ΝΥΤ: Οι σήραγγες της Γάζας είναι«πόλεις-μινιατούρες» κάτω από τη γη

Λίγο μετά τα μεσάνυχτα της Τρίτης, οι ισραηλινές αμυντικές δυνάμεις ανακοίνωσαν ότι έπληξαν μια σήραγγα που επέτρεψε στη Χαμάς να «διεισδύσει στο Ισραήλ μέσω της θάλασσας», αναφέρουν οι New York Times.

«Η θαλάσσια σήραγγα ήταν ασυνήθιστη, ένα σημάδι ότι η Χαμάς έχει σχεδιάσει νέους τρόπους για να επιτεθεί στο Ισραήλ. Η ένοπλη ομάδα έχει χιλιόμετρα με τούνελ κάτω από τη Λωρίδα της Γάζας – ένας Αμερικανός αξιωματούχος τις παρομοίασε με «πόλεις-μινιατούρες» – αλλά η έξοδος σε αυτή ήταν κοντά σε μια παραλία στο Ισραήλ» σημειώνουν οι New York Times.

Μεταξύ των πιθανών λόγων που το Ισραήλ καθυστέρησε την μεγάλη στρατιωτική του επιχείρηση στη Γάζα μετά την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου, ένας ξεχωρίζει, λένε οι στρατιωτικοί εμπειρογνώμονες: οι σήραγγες.

«Κάτω από τη μικροσκοπική παράκτια λωρίδα και τους περισσότερους από 2 εκατομμύρια ανθρώπους της βρίσκεται ένα τεράστιο δίκτυο υπόγειων μονοπατιών, δωματίων, κελιών ακόμη και δρόμων για οχήματα. Η Χαμάς, όπως εικάζεται, κρύβει όπλα, μαχητές, ακόμη και κέντρα διοίκησης στους υπόγειους θαλάμους» σημειώνουν οι New York Times.

Κατά τη διάρκεια της νύχτας του Σαββάτου, ισραηλινά μαχητικά αεροσκάφη έπληξαν 150 υπόγειους στόχους στη βόρεια Λωρίδα της Γάζας, ανακοίνωσε ο ισραηλινός στρατός.

Για τις ισραηλινές δυνάμεις που συμμετέχουν σε οποιαδήποτε χερσαία εισβολή μεγάλης κλίμακας, μια από τις πιο τρομακτικές προκλήσεις είναι οι σήραγγες, τις οποίες η Χαμάς έχει περάσει χρόνια βελτιώνοντας. Για τους ανθρώπους που ζουν πάνω από τα τούνελ, ένα από τα πιο τρομακτικά σενάρια είναι η επιβίωση από έναν υπόγειο πόλεμο.

«Δεν πρέπει να έχουμε αυταπάτες για το πώς θα γίνει αυτό», είπε ο στρατηγός Τζόζεφ Λ. Βότελ, πρώην αρχηγός της Κεντρικής Διοίκησης των Ηνωμένων Πολιτειών, η οποία είναι υπεύθυνη για τη Μέση Ανατολή. «Θα είναι αιματηρές, βάναυσες μάχες».

Σε συνέντευξή του, θυμήθηκε τις τελευταίες ημέρες της μάχης στη Μοσούλης, όπου οι μαχητές του Ισλαμικού Κράτους κρύφτηκαν σε μια σειρά από σήραγγες το 2017. «Οι Ιρακινοί στρατιώτες άνοιξαν δρόμο, χρησιμοποιώντας μπουλντόζες. Οι μαχητές του ISIS  κυριολεκτικά είχαν θαφτεί μέσα τα ερείπια. Ήταν πολύ βάναυσο».

Oι σήραγγες της Χαμάς είναι μέρος της ζωής στη Γάζα

Οι σήραγγες αποτελούν μέρος της ζωής στη Γάζα εδώ και χρόνια, αλλά πολλαπλασιάστηκαν απότομα μετά το 2007, όταν η Χαμάς ανέλαβε τον έλεγχο του θύλακα και το Ισραήλ πίεσε με τον αποκλεισμό του. Οι Παλαιστίνιοι απάντησαν κατασκευάζοντας εκατοντάδες τούνελ για τη λαθραία μεταφορά τροφίμων, αγαθών, ανθρώπων και όπλων.

