Τι μήνυμα ήθελε να στείλει το Ιράν με την επίθεσή του στο Ισραήλ;

Το Ιράν εκτόξευσε κατά τη διάρκεια της νύχτας μη επανδρωμένα αεροσκάφη και πυραύλους προς το Ισραήλ, αφού υποσχέθηκε προηγουμένως αντίποινα για το φονικό χτύπημα στο προξενείο του στην πρωτεύουσα της Συρίας τη Δαμασκό.

Το Ισραήλ δεν έχει αναλάβει την ευθύνη για το χτύπημα στο προξενείο, αλλά πιστεύεται ευρέως ότι βρισκόταν πίσω από αυτό.

Σημειώνεται επίσης ότι είναι η πρώτη φορά που το Ιράν επιτίθεται απευθείας στο Ισραήλ.

Προηγουμένως το Ισραήλ και το Ιράν είχαν εμπλακεί σε έναν πολυετή “σκιώδη” πόλεμο – επιθέσεις σε assets χωρίς να αναλαμβάνει κανείς ποτέ την ευθύνη.

Οι επιθέσεις αυτές έχουν ενταθεί σημαντικά κατά τη διάρκεια του σημερινού πολέμου στη Γάζα που προκλήθηκε από την επίθεση της Χαμάς σε κοντινές ισραηλινές κοινότητες τον περασμένο Οκτώβριο.

Γιατί είναι εχθροί το Ισραήλ και το Ιράν;

Οι δύο χώρες ήταν σύμμαχοι μέχρι την ισλαμική επανάσταση του 1979 στο Ιράν, η οποία έφερε ένα καθεστώς που χρησιμοποίησε την εναντίωση στο Ισραήλ ως βασικό μέρος της ιδεολογίας του, σημειώνει σε ανάλυσή του το BBC. Το Ιράν δεν αναγνωρίζει το δικαίωμα ύπαρξης του Ισραήλ και επιδιώκει την εξάλειψή του.

Ο ανώτατος ηγέτης της χώρας, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, έχει αποκαλέσει στο παρελθόν το Ισραήλ “καρκινικό όγκο” που “αναμφίβολα θα ξεριζωθεί και θα καταστραφεί”.

Το Ισραήλ πιστεύει ότι το Ιράν αποτελεί υπαρξιακή απειλή, όπως αποδεικνύεται από τη ρητορική της Τεχεράνης, τη δημιουργία πληρεξουσίων δυνάμεων που έχουν ορκιστεί στην καταστροφή του Ισραήλ, τη χρηματοδότηση και τον εξοπλισμό ομάδων, συμπεριλαμβανομένης της Χαμάς και της Χεζμπολάχ, και τη μυστική επιδίωξη του Ιράν για πυρηνικά όπλα, αν και η Τεχεράνη αρνείται ότι επιδιώκει την κατασκευή πυρηνικής βόμβας.

Το Ιράν ήθελε να ανταποδώσει μετά την επίθεση στο προξενείο

Το Ιράν ανέφερε ότι ο βομβαρδισμός του Ισραήλ αποτελεί απάντηση στην αεροπορική επιδρομή της 1ης Απριλίου σε κτίριο του ιρανικού προξενείου στη συριακή πρωτεύουσα Δαμασκό, κατά την οποία σκοτώθηκαν ανώτεροι Ιρανοί διοικητές.

Το Ιράν κατηγορεί το Ισραήλ για την αεροπορική επιδρομή, την οποία θεώρησε ως παραβίαση της κυριαρχίας του. Το Ισραήλ δεν έχει αναλάνει την ευθύνη, αλλά θεωρείται ευρέως ότι το έκανε.

Δεκατρείς άνθρωποι σκοτώθηκαν, μεταξύ των οποίων ο ταξίαρχος Μοχαμάντ Ρεζά Ζαχέντι – ανώτερος διοικητής της δύναμης Quds. Ήταν βασικό στέλεχος της ιρανικής επιχείρησης για τον εξοπλισμό της ένοπλης ομάδας της Χεζμπολάχ.

Η επίθεση στο προξενείο εντάσσεται σε ένα μοτίβο αεροπορικών επιδρομών εναντίον ιρανικών στόχων που αποδίδονται ευρέως στο Ισραήλ. Αρκετοί ανώτεροι διοικητές έχουν σκοτωθεί σε αεροπορικές επιδρομές στη Συρία τους τελευταίους μήνες.

