New York Times: «Η Frontex εξετάζει αποχώρηση από την Ελλάδα»

Ο Jonas Grimheden, επικεφαλής της υπηρεσίας ανθρωπίνων δικαιωμάτων του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής (Frontex) είπε ότι θα μπορούσε να αναστείλει τις επιχειρήσεις στην Ελλάδα λόγω των χρόνιων παραβιάσεων των δικαιωμάτων των μεταναστών, αποσύροντας δυνητικά δεκάδες συνοριοφύλακες, πλοία και αεροσκάφη από μια βασική πύλη εισόδου στην Ευρώπη.

Η εκτίμηση, η οποία διατυπώθηκε επίσης σε εσωτερική έκθεση που περιήλθε στην κατοχή των New York Times, έγινε λίγες ημέρες μετά από ένα από τα πιο πολύνεκρα ναυάγια μεταναστών στη Μεσόγειο, μια υπόθεση που δεν καλύφθηκε στην έκθεση της Ε.Ε. επειδή ήταν τόσο πρόσφατη.

Στη σχετική έκθεση της Frontex, μάλιστα, στην οποία αναφέρονται οι παραβιάσεις εκ μέρους του ελληνικού κράτους των δικαιωμάτων των μεταναστών, δεν περιλαμβάνεται το πρόσφατο πολύνεκρο ναυάγιο ανοικτά της Πύλου, καθώς η έρευνα είχε ολοκληρωθεί πριν λάβει χώρα το περιστατικό. Το περιστατικό αυτό, ως γνωστόν, έχει εγείρει αρκετά ερωτήματα σχετικά με τη συμπεριφορά των ελληνικών αρχών, συμπεριλαμβανομένου του εάν έκαναν αρκετά για να βοηθήσουν το σκάφος ενώ βρισκόταν σε κίνδυνο.

Το ναυάγιο έξω από την Πύλο έχει εγείρει νέα ερωτήματα σχετικά με τη συμπεριφορά των ελληνικών αρχών, μεταξύ άλλων κατά πόσον έκαναν αρκετά για να βοηθήσουν το σκάφος ενώ βρισκόταν σε κίνδυνο.

Η έκθεση του αξιωματούχου της Ε.Ε., Jonas Grimheden, ασκεί ακόμη μεγαλύτερη πίεση στην Ελλάδα σχετικά με τις μεταναστευτικές πολιτικές της. Ο Grimheden επικαλέστηκε επίσης εσωτερικούς κανόνες της Frontex και αρκετά περιστατικά που καταδεικνύουν αυτό που αποκάλεσε ως «άδικη μεταχείριση των ελληνικών αρχών σε αιτούντες άσυλο και μετανάστες».

Μια υπόθεση αποτέλεσε, μάλιστα, αντικείμενο έρευνας τον Μάιο από τους The Times, όπου διαπιστώθηκε ότι η ελληνική ακτοφυλακή περισυνέλλεξε και εν συνεχεία εγκατέλειψε 12 αιτούντες άσυλο, μεταξύ των οποίων γυναίκες, παιδιά και ένα βρέφος 6 μηνών, που βρίσκονταν σε μια σχεδία στο Αιγαίο.

Ο Grimheden ανέφερε στο διοικητικό συμβούλιο της Frontex πως η δική του έρευνα έδειξε ότι τα ευρήματα ήταν σωστά και ότι το περιστατικό παραβίαζε τους κανόνες της Ε.Ε. και το διεθνές δίκαιο, σύμφωνα με γραπτή περίληψη από αξιωματούχο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που ήταν παρών στη συνεδρίαση.

Σε εμπιστευτική έκθεση προς την ηγεσία της Frontex, ο Grimheden συμβούλευσε το διοικητικό συμβούλιο για «πιθανά βήματα για την αντιμετώπιση του ζητήματος των δραστηριοτήτων του οργανισμού στην Ελλάδα, σε σχέση με το άρθρο 46», το οποίο προβλέπει απόσυρση για παραβιάσεις θεμελιωδών δικαιωμάτων.

Την ίδια στιγμή βέβαια, αντανακλώντας την περίπλοκη λειτουργία του οργανισμού σε μια από τις κύριες πύλες εισόδου μεταναστών στην Ευρώπη, συνέστησε επίσης, σε άλλο σημείο της έκθεσης, η Frontex να αυξήσει την παρουσία και τη συμμετοχή της στην περιοχή προκειμένου να αποφευχθούν περαιτέρω καταχρήσεις.

Σύμφωνα με εκπρόσωπο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ο Grimheden προέτρεψε να ληφθούν «τα ισχυρότερα δυνατά μέτρα» για να ευθυγραμμιστεί η Ελλάδα «με το εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές δίκαιο» και αναφέρθηκε ρητά την αναστολή των επιχειρήσεων στη χώρα.

Οι προτάσεις του Grimheden δεν είναι δεσμευτικές και υπόκεινται στην έγκριση των κυβερνήσεων των κρατών – μελών της Ε.Ε και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Η έκθεση, την οποία ανέφερε νωρίτερα η Le Monde, παραδόθηκε λίγες ημέρες μετά το ναυάγιο στην Πύλο, στις 14 Ιουνίου. Η ναυτική τραγωδία, που στοίχισε τη ζωή σε έως και 650 ανθρώπους, έχει πυροδοτήσει έντονη διαμάχη μεταξύ Ε.Ε., Frontex και Ελλήνων αξιωματούχων για το πού πρέπει να αποδοθούν ευθύνες.

