Έρευνα: Τι συνέβη στους εργαζόμενους και δεν επιστρέφουν στον τουρισμό μετά την πανδημία

Τα επίπεδα άγχους των εργαζομένων στη φιλοξενία κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορωνοϊού και οι μετέπειτα επαγγελματικές τους πορείες, μπορεί να εξαρτώνται τόσο από τις εμπειρίες τους στον χώρο εργασίας, όσο και από τα προσωπικά τους χαρακτηριστικά. Η εργασία στη φιλοξενία είναι απαιτητική και η πανδημία αλλά και η σχετική οικονομική κρίση, μπορεί να οδήγησαν τους εργαζόμενους στη φιλοξενία να επανεξετάσουν τις επαγγελματικές τους πορείες.

Τα παραπάνω αναφέρουν ο Dr Wei-Jue Huang της Σχολής Διοίκησης Ξενοδοχείων και Τουρισμού (SHTM) στο Πολυτεχνείο του Χονγκ Κονγκ οι συνεργάτες του. Μέσα από άμεσες συνεντεύξεις με νυν και πρώην εργαζομένους στο τομέα της φιλοξενίας των ΗΠΑ, οι μελετητές διερεύνησαν το πώς οι εμπειρίες στον χώρο εργασίας κατά τη διάρκεια της πανδημίας επηρέασαν τις μετέπειτα επαγγελματικές επιλογές αυτών των εργαζομένων.

Από τις αρχές του 2020, η πανδημία του κορωνοϊού ανέτρεψε τις βιομηχανίες παγκοσμίως. Ωστόσο, λίγες έχουν πληγεί περισσότερο από τη φιλοξενία και τον τουρισμό. Παγκοσμίως, μόνο το 2020, χάθηκαν από τον τουριστικό τομέα περισσότερες από 60 εκατ. θέσεις εργασίας. Η εξάπλωση του κορωνοϊού και οι σχετικές πρακτικές κοινωνικής αποστασιοποίησης, προκάλεσαν θεμελιώδεις προκλήσεις στον κλάδο. Παρόλο που ο αντίκτυπος της πανδημίας στο εργατικό δυναμικό της φιλοξενίας μπορεί να φαίνεται παρόμοιος με προηγούμενες παγκόσμιες κρίσεις και υφέσεις, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η περίπτωση του κορωνοϊού είναι διαφορετική, καθώς επηρέασε άμεσα τη φιλοξενία και τον τουρισμό.

Εκτός από την παρεμπόδιση των ζεστών διαπροσωπικών ανταλλαγών που χαρακτηρίζουν τους χώρους φιλοξενίας, η πανδημία οδήγησε στο «shaming των ταξιδιών», μια μορφή κοινωνικής πίεσης που αποθάρρυνε πιθανούς ταξιδιώτες που επιθυμούσαν να ξεφύγουν από τους περιορισμούς της πανδημίας. Αυτή η πίεση, μαζί με τις ανησυχίες των τουριστών για την υγεία τους, μείωσε περαιτέρω τη ζήτηση για υπηρεσίες φιλοξενίας.

Τα αυξημένα επίπεδα άγχους και οι αβάσταχτες συνθήκες εργασίας

Αυτές οι προκλήσεις χτύπησαν απευθείας στην καρδιά του κλάδου. Λαμβάνοντας υπόψη τις μελλοντικές προοπτικές, οι μελετητές σημειώνουν ότι οι εργαζόμενοι έγιναν πιο συνειδητοποιημένοι για την ευπάθεια του τουριστικού τομέα και ανέπτυξαν «εφεδρικά σχέδια», εκτός του τομέα. Αυτό οδήγησε σε πολλαπλές κρίσεις ταλέντων. Μία από αυτές τις κρίσεις που έχει λάβει σημαντική προσοχή στα μέσα ενημέρωσης είναι η Μεγάλη Παραίτηση, μια τάση εθελοντικής παραίτησης εργαζομένων ως απάντηση στα αυξημένα επίπεδα άγχους και τις αβάσταχτες συνθήκες εργασίας.