Οι Φρουροί της Ισλαμικής Επανάστασης διοχτεύουν όπλα και εξοπλισμό, συμπεριλαμβανομένων πυραύλων υψηλής ακρίβειας, μέσω της Συρίας στη Χεζμπολάχ. Το Ισραήλ προσπαθεί να σταματήσει αυτές τις παραδόσεις, καθώς και να εμποδίσει το Ιράν να ενισχύσει τη στρατιωτική του παρουσία στη Συρία.

Ποιοι είναι οι σύμμαχοι του Ιράν;

Το Ιράν έχει δημιουργήσει ένα δίκτυο συμμάχων και δυνάμεων αντιπροσώπων στη Μέση Ανατολή που, όπως λέει, αποτελούν μέρος ενός “άξονα αντίστασης” που αμφισβητεί τα συμφέροντα των ΗΠΑ και του Ισραήλ στην περιοχή. Τους υποστηρίζει σε διάφορους βαθμούς.

Η Συρία είναι ο σημαντικότερος σύμμαχος του Ιράν. Το Ιράν, μαζί με τη Ρωσία, βοήθησε τη κυβέρνηση του Μπασάρ αλ Άσαντ να επιβιώσει από τον δεκαετή εμφύλιο πόλεμο της χώρας.

Η Χεζμπολάχ στο Λίβανο είναι η πιο ισχυρή από τις ένοπλες ομάδες που υποστηρίζει το Ιράν. Ανταλλάσσει διασυνοριακά πυρά με το Ισραήλ σε σχεδόν καθημερινή βάση από τότε που ξέσπασε ο πόλεμος μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς. Δεκάδες χιλιάδες άμαχοι και στις δύο πλευρές των συνόρων έχουν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους.

Το Ιράν υποστηρίζει διάφορες πολιτοφυλακές στο Ιράκ, οι οποίες έχουν επιτεθεί με ρουκέτες εναντίον αμερικανικών βάσεων στο Ιράκ, τη Συρία και την Ιορδανία. Οι ΗΠΑ προέβησαν σε αντίποινα αφού τρεις στρατιώτες τους σκοτώθηκαν σε στρατιωτικό φυλάκιο στην Ιορδανία.

Στην Υεμένη, το Ιράν παρέχει υποστήριξη στους Χούθι, οι οποίοι ελέγχουν τις πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές της χώρας. Για να δείξουν την υποστήριξή τους στη Χαμάς στη Γάζα, οι Χούθι έχουν εκτοξεύσει πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη στο Ισραήλ και επιτίθενται επίσης σε εμπορικά πλοία κοντά στις ακτές του, βυθίζοντας τουλάχιστον ένα πλοίο. Οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο έχουν πλήξει στόχους των Χούθι ως απάντηση

Το Ιράν παρέχει επίσης όπλα και εκπαίδευση σε παλαιστινιακές ένοπλες ομάδες, συμπεριλαμβανομένης της Χαμάς, η οποία επιτέθηκε στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου του περασμένου έτους, πυροδοτώντας τον σημερινό πόλεμο στη Γάζα και τις αντιπαραθέσεις που παρασύρουν το Ιράν, τους πληρεξουσίους του και τους συμμάχους του Ισραήλ στη διαμάχη στη Μέση Ανατολή. Ωστόσο, το Ιράν αρνείται οποιονδήποτε ρόλο στην ίδια την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου.

Πώς συγκρίνονται οι στρατιωτικές δυνατότητες του Ιράν και του Ισραήλ;

Το Ιράν είναι πολύ μεγαλύτερο από το Ισραήλ γεωγραφικά και έχει πληθυσμό σχεδόν 90 εκατομμυρίων ανθρώπων, σχεδόν δεκαπλάσιο από το Ισραήλ – αλλά αυτό δεν μεταφράζεται σε μεγαλύτερη στρατιωτική ισχύ.

Το Ιράν έχει επενδύσει σε μεγάλο βαθμό σε πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Διαθέτει ένα τεράστιο δικό του οπλοστάσιο, αλλά προμηθεύει επίσης σημαντικές ποσότητες στους πληρεξουσίους του – τους Χούθι στην Υεμένη και τη Χεζμπολάχ στον Λίβανο.

Αυτό που του λείπει είναι σύγχρονα συστήματα αεράμυνας και μαχητικά αεροσκάφη. Η Ρωσία πιστεύεται ότι συνεργάζεται με το Ιράν για τη βελτίωση αυτών σε αντάλλαγμα για τη στρατιωτική υποστήριξη που έχει παράσχει η Τεχεράνη στη Μόσχα στον πόλεμό της με την Ουκρανία – το Ιράν έχει παράσχει μη επανδρωμένα αεροσκάφη Shahed και η Ρωσία φέρεται να επιδιώκει τώρα να κατασκευάσει η ίδια τα όπλα αυτά.

