25 Νοεμβρίου: Παγκόσμια ημέρα εξάλειψης της βίας κατά των γυναικών

Ο Ο.Η.Ε. έχει κηρύξει από το 1991 την 25η Νοεμβρίου ως την Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών. Αυτή η ημέρα αποτελεί μια καλή αφορμή για να μεταδίδεται ξανά και ξανά το μήνυμα “Σπάσε τη σιωπή σου” καθώς δεν αποτελεί ιδιωτική υπόθεση, αλλά η κάθε είδους βία (σωματική, ψυχολογική, λεκτική ή σωματική) κατά των γυναικών αποτελεί σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα με παγκόσμια διάσταση που μας αφορά όλους ανεξαιρέτως.

Η Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών αποτελεί μια κραυγή για την αναγκαιότητα του αφανισμού αυτού του φαινομένου

Για τη βία δεν υπάρχουν σύνορα, πολιτισμοί ή πλούτη. Μετά λύπης διαπιστώνουμε ότι είναι ένα φαινόμενο διαδεδομένο σε όλες τις κοινωνίες και σε όλες τις κοινωνικές τάξεις, ανεξάρτητα από το επίπεδο ανάπτυξης, το βαθμό πολιτικής σταθερότητας , τον πολιτισμό ή τη θρησκεία και συναντάται τόσο στο δημόσιο όσο και τον ιδιωτικό χώρο. Αποτελεί ένα παγκόσμιο φαινόμενο και αν δεν συμβαίνει σε εμάς συμβαίνει δίπλα μας. Δεν είναι λίγες οι προσπάθειες της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων να παρακινήσει όσες γυναίκες πέφτουν θύματα βίας να μη φοβούνται, αλλά να αντιδράσουν, να μιλήσουν γι’ αυτό.

Δυστυχώς, παρά το γεγονός ότι μεγάλος αριθμός χωρών έχει θεσπίσει νομικό πλαίσιο κατά της ενδοοικογενειακής βίας, της σεξουαλικής κακοποίησης και άλλων μορφών βίας, το φαινόμενο όχι απλώς παραμένει αλλά και αναπτύσσεται.

33% των ελληνίδων θύματα βίας

Έρευνα του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης που δημοσιοποιήθηκε το Μάρτιο του 2014 κατέδειξε ότι το 25% των Ελληνίδων έχει πέσει θύμα σωματικής ή και σεξουαλικής βίας από την ηλικία των 15 ετών και άνω. Σύμφωνα με την ίδια έρευνα, το 33% των ερωτηθείσων δήλωσε ότι δέχθηκε ψυχολογική βία από το σύντροφο της και το 33% των Ελληνίδων δήλωσε, ως τόπο όπου δέχθηκε το πιο σοβαρό περιστατικό βίας από άλλον, το σπίτι.

Ανησυχητικά στατιστικά στοιχεία

– Η πιο συχνή μορφή βίας προέρχεται από τον ερωτικό σύντροφο. Μία στις τρεις γυναίκες κάποια στιγμή στη ζωή της θα ξυλοκοπηθεί, θα βιασθεί ή με κάποιο άλλο τρόπο θα κακοποιηθεί από το σύντροφό της.

– Οι μισές από τις γυναίκες θύματα ανθρωποκτονίας έχουν δολοφονηθεί από (νυν ή πρώην) σύζυγο ή σύντροφο.

– Μία στις πέντε γυναίκες κάποια στιγμή στη ζωή της θα πέσει θύμα βιασμού ή απόπειρας βιασμού.

– Οι γυναίκες 15-44 ετών κινδυνεύουν περισσότερο από βιασμό ή ενδοοικογενειακή βία παρά από καρκίνο, τροχαία ατυχήματα, πόλεμο ή ελονοσία.

– 130 εκατομμύρια γυναίκες και κορίτσια έχουν υποστεί ακρωτηριασμό γεννητικών οργάνων.

