BBC: Τι σημαίνει η προσάρτηση από τη Ρωσία περιοχών της Ουκρανίας

Πώς θα προσαρτήσει η Ρωσία τέσσερις περιοχές της Ουκρανίας που έχει καταλάβει, αλλά μόνο μερικώς, όταν εκείνες βρίσκονται εν μέσω μιας εμπόλεμης ζώνης;

«Ο Βλαντιμίρ Πούτιν υπέγραψε συμφωνία για την προσάρτηση των κατεχόμενων περιοχών, αφού δήλωσε ότι η Ρωσία δεν θα τις εγκαταλείψει ποτέ και θα τις υπερασπιστεί με όλα τα διαθέσιμα μέσα», γράφει ο Πολ Κίρμπι, συντάκτης σχετικής ανάλυσης του BBC, όπου εξηγεί γιατί ο Ρώσος πρόεδρος προχώρησε τώρα σε αυτήν την κίνηση και τι αντίκτυπο θα έχει.

Γιατί τώρα;

Ο Ρώσος πρόεδρος βρίσκεται σε δύσκολη θέση. Ο επτάμηνος πόλεμός του χάνει την ορμή του, ενώ η δραματική αντεπίθεση της Ουκρανίας βγάζει εκτός τροχιάς την αρχική του διεκδίκηση των δύο ανατολικών περιοχών Λουχάνσκ και Ντονέτσκ.

Και στις τέσσερις περιοχές υπό ρωσική κατοχή διοργάνωσε τα λεγόμενα δημοψηφίσματα, τα οποία καταδικάστηκαν από τη διεθνή κοινότητα ως απάτη και κατά καιρούς περιλάμβαναν ένοπλους στρατιώτες που πήγαιναν από πόρτα σε πόρτα για να συγκεντρώσουν ψήφους.

Με την προσάρτηση των ανατολικών περιοχών, καθώς και της Ζαπορίζια και της Χερσώνας στο νότο, θα μπορέσει να στείλει στρατεύματα σε ένα μέτωπο που η Μόσχα λέει ότι έχει μήκος μεγαλύτερο από 1.000 χιλιόμετρα. Αλλά μπορεί επίσης να απειλήσει τη Δύση εάν συνεχίσει να εξοπλίζει την Ουκρανία με πυραύλους που χρησιμοποιούνται εναντίον αυτού που έχει χαρακτηρίσει ρωσικό έδαφος.

Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες καταδίκασε τις προσαρτήσεις ως επικίνδυνη κλιμάκωση: «Οποιαδήποτε απόφαση να προχωρήσει… δεν θα έχει καμία νομική αξία και αξίζει να καταδικαστεί. Δεν μπορεί να συμβιβαστεί με το διεθνές νομικό πλαίσιο. Αντιτίθεται σε όλα όσα πρέπει να υποστηρίζει η διεθνής κοινότητα, περιφρονεί τους σκοπούς και τις αρχές των Ηνωμένων Εθνών».

Ακριβώς όπως η Κριμαία;

Μοιάζει με καρμπόν αντίγραφο αυτού που έκανε ο πρόεδρος Πούτιν τον Μάρτιο του 2014, καταλαμβάνοντας την περιοχή της Κριμαίας από την Ουκρανία, προκηρύσσοντας δημοψήφισμα που καταδικάστηκε ευρέως από τη διεθνή κοινότητα και στη συνέχεια προσαρτώντας την ούτως ή άλλως, μέσω της ίδιας ακριβώς συνταγματικής διαδικασίας που κορυφώθηκε με την ψηφοφορία στο κοινοβούλιο της Ρωσίας.

Μόνο που δεν είναι έτσι. Η Κριμαία καταλήφθηκε με ελάχιστη αιματοχυσία και τέθηκε υπό τον πλήρη ρωσικό έλεγχο.

Σε διάφορα επίπεδα, και οι τέσσερις από τις περιοχές που προσαρτώνται τώρα εξακολουθούν να βρίσκονται εν μέρει σε ουκρανικά χέρια. Μαζί αποτελούν το 15% του ουκρανικού κυρίαρχου εδάφους.

Οι δύο ανατολικές περιοχές βρίσκονται εν μέρει υπό την κατοχή αυτονομιστών που υποστηρίζονται από τη Ρωσία από το 2014, αλλά μετά από επτά μήνες πολέμου μόνο το 60% του Ντονέτσκ μπορεί να διεκδικηθεί από τη Ρωσία, και το Λουχάνσκ βρίσκεται στο επίκεντρο μιας μεγάλης ουκρανικής επίθεσης. Οι ρωσικές δυνάμεις θα μπορούσαν να χάσουν σύντομα τη στρατηγικής σημασίας πόλη Λύμαν.

Η περιφερειακή πρωτεύουσα της Ζαπορίζια είναι σταθερά ουκρανική, αν και βρίσκεται σε εμβέλεια ρωσικών πυραύλων, και οι ουκρανικές δυνάμεις απέχουν μόνο λίγα χιλιόμετρα από την πόλη της Χερσώνας.