Αντίθετα, το Ισραήλ διαθέτει μία από τις πιο προηγμένες αεροπορικές δυνάμεις στον κόσμο. Σύμφωνα με την έκθεση στρατιωτικής ισορροπίας του IISS, το Ισραήλ διαθέτει τουλάχιστον 14 μοίρες αεροσκαφών – συμπεριλαμβανομένων των F-15, των F-16 και του τελευταίου stealth αεροσκάφους F-35.
Το Ισραήλ έχει επίσης εμπειρία στη διεξαγωγή χτυπημάτων βαθιά μέσα σε εχθρικό έδαφος.

Έχουν πυρηνικά όπλα το Ιράν και το Ισραήλ;

Το Ισραήλ θεωρείται ότι διαθέτει τα δικά του πυρηνικά όπλα, αλλά διατηρεί μια επίσημη πολιτική σκόπιμης ασάφειας.

Πέρυσι, ο παγκόσμιος παρατηρητής πυρηνικών όπλων βρήκε σωματίδια ουρανίου εμπλουτισμένα σε ποσσοτό 83,7% – πολύ κοντά σε οπλικό βαθμό – στην υπόγεια τοποθεσία Fordo του Ιράν. Το Ιράν ανέφερε ότι μπορεί να σημειώθηκαν “ακούσιες διακυμάνσεις” στα επίπεδα εμπλουτισμού.

Το Ιράν εμπλουτίζει ανοιχτά ουράνιο σε 60% για περισσότερα από δύο χρόνια κατά παράβαση της πυρηνικής συμφωνίας του 2015 με τις παγκόσμιες δυνάμεις.

Ωστόσο, η συμφωνία αυτή βρίσκεται κοντά στην κατάρρευση από τότε που ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ αποχώρησε μονομερώς και επανέφερε το 2018 τις κυρώσεις στο Ιράν. Το Ισραήλ είχε εξαρχής αντιταχθεί στην πυρηνική συμφωνία.

Τι μήνυμα στέλνει το Ιράν με την επίθεσή του;

“Μπλοκάραμε. Αναχαιτίσαμε. Μαζί θα νικήσουμε”, ήταν ο τρόπος με τον οποίο εκτίμησε τα πράγματα ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου.

Αλλά ο Τομ Φλέτσερ, σύμβουλος εξωτερικής πολιτικής πολλών πρωθυπουργών του Ηνωμένου Βασιλείου και πρώην πρέσβης του Ηνωμένου Βασιλείου στον Λίβανο, δήλωσε ότι η ιρανική ομοβροντία ήταν ένα “ανατριχιαστικό μήνυμα για την ικανότητα και την εμβέλεια του Ιράν”.

Οι ηγεσίες τόσο στο Ιράν όσο και στο Ισραήλ ήταν και οι δύο “υπό πίεση στο εσωτερικό, αντιμετωπίζουν διεθνή κριτική και είναι σαφώς έτοιμες να παίξουν με τη φωτιά”, προειδοποίησε.

Ωστόσο, δήλωσε στο BBC ότι η πρωτοφανής επίθεση του Ιράν φαίνεται ότι ήταν προσεκτικά υπολογισμένη.

“Το Ιράν ενημέρωσε για αυτές τις επιθέσεις εκ των προτέρων, γεγονός που έκανε ευκολότερη την αποτροπή τους”, είπε, συγκρίνοντας το με τις ανταλλαγές πυρών που είχε δει όταν ήταν πρεσβευτής στο Λίβανο, όπου “η πρόθεση είναι να δείξει την ικανότητα, αλλά όχι απαραίτητα να κλιμακώσει”.

Είπε επίσης ότι ήταν “θετικό” το γεγονός ότι το Ιράν επέλεξε να απαντήσει άμεσα και όχι μέσω της Χεζμπολάχ. Ορισμένοι Ισραηλινοί έχουν ζητήσει από τον στρατό να επεκτείνει την αντιπαράθεσή του με την ένοπλη ομάδα του Λιβάνου για να την απωθήσει από τα σύνορα.

Ο Sanam Vakil από το think tank Chatham House δήλωσε ότι η επίθεση ήταν μια επιτυχία από την οπτική του Ιράν.

“Αυτή είναι η πρώτη φορά που το Ιράν  παραβιάζει άμεσα την κυριαρχία του Ισραήλ”, δήλωσε στο BBC. “Τα χτυπήματα ήταν σίγουρα υπολογισμένα, κατευθύνθηκαν σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις με στόχο να μην προκαλέσουν μεγάλη ζημιά ή να μην πληγώσουν κανέναν”.