Δεδομένων των υπερβολικών απαιτήσεων που επιβάλλονται στους εργαζομένους στη φιλοξενία, αυτή η τάση απασχόλησης έχει οδηγήσει σε σημαντικές ανησυχίες, ότι οι εργαζόμενοι μπορεί να ακολουθήσουν καριέρες σε νέους τομείς. Εναλλακτικά, ωστόσο, καταστάσεις όπως η πανδημία μπορεί να παρουσιάζουν μια μοναδική ευκαιρία να ενισχυθούν οι σχέσεις εργοδότη-εργαζομένου, επισημαίνουν οι ερευνητές. Κατά συνέπεια, διερεύνησαν τις συνθήκες που επηρέασαν τους εργαζόμενους στη φιλοξενία στις ΗΠΑ και τις αποφάσεις τους να παραμείνουν, να αποχωρήσουν ή να επιστρέψουν στον τουρισμό μετά την πανδημία.

Οι εργαζόμενοι στη φιλοξενία, σύμφωνα με τους ερευνητές, είναι η ραχοκοκαλιά της επιχείρησης και άμεσοι μάρτυρες των επιζήμιων επιπτώσεων της πανδημίας στον τουριστικό κλάδο. Η πανδημία έχει αυξήσει σημαντικά τα επίπεδα άγχους των εργαζομένων στη φιλοξενία, οδηγώντας σε αρνητικές συνέπειες, όπως η επαγγελματική εξουθένωση και η κατάχρηση ουσιών. Οι εργαζόμενοι υπό πίεση, μπορεί ακόμη και να επιλέξουν να φύγουν από τους εργοδότες τους ή από τον κλάδο συνολικά.

Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, οι εργαζόμενοι στον κλάδο αντιμετώπισαν προκλήσεις όπως απολύσεις και αναστολές εργασίας, καθώς και μειώσεις μισθών, οι οποίες επηρέασαν τόσο την οικονομική τους κατάσταση, όσο και την ψυχική τους υγεία. Οι ερευνητές θεωρούν επομένως ουσιαστικό να κατανοήσουν τις εμπειρίες ζωής των εργαζομένων στη φιλοξενία κατά τη διάρκεια της πανδημίας, παρατηρώντας ότι τα άτομα βιώνουν την κατάσταση διαφορετικά, ανάλογα με το πού βρίσκονται και πώς έχουν αλλάξει η καθημερινή τους ζωή, εργασία, οικογένεια, πρακτικές υγείας κ.α.

Περαιτέρω, οι επιστήμονες διερεύνησαν πώς οι εργαζόμενοι αντιμετώπισαν το άγχος και άλλες δυσκολίες, με στόχο να κατανοήσουν πώς αυτές οι εμπειρίες διαμόρφωσαν τις τελικές αποφάσεις τους σχετικά με τις καριέρες τους στη φιλοξενία. Η εξερεύνησή τους βασίστηκε στο διαδραστικό μοντέλο του άγχους και της αντιμετώπισης, το οποίο δηλώνει ότι οι αλληλεπιδράσεις ενός ατόμου με το περιβάλλον του επηρεάζουν την ικανότητά του να αντιμετωπίζει και να προσαρμόζεται στις προκλήσεις, και στη θεωρία δημιουργίας καριέρας, η οποία εξηγεί πώς τα άτομα αναπτύσσουν τα επαγγέλματά τους ευθυγραμμίζοντας την προσωπική και κοινωνική τους ταυτότητα με την εργασία τους.

Η προσαρμοστικότητα καριέρας

Ειδικότερα, οι ερευνητές μελέτησαν την «προσαρμοστικότητα καριέρας», ένα βασικό συστατικό της θεωρίας δημιουργίας καριέρας που έχει αποδειχθεί ότι έχει θετική επίδραση στην ικανότητα των εργαζομένων να εργάζονται πέρα από τις τυπικές περιγραφές εργασίας τους. Αυτή η προσαρμοστικότητα, ωστόσο, μπορεί να είναι δίκοπο μαχαίρι. Ενώ μπορεί να προάγει την ανθεκτικότητα των εργαζομένων σε έναν υποστηρικτικό χώρο εργασίας, μπορεί επίσης να αυξήσει την πρόθεση αποχώρησης ή την πρόθεση αναζήτησης άλλης εργασίας, σε έναν χώρο που είναι εχθρικός ή αβέβαιος.