Πώς μπορείς να προσαρτήσεις τέσσερις περιοχές που δεν ελέγχεις καν; Όποια και αν είναι η απάντηση, ο ηγέτης της Ρωσίας έχει σαφώς βιαστεί να το κάνει, ανακοινώνοντας τα αυτοαποκαλούμενα δημοψηφίσματα με ελάχιστη προειδοποίηση.

Στην ομιλία του για την προσάρτηση, ο πρόεδρος Πούτιν κάλεσε την Ουκρανία να σταματήσει τα πυρά και να επιστρέψει στις συνομιλίες, αλλά ήταν ξεκάθαρος ότι δεν θα υπάρξει επιστροφή των κατεχόμενων εδαφών στην Ουκρανία. Μεγάλο μέρος της ομιλίας του ήταν μια ύβρις κατά της Δύσης.

Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ δήλωσε την Παρασκευή ότι οποιοδήποτε χτύπημα σε προσαρτημένο έδαφος θα θεωρηθεί ως πράξη επίθεσης.

Τι θα αλλάξει;

Αυτό δεν είναι ακόμη σαφές. Ακόμα και ο Πεσκόφ δεν ήταν σε θέση να προσδιορίσει πού θα τραβήξει η Ρωσία τα νέα της σύνορα στην κατεχόμενη νότια Ουκρανία. Ωστόσο, δήλωσε ότι η Ρωσία θα αντιμετωπίσει όλη την περιοχή του Ντονέτσκ ως τμήμα της Ρωσίας. Όσο για τα τμήματα που δεν βρίσκονται υπό κατοχή, είπε ότι θα πρέπει να «απελευθερωθούν».

Πριν από την εισβολή του Φεβρουαρίου, η Ρωσία αναγνώριζε το σύνολο των δύο ανατολικών περιοχών ως ανεξάρτητες «λαϊκές δημοκρατίες» και τώρα η Μόσχα θα τις ορίσει ως ρωσικό έδαφος. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν έκανε το ίδιο με τις δύο νότιες περιοχές, πριν από την τελετή του στην περίτεχνη αίθουσα του Αγίου Γεωργίου στο παλάτι του Μεγάλου Κρεμλίνου.

Θα καταθέσει τις συνθήκες προσάρτησης στα δύο σώματα του ρωσικού κοινοβουλίου και θα απευθυνθεί σε αυτό την επόμενη εβδομάδα, πριν από τα 70ά γενέθλιά του την ερχόμενη Παρασκευή. Στη συνέχεια μπορεί να κατοχυρωθεί στο σύνταγμα της Ρωσίας.

Πώς ανταποκρίνεται η Ουκρανία;

Ο πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι αντέδρασε στις κινήσεις προσάρτησης της Ρωσίας επιδιώκοντας την ταχύτερη ένταξη στο ΝΑΤΟ.

Πρόκειται για αξιοσημείωτη αλλαγή σε σχέση με την έναρξη του πολέμου, όταν ανακοίνωσε ότι θα σταματούσε να πιέζει για ένταξη στην 30μελή δυτική αμυντική συμμαχία, λόγω της ανησυχίας του ΝΑΤΟ για αντιπαράθεση με τη Ρωσία. Γνωρίζει, ωστόσο, ότι θα πρέπει να πείσει όλα τα κράτη μέλη να συμφωνήσουν, και η Τουρκία για παράδειγμα είναι απίθανο να συμφωνήσει.

Έχει επίσης καταστήσει σαφές ότι η προσάρτηση δεν θα φέρει στο Κρεμλίνο αυτό που ελπίζει: «Η Ουκρανία δεν μπορεί και δεν θα ανεχτεί καμία προσπάθεια της Ρωσίας να καταλάβει οποιοδήποτε μέρος της γης μας».

Πόσο επικίνδυνη είναι αυτή η στιγμή;

Κανείς δεν γνωρίζει πραγματικά τι υπάρχει τώρα στο μυαλό του Ρώσου ηγέτη, αλλά η αντιδυτική ρητορική του έχει φτάσει σε νέο επίπεδο. Είναι σαφές ότι θέλει η Δύση να καταλάβει ότι η Μόσχα θεωρεί τις επιθέσεις στις κατεχόμενες περιοχές της Ουκρανίας ως επιθέσεις στην ίδια τη Ρωσία.

Πόσο μεγάλη όμως είναι η κλιμάκωση αυτή στο πεδίο της μάχης και όχι μόνο;

Ο πρόεδρος Πούτιν έχει ήδη απειλήσει ότι θα χρησιμοποιήσει κάθε μέσο που έχει στη διάθεσή του για να προστατεύσει το ρωσικό έδαφος, συμπεριλαμβανομένων των πυρηνικών όπλων. «Αυτό δεν είναι μπλόφα», δήλωσε. Και ο υπουργός Άμυνάς του λέει ότι η Ρωσία πολεμά τη Δύση πιο πολύ από την Ουκρανία.

Την Παρασκευή, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ δήλωσε ότι τα πρόσφατα σχόλια περί πυρηνικής κλιμάκωσης ήταν ανεύθυνα: «Προτρέπουμε όλους να συμπεριφέρονται με υπευθυνότητα».