– 500.000 με 2.000.000 άνθρωποι στον κόσμο, κυρίως γυναίκες και παιδιά, εκτιμάται ότι διακινούνται παράνομα κάθε χρόνο με σκοπό τη σεξουαλική εκμετάλλευση και την εξαναγκαστική εργασία.

– Το 40-50% των γυναικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν αναφέρει κάποια μορφή σεξουαλικής παρενόχλησης στο χώρο εργασίας.

– Το 55%-95% των γυναικών θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας δεν καταγγέλλουν το πρόβλημα.

Τόσο επικίνδυνη όσο ο καρκίνος

H βία κατά των γυναικών είναι μεγάλος κίνδυνος για τη δημόσια υγεία και σημαντική αιτία θανάτου και αναπηρίας για τις γυναίκες 16-44 ετών. Σε αναφορά της Παγκόσμιας Τράπεζας εκτιμάται ότι η βία κατά των γυναικών ήταν τόσο σοβαρή αιτία θανάτου και ανικανότητας μεταξύ των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας όσο ο καρκίνος. Πρόκειται για φαινόμενο διαδεδομένο σε όλες τις κοινωνίες και σε όλες τις κοινωνικές τάξεις, ανεξάρτητα από το επίπεδο ανάπτυξης, το βαθμό πολιτικής σταθερότητας, το πολιτισμό ή τη θρησκεία.

Σύμφωνα με την Εύα Μεταλίδη, Συμβουλευτική Ψυχολόγο – Ψυχοθεραπεύτρια, Κλινική Ψυχοπαθολόγο και Δικαστική Πραγματογνώμων, ο κύκλος της βίας αποτελείται από 3 μέρη.

Πρώτον, τη φάση της αυξανόμενης έντασης, κατά την οποία, υπάρχει μικρός βαθμός βίας με σπρωξίματα, λεκτικές προσβολές και απόδοση ευθυνών στο θύμα. Στη διάρκεια αυτής της φάσης, η γυναίκα μπορεί να προσπαθήσει να καταπραΰνει το θύτη με το να κάνει ό,τι αυτός θέλει ή απλά με το να προσπαθεί να μη βρίσκεται στο δρόμο του.

Η δεύτερη φάση, η φάση της «έκρηξης», είναι η φάση του βίαιου ξεσπάσματος. Σ’ αυτή τη φάση, ο θύτης μπορεί να τα σπάσει όλα μέσα στο σπίτι, να επιτεθεί βίαια και να τραυματίσει τη σύζυγό του.

Τέλος, κατά την τρίτη φάση, τη φάση της ηρεμίας, ο θύτης μπορεί να εκφράσει τη μετάνοιά του και να «γεμίσει» τη σύντροφό του με δώρα. Μπορεί να εκλιπαρήσει για συγχώρεση και να υποσχεθεί ότι δε θα ξαναγίνει βίαιος στο μέλλον. Αυτή η φάση χαρακτηρίζεται και ως «η πλάνη του παραδείσου» γιατί η γυναίκα μπορεί να πείσει τον εαυτό της ότι ο θύτης τα πιστεύει αυτά που λέει και θα αλλάξει τη βίαιη συμπεριφορά του. Η γυναίκα μπορεί να δεθεί με τη στοργική πλευρά της προσωπικότητας του θύτη, η οποία ανταποκρίνεται και στην υγιή ανάγκη της να την αγαπήσουν και να τη φροντίσουν. Καθώς όμως, ο καιρός περνάει, ο κύκλος τη βίας μπορεί να παρουσιάζεται πιο συχνά και να γίνεται όλο και πιο έντονος και άγριος.

