά την τεράστια αύξηση των βιαιοπραγιών στην περιοχή […] η απόφαση του ΝΑΤΟ ήταν σχεδόν σίγουρα σχεδιασμένη εδώ και καιρό – και δεν αποφασίστηκε τώρα ως αντίδραση στις παρούσες συγκρούσεις», τονίζει στην DW ο Τζόναθαν Πάνικοφ από το Atlantic Council’s Middle East Program. Οι συζητήσεις για την ίδρυση ενός γραφείου του ΝΑΤΟ στο Αμμάν είχαν ξεκινήσει ήδη από τον Ιούλιο του 2023, πολύ πριν από την 7η Οκτωβρίου και την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ.

Ο πόλεμος στη Γάζα πιθανότατα επιτάχυνε τα σχέδια, σύμφωνα με την Ιζαμπέλε Βέρενφελς, ανώτερη συνεργάτη στο τμήμα Αφρικής και Μέσης Ανατολής του Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων και Ασφαλείας. «Δεν θεωρώ όμως ότι το ΝΑΤΟ έχει καμία όρεξη να βρεθεί πιο κοντά στον πόλεμο στη Μέση Ανατολή», δηλώνει η ειδικός στην DW.

Ούτως ή άλλως το νέο γραφείο συνδέσμου δεν αποτελεί την πρώτη ανάμειξη του ΝΑΤΟ στη Μέση Ανατολή – η οργάνωση έχει εδώ και καιρό διάφορες συνεργασίες στην περιοχή.

Η σημασία του γραφείου στο Αμμάν

Παρά τη διαδικτυακή κατακραυγή, πόσο μεγάλο γεγονός είναι πράγματι το γραφείο συνδέσμου του ΝΑΤΟ στο Αμμάν;

Από την πλευρά του ΝΑΤΟ μπορεί να το δει κανείς ως ένα σημαντικό επίτευγμα, λέει ο Χ. Α. Χέλιερ, ανώτερος συνεργάτης του Carnegie Endowment for International Peace. «Δείχνει πως το ΝΑΤΟ επιθυμεί να δώσει έμφαση στο ότι ο κόσμος έχει αλλάξει, και δεσμεύεται να συνεργαστεί με εταίρους στη Μέση Ανατολή». Εξάλλου, «δεδομένου ότι η Ρωσία ασκεί επίσης επιρροή στην περιοχή, η κίνηση του ΝΑΤΟ είναι λογική».

Η στρατιωτική και αμυντική συνεργασία μεταξύ ΝΑΤΟ και Ιορδανίας πρόκειται να ενισχυθείΕικόνα: NATO
Όπως προσθέτει ο Χέλιερ, «ένα γραφείο συνδέσμου θέτει σε κίνηση έναν διαφορετικό μηχανισμό και σημαίνει πως η Ιορδανία θα έχει πολύ πιο άμεση συνεργασία σε διαφόρους τομείς κοινού ενδιαφέροντος, όπως στη διαχείριση κρίσεων, την κυβερνοασφάλεια, την κλιματική αλλαγή και αλλού».

Από την πλευρά της περιοχής πρόκειται δε για μία «μεγάλη συμβολική συμφωνία», όπως εκτιμούν τόσο η Βέρενφελς όσο και ο Πάνικοφ. Ταυτοχρόνως όμως μπορεί να αναπτύξει ακόμα μεγαλύτερη δυναμική στο μέλλον.

«Το περιφερειακό κέντρο του ΝΑΤΟ στο Κουβέιτ έχει ήδη ενώσει τις χώρες στην περιοχή», επισημαίνει η Βέρενφελς. «Η Ιορδανία αποτελεί μία αρκετά ουδέτερη επικράτεια στον αραβικό κόσμο. Επομένως, νομίζω πως το ερώτημα είναι το εξής: πόσο μεγάλο θα γίνει το γραφείο στο Αμμάν με την πάροδο του χρόνου; Και τι αλληλεπίδραση θα υπάρχει με άλλους περιφερειακούς παίκτες, ιδίως από τη Βόρεια Αφρική; […] Οι λαοί της περιοχής δεν συμπαθούν γενικώς το ΝΑΤΟ, διότι το συνδέουν με τις επεμβάσεις του παρελθόντος. Την ίδια στιγμή όμως νομίζω ότι οι ελίτ [των κρατών αυτών] έχουν συμφέρον, για παράδειγμα, να γίνουν οι ένοπλες δυνάμεις πιο επαγγελματικές».

Σύμφωνα με μία πρόσφατη έκθεση, καμία χώρα της Μέσης Ανατολής δεν θέλει άμεση στρατιωτική επέμβαση από το ΝΑΤΟ. Η έκθεση ωστόσο αναφέρει ακόμα πως το ΝΑΤΟ θα μπορούσε να προχωρήσει σε συνεργασίες στην περιοχή μέσω της ενίσχυσης της ναυτικής ασφάλειας, της βοήθειας στους ελέγχους εξοπλισμών και στην προετοιμασία των κρατών απέναντι στην κλιματική αλλαγή και άλλες κρίσεις.

Εν τέλει ο Πάνικοφ αμφιβάλλει για το εάν η Ιορδανία κινδυνεύει να αποσταθεροποιηθεί εξαιτίας της σύστασης του γραφείου συνδέσμου του ΝΑΤΟ: «Για χρόνια η Ιορδανία βρίσκεται αντιμέτωπη με πάρα πολλά οικονομικά και πολιτικά ζητήματα, όπως και με ζητήματα ασφαλείας», εξηγεί στην DW. Και κάθε νέο τέτοιο ζήτημα που προκύπτει «αποτελεί μεγαλύτερη απειλή για τη χώρα από τη μερική ενίσχυση της συνεργασίας με το ΝΑΤΟ».