Οι σήραγγες στοίχισαν στη Χαμάς περίπου 3 εκατομμύρια δολάρια η καθεμία, σύμφωνα με τον ισραηλινό στρατό. Ορισμένα τούνελ είναι κατασκευασμένα με προκατασκευασμένο σκυρόδεμα και σίδερο, και διαθέτουν ιατρικούς χώρους για την παροχή βοήθειας σε τραυματίες μαχητές. Άλλες οι σήραγγες έχουν χώρους όπου οι άνθρωποι μπορούν να κρύβονται για μήνες.

Στο Ισραήλ, οι άνθρωποι συχνά αναφέρονται στο σύστημα αυτό με τις σήραγγες ως «κάτω Γάζα» ή «μετρό».

Η Yocheved Lifshitz, η 85χρονη γυναίκα που κρατήθηκε όμηρος από τη Χαμάς για 17 ημέρες, περιέγραψε ότι περπάτησε για χιλιόμετρα μέσα από ένα τούνελ που έμοιαζε με «ιστό αράχνης». Είπε στους δημοσιογράφους την Τρίτη ότι μαχητές της Χαμάς την οδήγησαν μέσα από τους υγρούς υπόγειους διαδρόμους σε «μια μεγάλη αίθουσα όπου ήταν συγκεντρωμένοι περίπου 25 άλλοι όμηροι».

Μετά από δύο ή τρεις ώρες, έβαλαν πέντε άτομα από το κιμπούτς της σε ένα ξεχωριστό δωμάτιο. Σε συνέντευξη Τύπου την Παρασκευή, ο εκπρόσωπος των ισραηλινών δυνάμεων Ντάνιελ Χαγκάρι, κατηγόρησε τη Χαμάς ότι κατασκεύασε τούνελ και άλλες εγκαταστάσεις κάτω από το νοσοκομείο Al Shifa στη Γάζα.

Ο στρατηγός Βοτέλ, ο οποίος επισκέφθηκε μια σήραγγα που ελέγχεται από την Χεζμπολάχ κοντά στα σύνορα του Ισραήλ, είπε ότι «αιφνιδιάστηκε από το επίπεδο της προσπάθειας που εμπλέκεται στη δημιουργία τους».

«Δεν ήταν απλώς τρύπες στο έδαφος, ήταν μια αρχιτεκτονική», είπε. «Συνδέονται με δωμάτια και κατασκευάστηκαν με τρόπο ώστε να αντέχουν τα χτυπήματα στην επιφάνεια».

Όταν η Χαμάς επέκτεινε το υπόγειο σύστημα, έκρυψε τις εισόδους για τις σήραγγες σε σπίτια και άλλες μικρές εγκαταστάσεις στην πλευρά των συνόρων της Αιγύπτου, είπε ο Τζόελ Ρόσκιν, καθηγητής γεωλογίας στο Πανεπιστήμιο Μπαρ-Ιλάν στο Ισραήλ, ο οποίος μελέτησε σήραγγες. Αυτές οι σήραγγες επέτρεπαν τη λαθραία εισαγωγή αγαθών από την Αίγυπτο.

Το σύστημα της σήραγγας εκτείνεται μέχρι τα σύνορα με το Ισραήλ στα βόρεια.

Πριν από μια δεκαετία, η Αίγυπτος ανέλαβε μια προσπάθεια να καταστρέψει τις σήραγγες κατά μήκος των συνόρων της, ρίχνοντας λύματα σε ορισμένα και ισοπεδώνοντας σπίτια που έκρυβαν εισόδους, είπε ο Ρόσκιν.

Πολλά από τα δίκτυα καταλήγουν στο Βόρειο Σινά, αλλά η αιγυπτιακή κυβέρνηση δεν επέτρεψε σε Ισραηλινούς ερευνητές ή κυβερνητικούς αξιωματούχους να επισκεφθούν την περιοχή, επομένως δεν είναι σαφές πόσες διασυνοριακές σήραγγες είναι ακόμα ενεργές.