Η ίδια αναφέρει τα χαρακτηριστικά των ανδρών που κακοποιούν, οι οποίοι συνήθως:

1. Έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση.
2. Πιστεύουν όλους τους μύθους σχετικά με τις σχέσεις κακοποίησης.
3. Έχουν μία παραδοσιακή εικόνα για την αντρική ανωτερότητα και το στερεότυπο του αντρικού ρόλου στην οικογένεια. Επίσης, πολλοί, σαν παιδιά, υπήρξαν μάρτυρες άσκησης βίας, του πατέρα τους προς τη μητέρα τους ή είχαν κακοποιηθεί οι ίδιοι από τους γονείς τους.
4. Κατηγορούν τους άλλους για τις πράξεις τους.
5. Ζηλεύουν παθολογικά.
6. Παρουσιάζουν διπλή προσωπικότητα.
7. Έχουν έντονες αντιδράσεις άγχους, στη διάρκεια των οποίων, χρησιμοποιούν το αλκοόλ ή την κακοποίηση των γυναικών τους προκειμένου να εκτονωθούν.
8. Συχνά χρησιμοποιούν την ερωτική επαφή σαν πράξη επιθετικότητας προκειμένου να τονώσουν την αυτοπεποίθηση και τον ανδρισμό τους.
9. Δε θεωρούν ότι η βίαιη συμπεριφορά τους μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις.

Ενώ οι γυναίκες που κακοποιούνται συνήθως:

1. Έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και υποτιμούν την ικανότητά τους στο να επιτυγχάνουν σε οτιδήποτε μπορεί να αναλάβουν.
2. Πιστεύουν όλους τους μύθους σχετικά με τις σχέσεις κακοποίησης.
3. Έχουν μία παραδοσιακή αντίληψη για το ρόλο τους στο σπίτι, βλέπουν το σύζυγο σαν τον αρχηγό της οικογένειας, και πιστεύουν απόλυτα στην εικόνα της ενωμένης οικογένειας και στο στερεότυπο του γυναικείου ρόλου τον οποίο έχουν διδαχθεί και σύμφωνα με τον οποίο, οι ίδιες είναι ανίκανες να φροντίσουν τον εαυτό τους και πρέπει να εξαρτώνται πάντα από έναν άντρα.
4. Πιστεύουν ότι μπορεί να συγκρατήσουν το θύτη από το να χάσει τον έλεγχο και αποδέχονται την ευθύνη για τις δικές του πράξεις.
5. Υποφέρουν από ενοχές αλλά αρνούνται τον τρόμο και το θυμό που νιώθουν.
6. Έχουν έντονες αντιδράσεις άγχους με ψυχοφυσιολογικά συμπτώματα.
7. Χρησιμοποιούν την ερωτική επαφή σα μέθοδο για να εδραιώσουν την καλή σχέση με το σύζυγο.
8. Πιστεύουν ότι κανείς δε θα μπορούσε να τις βοηθήσει να βγουν από την άσχημη κατάσταση στην οποία βρίσκονται, εκτός από τον ίδιο τους τον εαυτό.
9. Έχουν μία μη ρεαλιστική ελπίδα ότι η αλλαγή «θα έρθει» και πιστεύουν στις «υποσχέσεις» των συντρόφων τους.

“Σπάσε τη σιωπή σου, αντέδρασε, μίλα”

Τα θύματα πρέπει να βρουν τη δύναμη να αντιδράσουν, αν θέλουν να αλλάξουν τα μόνα πρότυπα που έχουν μάθει μέσα στη χρόνια σχέση κακοποίησης, αυτά δηλαδή της αδυναμίας, της αμφιθυμίας και της αδράνειας. Πρέπει να βρουν τη δύναμη να σπάσουν τη σιωπή τους, να εμπιστευθούν τους ανθρώπους και τους φορείς που μπορούν πραγματικά να τις βοηθήσουν και να πιστέψουν στον εαυτό τους γιατί κανένας άνθρωπος δεν είναι χαζός, άχρηστος ή ανίκανος. Γιατί τους αξίζει μία καλύτερη ζωή με αξιοπρέπεια και γιατί τους αξίζει να τις εκτιμούν, και να τις σέβονται γι’ αυτό που πραγματικά είναι.