Τεχνητή Νοημοσύνη: Οι κίνδυνοι για τις δημοκρατίες

Δεν υπάρχει λήψη αποφάσεων χωρίς πολιτική. Είναι η βασικότερη ίσως επισήμανση των Henry Farrell, Abraham Newman και Jeremy Wallace που σε μακροσκελές άρθρο τους στο Foreign Affairs πραγματεύονται την επίδραση της Τεχνητής Νοημοσύνης στην άσκηση πολιτικής και την πολιτική ανατροφοδότηση σε δημοκρατικά και αυταρχικά καθεστώτα, φέρνοντας ως παράδειγμα τις ΗΠΑ και την Κίνα αντίστοιχα.

Όπως επισημαίνουν, η Τεχνητή Νοημοσύνη θέτει δημοκρατίες και αυταρχικά καθεστώτα έναντι εξίσου σημαντικών αλλά διαφορετικής υφής προβλημάτων. Το βασικότερο από αυτά, είναι οι αλλαγές που επιφέρει το ΑΙ στη δυναμική διαντίδραση (απόπειρας) κοινωνικού ελέγχου και ανατροφοδότησης των πολιτικών συστημάτων από τις τάσεις, απόψεις και οπτικές που αναπτύσσονται στο κοινωνικό πεδίο.

Έτσι, αν στις δημοκρατίες ένα από τα προβλήματα που προκαλεί η μηχανική μάθηση του διαδικτυακού κόσμου είναι η προώθηση της πολιτικής διαίρεσης και η διασπορά παραπληροφόρησης, στα αυταρχικά καθεστώτα ο κίνδυνος αφορά κυρίως στη δημιουργία μιας πλαστής εικόνας συναίνεσης, αποκρύπτοντας τα απειλητικά για το (εκάστοτε) καθεστώς ρήγματα που δημιουργούνται στο εσωτερικό των κοινωνιών.

Η αντικειμενοποίηση των προκαταλήψεων

Παράλληλα, η ίδια η τεχνολογία αναπτύσσει μια δική της δυναμική, που μπορεί να οδηγήσει σε «αντικειμενοποίηση» των κοινωνικών διαιρέσεων και προκαταλήψεων – και αυτό αποτελεί μια απολύτως υπαρκτή απειλή για τις δημοκρατίες.

Εξέλιξη που όμως είναι πιο επικίνδυνη στα αυταρχικά καθεστώτα, όπου δεν υπάρχουν οι δικλείδες ασφαλείας οι οποίες θα εξασφάλιζαν τη δημοσιοποίηση, καταδίκη και διεκδίκηση άρσης αυτών των προκαταλήψεων.

«Τυφλώνοντας» δε τους αυταρχικούς ηγέτες, η δυναμική της Τεχνητής Νοημοσύνης μπορεί απλώς να προσδίδει την ψευδαίσθηση ότι «όλα βαίνουν καλώς», οδηγώντας σε λήψη αποφάσεων με εσφαλμένη πληροφόρηση – κάτι που μπορεί να έχει ολέθρια αποτελέσματα (για τους συγγραφείς, μία τέτοια περίπτωση είναι η εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία).

Ακόμα, όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στο Foreign Affairs, «η προκατάληψη μπορεί να εισχωρήσει στον κώδικα», δημιουργώντας ένα αυτοτροφοδοτούμενο σπιράλ όπου τα κοινωνικά προβλήματα επιδεινώνονται «από μόνα τους».

Η αντικειμενοποίηση του στιγματισμού μιας κοινωνικής ομάδας, μέσω της Τεχνητής Νοημοσύνης που ωστόσο σε πρώτο επίπεδο αποτελεί ανθρώπινο δημιούργημα, οδηγεί απλώς στην αναπαραγωγή του στερεοτύπου που οδήγησε στον αρχικό στιγματισμό, σε μια εξέλιξη που αποτελεί μέγιστη απειλή για τη δημοκρατία.

Και όσο περισσότερο οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων αντιμετωπίζουν την Τεχνητή Νοημοσύνη ως κάτι αντικειμενικό και αλάνθαστο, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος από τα «σπλάχνα» των (δημοκρατικών) κοινωνιών να ξεπηδήσει ένα τεχνοκρατικό «τέρας».

Το πραγματικό ερώτημα

Συμπυκνώνοντας την οπτική τους για τους κινδύνους που επιφυλάσσει η «αποθέωση» της Τεχνητής Νοημοσύνης χωριστά για τις δημοκρατίες και τα αυταρχικά καθεστώτα, οι συγγραφείς σημειώνουν:

«Τα δεδομένα φαίνεται να παρέχουν αντικειμενικά μέτρα που εξηγούν τον κόσμο και τα προβλήματά του, χωρίς τους πολιτικούς κινδύνους και τις ενοχλήσεις των εκλογών ή των ελεύθερων μέσων ενημέρωσης. Αλλά δεν υπάρχει κάτι τέτοιο όπως η λήψη αποφάσεων χωρίς πολιτική. Η ακαταστασία της δημοκρατίας και ο κίνδυνος διαταραγμένων διαδικασιών ανατροφοδότησης είναι εμφανείς σε όποιον δίνει προσοχή στην πολιτική των ΗΠΑ.

»Οι απολυταρχίες υποφέρουν από παρόμοια προβλήματα, αν και είναι λιγότερο άμεσα αντιληπτά. Οι αξιωματούχοι που επινοούν αριθμούς ή οι πολίτες που αρνούνται να μετατρέψουν την οργή τους σε διαμαρτυρίες ευρείας κλίμακας μπορεί να έχουν σοβαρές συνέπειες, καθιστώντας πιο πιθανή τη λήψη κακών αποφάσεων, βραχυπρόθεσμα, και την αποτυχία του καθεστώτος πιο πιθανή, μακροπρόθεσμα.»

Επομένως, καταλήγουν, το πραγματικό ερώτημα που τίθεται δεν είναι αν οι ΗΠΑ ή η Κίνα θα κερδίσουν την «κούρσα» για την κυριαρχία στον τομέα της Τεχνητής Νοημοσύνης. Στην πραγματικότητα, το ζήτημα είναι το πώς η Τεχνητή Νοημοσύνη μεταπλάθει τη διαδικασία ανατροφοδότησης που έχουν ανάγκη τόσο τα δημοκρατικά όσο και τα αυταρχικά καθεστώτα. Και σε αυτή τη διεργασία δεν δίνεται η δέουσα προσοχή.