Προς αυτή την κατεύθυνση, οι ερευνητές πήραν συνεντεύξεις από 31 ενήλικες που είχαν εργαστεί στη φιλοξενία των ΗΠΑ κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορωνοϊού. Αρχικά, οι συμμετέχοντες προσλήφθηκαν μέσω των δικτύων των ερευνητών. Αυτοί οι πρώτοι συμμετέχοντες κλήθηκαν στη συνέχεια να συστήσουν άλλους πιθανούς συμμετέχοντες (δηλαδή, δειγματοληψία χιονοστιβάδας). Σχεδόν το 30% των συμμετεχόντων εξακολουθούσαν να είναι εργαζόμενοι κατά τη στιγμή των συνεντεύξεων. Οι υπόλοιποι είχαν απολυθεί ή ήταν σε αναστολή εργασίας.

Οι ερευνητές περιγράφουν τη μελέτη τους ως «φαινομενολογική έρευνα», μια δημοφιλής προσέγγιση στην έρευνα τουρισμού που βλέπει τους συμμετέχοντες ως «ειδικούς», επιτρέπει στις φωνές τους να ακουστούν και δίνει αξιοπιστία στις αφηγήσεις τους.

Αυτή η προσέγγιση επέτρεψε στους ερευνητές να λάβουν απευθείας πληροφορίες από τους υπαλλήλους της φιλοξενίας για το πώς είχαν προσαρμοστεί κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Οι ερωτήσεις της συνέντευξης λοιπόν σχεδιάστηκαν για να αποκτήσουν πληροφορίες σχετικά με το υπόβαθρο των συμμετεχόντων, τις εμπειρίες στον κλάδο πριν και κατά τη διάρκεια της πανδημίας, τους τρόπους αντιμετώπισης του άγχους και τα μελλοντικά τους σχέδια αναφορικά με την καριέρα τους.

Προγράμματα βοήθειας εργαζομένων

Κατά τη διάρκεια των συνεντεύξεων, οι συμμετέχοντες μίλησαν με ειλικρίνεια για το άγχος και τις στρατηγικές αντιμετώπισης κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Όσοι παρέμειναν στο χώρο εργασίας, αντιμετώπισαν νέες ευθύνες και μορφές εργασίας (π.χ. εργασία εξ αποστάσεως), αυξημένο φόρτο εργασίας και αυξημένες προσδοκίες. Όσοι εργαζόμενοι απολύθηκαν, αντιμετώπισαν οικονομικές προκλήσεις. Και οι δύο ομάδες συμμετεχόντων εξέφρασαν ανησυχίες τόσο για τη δική τους υγεία, όσο και για την υγεία των αγαπημένων τους.

Για να ανταπεξέλθουν σε αυτές τις πιέσεις, όσοι αντιμετώπιζαν οικονομικές δυσκολίες εφάρμοσαν νέες στρατηγικές προϋπολογισμού, βασίστηκαν σε επιδόματα ανεργίας ή ακόμη και ανέλαβαν άλλες θέσεις εργασίας. Για όσους αναζητούν νέες ευκαιρίες, η οικοδόμηση σχέσεων και η δικτύωση φάνηκε να είναι δημοφιλείς στρατηγικές. Περαιτέρω, κάποιοι συμμετέχοντες βρήκαν την ευκαιρία να ξεκουραστούν και ασχολήθηκαν με διάφορες δραστηριότητες αναψυχής, για να βοηθήσουν τους εαυτούς τους να νιώσουν καλύτερα. Το συμπέρασμα αυτό, οδήγησε τους ερευνητές στο να προτείνουν στους εργοδότες να εξετάσουν το ενδεχόμενο προώθησης διαφόρων προγραμμάτων βοήθειας εργαζομένων που καλύπτουν πτυχές όπως η παροχή συμβουλών ψυχικής υγείας και οι δραστηριότητες αναψυχής.

Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας, οι συμμετέχοντες είχαν βιώσει μεγάλη αβεβαιότητα λόγω της ταχέως μεταβαλλόμενης κατάστασης πανδημίας. Ωστόσο, οι ερευνητές παρατηρούν ότι η διαφάνεια στην επικοινωνία είναι το κλειδί για τη διατήρηση μιας θετικής σχέσης εργοδότη-εργαζομένου. Οι συμμετέχοντες των οποίων οι εργοδότες ήταν ειλικρινείς σχετικά με τις αποφάσεις τους να απολύσουν υπαλλήλους, έβλεπαν θετικά τους εργοδότες τους. Εκείνοι των οποίων οι εργοδότες δεν ήταν ειλικρινείς, έτειναν να βλέπουν αρνητικά τους εργοδότες τους και, σε ορισμένες περιπτώσεις, τον κλάδο, οδηγώντας τους να αναζητήσουν εργασία αλλού. Αυτά τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι σε μια κρίση, οι εργοδότες μπορούν να κάνουν πολλά για να μετριάσουν την αβεβαιότητα και το άγχος των εργαζομένων τους με το να είναι απλώς διαφανείς και να επικοινωνούν ανοιχτά.

Υποστηρικτικός χώρος εργασίας

Υπήρχαν όμως και άλλοι παράγοντες που επηρέασαν τη στάση και τις αποφάσεις των συμμετεχόντων σχετικά με τη σταδιοδρομία τους. Όσοι εξακολουθούσαν να απασχολούνται, φάνηκαν να προσαρμόζονται καλά στις περιστάσεις, ήταν παθιασμένοι με τη δουλειά τους και αισιόδοξοι για το μέλλον του κλάδου. Μεταξύ εκείνων που απολύθηκαν ή τέθηκαν σε αναστολή εργασίας, αυτά που επηρέασαν εν τέλει την απόφασή τους να παραμείνουν στον κλάδο της φιλοξενίας ήταν θετικές εργασιακές εμπειρίες, συμπεριλαμβανομένου ενός υγιούς εργασιακού περιβάλλοντος, του ισχυρού δεσμού με την ομάδα, αλλά και της ενσυναίσθησης προς τον εργοδότη. Προς αυτή την κατεύθυνση, συνιστάται στους εργοδότες να παρέχουν έναν υποστηρικτικό χώρο εργασίας και να ενθαρρύνουν τη δημιουργία ομάδας και τις επαγγελματικές επενδύσεις μεταξύ των εργαζομένων τους.

Η διαφάνεια από τους εργοδότες

Αν και αυτή η μελέτη επικεντρώθηκε σε εμπειρίες του κλάδου της φιλοξενίας των ΗΠΑ κατά τη διάρκεια μιας πανδημίας που επηρέασε όλο τον κόσμο, οι ερευνητές σημειώνουν ότι οι ανησυχίες των συμμετεχόντων ήταν συγκρίσιμες με εκείνες άλλων μεγάλων κρίσεων σταδιοδρομίας. Η διαπίστωση ότι η υποστήριξη και η διαφάνεια από τους εργοδότες μπορούν να μειώσουν το άγχος των εργαζομένων και να βοηθήσουν στη διατήρησή τους στον κλάδο, μπορεί να είναι εφαρμόσιμη σε άλλες κρίσεις και στον παγκόσμιο κλάδο της φιλοξενίας. Για να δημιουργήσουν ένα βιώσιμο, ανθεκτικό και αφοσιωμένο εργατικό δυναμικό, συμπεραίνουν οι ερευνητές, οι επαγγελματίες της φιλοξενίας πρέπει να δεσμευτούν στη δημιουργία θετικών σχέσεων με τους υπαλλήλους τους, τόσο σε περιόδους κανονικότητας, όσο και σε περιόδους κρίσης. Οι ερευνητές συμπεραίνουν ότι οι εργοδότες θα πρέπει να διατηρούν ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας, να υποστηρίζουν την ανάπτυξη των εργαζομένων και να παρέχουν ανακούφιση από το άγχος.