Οι σήραγγες της Χαμάς: «Αυτό σας περιμένει όταν μπείτε στη Γάζα»

Στις 14 Οκτωβρίου, η Χαμάς κυκλοφόρησε ένα βίντεο που δείχνει μια ομάδα μαχητών να βγαίνει από τις σήραγγες και να οργανώνει μια εικονική επίθεση σε ισραηλινά τανκς. Σε μουσική που θα μπορούσε να ήταν μέρος ενός σάουντρακ του «Call of Duty», οι μαχητές απομακρύνουν τους Ισραηλινούς αιχμαλώτους από τα τανκς και τους κατευθύνουν στις σήραγγες.

«Αυτό σας περιμένει όταν μπείτε στη Γάζα», λέει το βίντεο στο τέλος.

Η Daphne Richemond-Barak, εμπειρογνώμονας στο ζήτημα από το Πανεπιστήμιο Reichman στο Ισραήλ, είπε ότι αμφιβάλλει αν κανείς γνωρίζει πόσα χιλιόμετρα είναι τα τούνελ της Χαμάς. Ορισμένοι αναλυτές λένε εκατοντάδες. Ο ηγέτης της Χαμάς στη Γάζα, Yahya Sinwar, είπε το 2021 ότι υπήρχαν σχεδόν 500χλμ σε τούνελ στη Γάζα. Το 2018, οι αμυντικές δυνάμεις του Ισραήλ κατέστρεψαν μια σήραγγα που είχε μήκος πάνω από 1,5 χλμ.

Ορισμένες από τις σήραγγες έχουν κατασκευαστεί με μηχανικό σκαπτικό εξοπλισμό, αλλά οι σήραγγες που πιστεύεται ότι χρησιμοποιεί η Χαμάς ως σημείο εκτόξευσης για επιθέσεις στο Ισραήλ έχουν σκαφτεί με το χέρι ή με φτυάρια, λένε αξιωματούχοι, για να αποφευχθεί ο εντοπισμός τους. Το αμμώδες έδαφος διευκολύνει τη χάραξη των τούνελ.

Συνήθως, οι σήραγγες μέσα από τις οποίες κινούνται οι μαχητές της Χαμάς είναι περίπου 2 μέτρα ύψος και σχεδόν 1 μέτρο πλάτος, σύμφωνα με τους ειδικούς.

«Για αμυντικούς σκοπούς, είναι μια επιχειρησιακή πρόκληση για τις ισραηλινές δυνάμεις», λέει η Richemond-Barak. «Η Χαμάς έχει προετοιμάσει τις σήραγγές της. Πιθανότατα είναι παγιδευμένες» πρόσθεσε.

Η επιχείρηση του 2014 στις σήραγγες της Χαμάς

Ο συνταγματάρχης Amir Olo ήταν μέρος μιας ισραηλινής προσπάθειας το 2014, που ονομάζεται Protective Edge, με δεδηλωμένο στόχο την καταστροφή του συστήματος των τούνελ της Γάζας κατά τη διάρκεια μιας χερσαίας εισβολής διάρκειας δύο εβδομάδων.

Βόμβες-παγίδες, που συνήθως είτε πυροδοτούνται εξ αποστάσεως είτε εκρήγνυνται όταν κάτι διασχίζει ένα συρματόσχοινο, υπάρχουν πάντα εκεί, είπε. Το 2013, έξι Ισραηλινοί στρατιώτες τραυματίστηκαν και ένας τυφλώθηκε, όταν εξερράγη μια τέτοια παγίδα, καθώς προσπαθούσαν να σπρώξουν μια κάμερα σε μια σήραγγα της Χαμάς.

Οι στρατιώτες που έχουν καθαρίσει σήραγγες λένε ότι η είσοδος εκεί είναι το τελευταίο πράγμα που θέλουν να κάνουν. «Με τη χρήση των τούνελ, ο εχθρός μπορεί να μας περικυκλώσει και να μας επιτεθεί από πίσω», είπε ο συνταγματάρχης Olo σε συνέντευξή του.

Ο Ben Milch, ένας Ισραηλινοαμερικανός που έχει βρεθεί σε εκκαθάριση ενός τέτοιου τούνελ με τον ισραηλινό στρατό κατά τη διάρκεια του πολέμου της Γάζας το 2014, είπε ότι η μονάδα του απειλήθηκε επανειλημμένα ενώ εργαζόταν για την καταστροφή περίπου 13 τούνελ.

