Είναι το «υπερηφαίστειο» του Γέλοουστόουν «έτοιμο» για κολοσσιαία έκρηξη;

Κάτω από το Εθνικό Πάρκο του Γέλοουστοουν, μια τεράστια έκταση άγριου, απόκοσμου τοπίου που επισκέπτονται ετησίως πάνω από 3 εκατομμύρια άνθρωποι, βρίσκεται ένα από τα μεγαλύτερα ηφαίστεια στον κόσμο.

Η καλντέρα του είναι τόσο μεγάλη ώστε αποκαλείται «υπερηφαίστειο», κάτι που σημαίνει, σύμφωνα με το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου, πως έχει την ικανότητα «να παράξει έκρηξη μεγέθους οκτώ στη διαβάθμιση ηφαιστειακής ισχύος, εκλύοντας πάνω από 1.000 κυβικά χιλιόμετρα υλικού».

Όμως, στην πραγματικότητα υπάρχει λόγος ανησυχίας για μια κολοσσιαία έκρηξη;

Τα ηφαίστεια δε λειτουργούν με χρονοδιαγράμματα

Συχνά τα μέσα ενημέρωσης, με το επιχείρημα πως η τελευταία έκρηξη στο υπερηφαίστειο είχε πραγματοποιηθεί πριν από 70.000 χρόνια, το ηφαίστειο είναι έτοιμο να εκραγεί. Όμως, όπως σημειώνουν οι επιστήμονες, δε λειτουργούν έτσι τα ηφαίστεια.

«Πρόκειται ίσως για την πιο κοινή παρανόηση για το Γελοουστόουν και τα ηφαίστεια εν γένει. Τα ηφαίστεια δε λειτουργούν με χρονοδιαγράμματα. Εκρήγνυνται όταν υπάρχει αρκετό μάγμα κάτω από την επιφάνεια και πιέζεται να απελευθερωθεί» εξηγεί ο Μάικλ Πόλαντ, γεωφυσικός και υπεύθυνος του Παρατηρητηρίου για το Ηφαίστειο του Γελοουστόουν.

«Κι αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει τέτοια συνθήκη στο Γελοουστόουν. Όλα έχουν να κάνουν με το μάγμα. Χωρίς αυτό, το ηφαίστειο δεν εκρήγνυται» προσθέτει.

Πολλά είναι τα ηφαίστεια που περνούν κύκλους δραστηριότητας κι αδράνειας, εξηγεί ο Πόλαντ. Και πιο συχνά, η δραστηριότητα αυτή είναι άμεση συνέπεια της παροχής μάγματος. «Κάποια ηφαίστεια φαίνεται να έχουν τακτικές εκρήξεις, αλλά αυτό οφείλεται στη σχετικά σταθερή παροχή μάγματος – σκεφτείτε το Κιλαουέα στη Χαβάη ή το Στρόμπολι στην Ιταλία» λέει ο ίδιος.

Τότε, προς τι η, προφανώς εσφαλμένη, εικασία πως το Γελοουστόουν έχει καθυστερήσει να ενεργοποιηθεί;

«Υποψιάζομαι πως η ιδέα της “καθυστέρησης” προέρχεται από τους σεισμούς. Αυτοί συμβαίνουν όταν συσσωρεύεται πίεση στα ρήγματα και σε πολλά μέρη η πίεση αυτή συσσωρεύεται με σχετικά σταθερούς ρυθμούς λόγω π.χ της κίνησης των πλακών. Στην περίπτωση αυτή, θα περίμενε κανείς ότι οι σεισμοί θα συνέβαιναν σε τακτά χρονικά διαστήματα. Είναι, ασφαλώς, πιο περίπλοκο από αυτό, καθώς υπάρχουν πολλές μεταβλητές που παίζουν ρόλο, αλλά για το λόγο αυτό είναι πιο λογικό να λέμε πως ένα ρήγμα “έχει καθυστερήσει” να δώσει σεισμό» λέει ο Πόλαντ.

Ο ίδιος σημειώνει πως τα «υπερηφαίστεια» -όρο που θεωρεί υπερβολικό και τραβηγμένο- «δεν είναι λιγότερο ή περισσότερο κυκλοθυμικά από άλλα ηφαίστεια».

Ερωτηθείς για το τι θα υποδείκνυε πως επίκειται μια τεράστια έκρηξη, ο ίδιος απαντά: 

«Η εκδήλωση χιλιάδων σεισμών σε σύντομο χρονικό διάστημα (λίγες εβδομάδες), πολλοί από αυτούς αισθητοί, θα ήταν αξιοσημείωτη, εφόσον δεν επρόκειτο για μετασεισμική ακολουθία ενός τεκτονικού γεγονότος» λέει ο Πόλαντ.

«Η σεισμικότητα αυτή θα έπρεπε να συνδυαστεί με πραγματικά ακραίες εδαφικές παραμορφώσεις, αλλαγές σε όλο το πάρκο όσον αφορά τη δραστηριότητα των γκέιζερ και τις θερμικές/αέριες εκπομπές. Το έδαφος σηκώνεται και πέφτει υπό φυσιολογικές συνθήκες κατά 2-3 εκατοστά κάθε χρόνο, ενώ υπάρχουν ετησίως περίπου 2.000 σεισμοί στην περιοχή, οπότε θα έπρεπε τα επίπεδα αυτά των ενδείξεων να είναι πολύ υψηλότερα του συνηθισμένου (για να υποδεικνύουν τάση προς έκρηξη)».