Κιμπούτς: Το ουτοπικό όνειρο του Ισραήλ που έγινε εφιάλτης

Παράδοση δεκαετιών στο Ισραήλ, ένα πείραμα κοινοκτημοσύνης που ίσως είναι μοναδικό στον κόσμο, τα κιμπούτς έγιναν τόπο μαρτυρίου για δεκάδες ανθρώπους που σφαγιάστηκαν από τους τρομοκράτες της Χαμάς.

Η λέξη «κιμπούτς» προέρχεται από την εβραϊκή λέξη «κβούτζα», που σημαίνει ομάδα.

Ιδρύθηκαν στις αρχές του 20ου αιώνα στην (ακόμη κατεχόμενη από τους Βρετανούς Παλαιστίνη) σαν μια φάρμα όπου όλοι όσοι ζούσαν και εργάζονταν εκεί μοιράζονταν τα πάντα.

Από το 1909 ως την ίδρυση του Ισραήλ το 1948 σχηματίστηκαν δεκάδες κιμπούτς, οι άνθρωποι των οποίων καλλιέργησαν τη γη μέσα σε δύσκολες συνθήκες.

Οι «κιμπούτσνικ» έκαναν όλες τις αγροτικές δουλειές, τις οικιακές δουλειές από το μαγείρεμα μέχρι τη φύλαξη των παιδιών και προστάτευαν από κοινού την κοινότητα. Αν υπήρχαν κέρδη, τα μοιράζονταν.

Οι κάτοικοι φορούσαν λίγο ως πολύ τα ίδια ρούχα, έτρωγαν όλοι μαζί, ζούσαν σε απλά, πανομοιότυπα σπίτια. Αρχικά, τα παιδιά ζούσαν και μεγάλωναν μαζί, χωριστά από τους γονείς τους, αλλά μέσα στο κιμπούτς. Την ίδια ώρα, οι αποφάσεις για τα μικρά και μεγάλα ζητήματα της ζωής στο κιμπούτς λαμβάνονταν δημοκρατικά, έπειτα από συζήτηση.

Ήταν όμως και πείραμα φεμινισμού, καθώς οι γυναίκες εργάζονταν ισότιμα δίπλα στους άνδρες, όχι μόνο τους συζύγους τους.

Κατά κάποιο τρόπο, τα κιμπούτς ήταν μια σοσιαλιστική ουτοπία, χωρίς ατομική ιδιοκτησία και ίσα κέρδη για όλους.

Η ισότητα και η κοινοκτημοσύνη είναι οι αξίες πάνω στις οποίες «χτίζονταν» η ζωή στα κιμπούτς. Τρίτος και πολύ σημαντικός πυλώνας: ο σιωνισμός και η πίστη των κιμπούτσνικ ότι έχτιζαν τη γη του Ισραήλ.

Τις δεκαετίες του ‘50 και του ‘60 τα κιμπούτς έγιναν πολύ δημοφιλή και έξω από τη χώρα, λόγω της σοσιαλιστικής προσέγγισης.

Ωστόσο, από το τέλος της δεκαετίας του ‘70 η οικονομική κρίση στη χώρα και η ήττα του Εργατικού Κόμματος, που στήριζαν οι κιμπούτσνικ, τα έκανε παρωχημένα, με τους νέους να προτιμούν τη ζωή στις πόλεις.

Τα τελευταία χρόνια άλλαξαν πορεία και τα κιμπούτς χαλαρώνοντας τους κανόνες κοινοκτημοσύνης και δίνοντας λίγο «αέρα» αυτονομίας στα μέλη τους. Σε κάποιες περιπτώσεις στράφηκαν στη βιομηχανία ακόμη και τις start-up, είναι μάλιστα κυρίαρχα στην καλλιέργεια κάνναβης.

Στο Ισραήλ υπάρχουν περίπου 60 κιμπούτς, με 130.000 μέλη, που παράγουν το 10% της αγροτικής παραγωγής και περίπου το 9% της βιομηχανικής παραγωγής.