Στην αρχή, είπε πως αυτός και άλλοι στρατιώτες δεν ήταν σίγουροι πού να ψάξουν για εισόδους, οι οποίες συχνά βρίσκονταν σε πυκνοκατοικημένες περιοχές κοντά σε τζαμιά και σπίτια. Στη συνέχεια, όμως, τα στρατεύματα άρχισαν να εντοπίζουν κάποια ενδεικτικά σημάδια, όπως συστήματα με τροχαλίες δίπλα σε κτίρια.

Οι αεροπορικές επιδρομές και οι τηλεκατευθυνόμενοι αισθητήρες μπορούν να καταστρέψουν σήραγγες, αλλά τελικά το Ισραήλ θα πρέπει να στείλει ανθρώπους αν θέλει να εξασφαλίσει ότι ένα τέτοιο δίκτυο έχει καταστραφεί πλήρως, δήλωσαν στρατιωτικοί αξιωματούχοι, σύμφωνα με τους New York Times.

«Οι τακτικές αντιμετώπισης της διάνοιξης σήραγγας απαιτούν επίγειες δυνάμεις», σύμφωνα με μια έκθεση της RAND Corporation για τον πόλεμο της Γάζας το 2014. «Ακόμη και μετά την ολοκλήρωση του Protective Edge, οι IDF αντιμετώπισαν πραγματικές τεχνολογικές προκλήσεις με τον εντοπισμό, τη μάχη μέσα εκεί και τελικά την καταστροφή των τούνελ».

«Μωβ μαλλιά» – Η τεχνική για τον εντοπισμό των σηράγγων της Χαμάς

Μια ισραηλινή στρατιωτική μονάδα που ονομάζεται Samur (νυφίτσα), ειδικεύεται στον υπόγειο πόλεμο και την εκπαίδευση σε εικονικές σήραγγες στο Ισραήλ.

Ισραηλινός έφεδρος στρατιώτης στη Δυτική Όχθη είπε ότι και άλλες μονάδες πεζικού εκπαιδεύονται στον πόλεμο των τούνελ.

Περιέγραψε μια τεχνική, που ονομάζεται «μωβ μαλλιά». Τα ισραηλινά στρατεύματα ρίχνουν χειροβομβίδες καπνού σε μια σήραγγα και μετά παρακολουθούν μήπως βγει μωβ καπνός από τα σπίτια της περιοχής. Ο καπνός, είπε ο στρατιώτης, σηματοδοτεί ότι ένα σπίτι είναι συνδεδεμένο με το δίκτυο της σήραγγας και πρέπει να σφραγιστεί πριν κατέβουν οι στρατιώτες στις σήραγγες. Ο καπνός κινείται σαν μαλλιά σε όλο το σύστημα της σήραγγας.

Ωστόσο, οι θαλάσσιες σήραγγες αντιπροσωπεύουν μια επικίνδυνη μελλοντική τάση, είπε η Richemond-Barak. Το 2018, το Ισραήλ κατέστρεψε ένα τέτοιο τούνελ που εκτεινόταν μέτρα μέσα στη θάλασσα, ίσως το πρώτο αυτού του τύπου που ανακαλύφθηκε. Οι δύτες της Χαμάς θα μπορούσαν να είχαν χρησιμοποιήσει τη σήραγγα για να περάσουν στα ισραηλινά ύδατα χωρίς τους εντοπίσουν.

Αφού ο ισραηλινός στρατός ανακοίνωσε την Τρίτη ότι κατέστρεψε τη σήραγγα προς τη θάλασσα, έδωσε στη δημοσιότητα ένα βίντεο με ένα άλλο περιστατικό. Αξιωματούχοι δήλωσαν ότι δείχνει τις ισραηλινές δυνάμεις να βομβαρδίζουν δύτες της Χαμάς που είχαν βγει από μια σήραγγα κατά μήκος της ακτής της Γάζας και προσπαθούσαν να μπουν στο Ισραήλ κοντά στην παραλία Ζικίμ.

«Η Χαμάς καινοτομεί συνεχώς στον τομέα του υπόγειου πολέμου και εκμεταλλεύεται τη γνώση και την τεχνογνωσία της με νέους τρόπους», είπαν οι ειδικοί στους New York Times.