Το πλήρωμα ενός αεροσκάφους της Frontex εντόπισε το πλοίο περίπου 14 ώρες πριν βυθιστεί. Ο οργανισμός ανέφερε σε ανακοίνωσή του ότι μοιράστηκε εικόνες με τις ελληνικές αρχές, προειδοποιώντας για την επισφαλή κατάσταση του σκάφους.

Η Ελληνική Ακτοφυλακή δήλωσε ότι οι λαθρέμποροι στο σκάφος, το οποίο είχε αναχωρήσει από τη Λιβύη ημέρες νωρίτερα, αρνήθηκαν τη βοήθεια και ότι ο πανικός προκάλεσε την ανατροπή του. Αρκετοί επιζώντες κατέθεσαν ότι βυθίστηκε καθώς το Λιμενικό Σώμα προσπαθούσε να το ρυμουλκήσει, κάτι που οι ελληνικές αρχές αρνήθηκαν.

Ένα σκάφος του Ελληνικού Λιμενικού Σώματος, με τη βοήθεια ενός superyacht που βρισκόταν στην περιοχή, διέσωσε περίπου 100 άτομα και καθώς άρχισαν να έρχονται στην επιφάνεια περισσότερες μαρτυρίες επιζώντων, η πολιτική πίεση για εξεύρεση ενόχου αυξανόταν. Τόσο η Frontex όσο και οι ελληνικές αρχές ανακοίνωσαν ξεχωριστές έρευνες.

Οι Έλληνες αξιωματούχοι αρνούνται κατηγορηματικά τους ισχυρισμούς ότι παραβιάζουν τα δικαιώματα των μεταναστών, λέγοντας ότι η μεταναστευτική τους πολιτική είναι «σκληρή αλλά δίκαιη».

Ο Grimheden αρνήθηκε να σχολιάσει την έκθεση της περασμένης εβδομάδας και η Frontex δήλωσε ότι δεν μπορεί να σχολιάσει τις συνεδριάσεις του διοικητικού συμβουλίου επειδή δεν είναι δημόσιες.

Η Frontex είναι επιφορτισμένη με μια ευαίσθητη αποστολή: να βοηθάει στη φύλαξη των εξωτερικών συνόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ταυτόχρονα υπερασπίζεται τα δικαιώματα των νεοεισερχόμενων, μεταξύ άλλων την υποβολή αίτησης ασύλου. Στηρίζει χώρες όπως η Ελλάδα, αναπτύσσοντας φρουρούς από όλη την Ευρώπη και παρέχοντας ελικόπτερα, σκάφη, drones και άλλο εξοπλισμό.

Η μεταναστευτική πολιτική της Ευρώπης έχει σκληρύνει σημαντικά τα τελευταία χρόνια, μετά την άφιξη περισσότερων από ένα εκατομμύριο προσφύγων, κυρίως από τη Συρία, από το 2015 έως το 2016. Η μετανάστευση τροφοδότησε τις εκστρατείες λαϊκιστικών, ακροδεξιών κομμάτων σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση και συνέβαλε στη μετατόπιση της κυρίαρχης πολιτικής της Ε.Ε. προς τα δεξιά.

Την Κυριακή οι Έλληνες επανεξέλεξαν το συντηρητικό κόμμα της Νέας Δημοκρατίας, δίνοντας ψήφο εμπιστοσύνης στον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, κορυφαίο υποστηρικτή μιας σκληρής μεταναστευτικής πολιτικής.

Καθώς η αγωνία για τη μετανάστευση έχει αυξηθεί σε όλο το μπλοκ, το ίδιο συμβαίνει και με τη Frontex, η οποία είναι πλέον η καλύτερα χρηματοδοτούμενη υπηρεσία του μπλοκ.

Η Frontex έχει κατηγορηθεί επίσης ότι παραβλέπει, συγκαλύπτει ή και συμμετέχει σε παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Πέρυσι, ο εκτελεστικός διευθυντής του οργανισμού παραιτήθηκε λόγω κατηγοριών για παρενόχληση, κακοδιαχείριση και παραβιάσεις δικαιωμάτων και η Frontex δεσμεύτηκε για μεταρρυθμίσεις υπό νέα ηγεσία.

Ωστόσο, οι φερόμενες παραβιάσεις δικαιωμάτων στην Ελλάδα δείχνουν και την πολυπλοκότητα των επιχειρήσεων.

Ο Grimheden έχει επανειλημμένα συστήσει να αναστείλει η Frontex τις επιχειρήσεις της στην Ελλάδα, λέγοντας σε προηγούμενες εκθέσεις ότι είχε «αξιόπιστες αναφορές» για τις ελληνικές αρχές που διώχνουν μετανάστες από στεριά και θάλασσα, χωρίζουν παιδιά από τους γονείς τους και μεταχειρίζονται μετανάστες με «εξευτελιστικό» τρόπο.

Αντί να διακόψει τις επιχειρήσεις, η Frontex δημιούργησε μια κοινή «ομάδα εργασίας» με την Ελλάδα.

Μήνες αργότερα, ο Grimheden ανέφερε στην τελευταία έκθεση ότι «επί της ουσίας τίποτα δεν φαίνεται να έχει αλλάξει όσον αφορά τις πρακτικές των ελληνικών αρχών».