Η ιστορία της ελιάς μέσα από μοναδικά μουσεία στην Ελλάδα

Η ελιά, ως δέντρο και ως καρπός, είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένη με τον τόπο μας και γενικότερα με την Μεσογειακή λεκάνη. Εδώ και χιλιάδες χρόνια ο καρπός της, που μας χαρίζει το ελαιόλαδο, το πολύτιμο δώρο της φύσης, τρέφει, συντηρεί, προστατεύει, τονώνει, θεραπεύει, εμπνέει.

Το Visit Greece μας ταξιδεύει στην ιστορία της ελιάς.

Το ελαιόδεντρο, γνωστό από την αρχαιότητα, καλλιεργούνταν στην Αρχαία Ελλάδα ενώ οι βρώσιμες ελιές και το ελαιόλαδο αποτελούσαν σημαντικά εμπορικά προϊόντα. Ανέκαθεν υπήρξε πηγή πλούτου και εξουσίας, ειδικά στις αρχαίες κοινωνίες, ακόμη εντυπωσιάζουν οι γιγάντιες ελαιαποθήκες των μινωικών ανακτόρων με τους ευμεγέθεις πίθους, ενώ οι ψευδόστομοι αμφορείς της μυκηναϊκής εποχής μετέφεραν το πολύτιμο περιεχόμενό τους σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του μεσογειακού κόσμου.

Στην κλασική Αθήνα, οι παναθηναϊκοί αμφορείς, βραβείο ζηλευτό για τους νικητές των αγωνισμάτων, προσφέρονταν γεμάτοι εξαιρετικό ελαιόλαδο Αττικής, ενώ οι Ολυμπιονίκες στέφονταν με τον κότινο, ένα απλό κλαδί ελιάς.

Σήμερα το ελαιόλαδο, μαζί με το κρασί και το σιτάρι, αποτελεί ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της ελληνικής κουζίνας ενώ οι βρώσιμες ελιές, συνοδεύουν το ελληνικό τραπέζι ως ορεκτικό και νοστιμίζουν διάφορα πιάτα.

Η Ελλάδα κατέχει την 3η θέση στην Παγκόσμια παραγωγή ελαιολάδου, με περισσότερα από 150 εκατ.
ελαιόδεντρα και 2.800 ελαιοτριβεία τα οποία παράγουν περίπου 450.000 τόνους ελαιολάδου ετησίως, από τους οποίους το 75 – 85% είναι εξαιρετικό παρθένο.

Αυτό το ποσοστό κάνει την Ελλάδα, την 1η χώρα στον κόσμο σε παραγωγή εξαιρετικού παρθένου ελαιολάδου! 27 ετικέτες, από όλο το φάσμα της ελληνικής υπαίθρου, είναι Προϊόν Ονομασίας Προέλευσης ή έχουν την τιμητική θέση Προϊόντων Γεωγραφικής Ένδειξης ενώ οι περίφημες ελιές Καλαμών, η κονσερβολιά της Άμφισσας, της Άρτας, της Αταλάντης, των Ροβιών Ευβοίας, της Στυλίδας, του Βόλου, η Θρούμπα της Θάσου, της Χίου και της Κρήτης έχουν τιμηθεί με Προστασία Ονομασίας Προέλευσης.

Μουσεία Ελιάς και Λαδιού στην Ελλάδα

Εάν θέλετε να γνωρίσετε την ιστορία του ελαιόδεντρου και την εξάπλωση του στο χώρο της Μεσογείου, να ανακαλύψετε την ανεκτίμητη αξία του για τη διατροφή, την υγεία, τον πολιτισμό μας δεν έχετε παρά να επισκεφθείτε ένα από τα Μουσεία Ελιάς και Λαδιού που θα συναντήσετε κατά την περιήγησή σας στην Ελλάδα. Τα μουσεία αυτά παρουσιάζουν εκθέματα που σχετίζονται με την καλλιέργεια και συγκομιδή της ελιάς και την παραγωγή λαδιού, βρώσιμης ελιάς αλλά και καλλυντικών προϊόντων.

Στην καρδιά της Λακωνίας, μιας από τις κύριες ελαιοπαραγωγούς περιοχές της χώρας, το Μουσείο της Ελιάς και του Ελληνικού Λαδιού στη Σπάρτη που στεγάζεται στο χώρο της παλιάς Ηλεκτρικής Εταιρείας, φιλοδοξεί μέσα από τα εκθέματά του να σας ταξιδέψει στον πολιτισμό, την ιστορία και την τεχνολογία της ελιάς και της ελαιοπαραγωγής στον ελλαδικό χώρο, από τους προϊστορικούς χρόνους μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα.

Στη Λέσβο, το Μουσείο Βιομηχανικής Ελαιουργίας στο παλαιό κοινοτικό ελαιοτριβείο της Αγίας Παρασκευής σας καλεί να παρακολουθήσετε από κοντά τη βιομηχανική φάση της ελαιουργίας στην Ελλάδα.

Στο πανέμορφο νησί της Άνδρου στον Άνω Πιτροφο, μπορείτε να επισκεφτείτε ένα από τα καλύτερα σωζόμενα παλαιά ζωοκίνητα ελαιοτριβεία που έχει αποκατασταθεί και μετατραπεί σε επισκέψιμο μουσειακό χώρο, το Μουσείο Ελιάς Κυκλάδων ενώ στο καταπράσινο νησί της Θάσου ακριβώς έξω από το χωριό Σκάλα Πρίνος, το Μουσείο Eλιάς και Ελαιολάδου εκτός από το πλούσιο φωτογραφικό υλικό, διαθέτει μια έκθεση προϊόντων για να προμηθευτείτε και να γευτείτε προϊόντα ελιάς.

Αν βρεθείτε κοντά στο Βόλο περάστε από το Μουσείο Ελιάς και Λαδιού Πηλίου στην πλατεία της Άνω Γατζέας όπου εκτός από τα εργαλεία καλλιέργειας και συλλογής της ελιάς μπορείτε να δείτε από κοντά μια εντυπωσιακή κάδη ύψους 2,20 μ. και διαμέτρου 3 μ. Στο Ελαιοχώρι της Καβάλας, το Μουσείο Ελιάς είναι ένα παλαιό ελαιοτριβείο που αναπαλαιώθηκε εκ βάθρων όπως και στον Ελαιώνα Σερρών, όπου το παλιό λιθόκτιστο υδροκίνητο ελαιοτριβείο λειτουργεί πλέον ως μουσείο.

Στην Κεφαλονιά, ένα μικρό αναπαλαιωμένο ελαιοτριβείο στεγάζει το Μουσείο Ελιάς Πυλάρου με αυθεντικά μηχανήματα από τα τέλη του 19ου – αρχές 20ού αιώνα ενώ στην Κέρκυρα στο χωριό Κυνοπλάστες κοντά στο Αχίλλειο, μπορείτε να επισκεφθείτε το Μουσείο Ελιάς Κέρκυρας, σ’ ένα τέλεια συντηρημένο ελαιοτριβείο των αρχών του 20ου αιώνα με πλούσια συλλογή εργαλείων και μέσων επεξεργασίας της ελιάς για την παραγωγή του λαδιού.