Μπακαλιάρος σκορδαλιά: Το εθνικό μας φαγητό

Μπορεί να είθισται να τρώμε μπακαλιάρο σκορδαλιά κάθε χρόνο στις 25 Μαρτίου, αλλά γνωρίζουμε το γιατί; Κατά τη διάρκεια της Σαρακοστής μόνο δύο φορές επιτρέπεται το ψάρι. Η μία είναι η Κυριακή των Βαϊων και η άλλη του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου στις 25 Μαρτίου. Πώς όμως φτάσαμε να τρώμε μπακαλιάρο του Ευαγγελισμού;

Λίγη ιστορία

Ο μπακαλιάρος ή βακαλάος πιο εξευγενισμένα, πρωτοεμφανίστηκε γύρω στο 800 μ.χ., όταν οι Βίκινγκς τον ανακάλυψαν στα νερά της νησιωτικής συστάδας Λόφοτεν. Το εμπόριο του βακαλάου άνθισε, όμως, την εποχή τον Μεσαίωνα από τους Βάσκους ψαράδες, οι οποίοι τον έφεραν στη λεκάνη της Μεσογείου. Αυτοί ευθύνονται και για το πάστωμά του, μέθοδο που βρήκαν για να τον διατηρούν στα μακρινά τους ταξίδια. Λέγεται μάλιστα ότι ψάχνοντας για ψαρότοπους μπακαλιάρου, οι Βάσκοι έπεσαν τυχαία πάνω στις ακτές του Καναδά, πριν ανακαλύψει ο Κολόμβος την Αμερική.

Επίσημα πάντως στο τραπέζι των Ευρωπαίων μπήκε τον 15ο αιώνα, όπου έγινε δημοφιλές πιάτο τόσο λόγω της νοστιμιάς του, όσο και λόγω της οικονομικής τιμής του. Στην Ελλάδα λένε ότι τον έφεραν οι Άγγλοι, οι οποίοι τον αντάλασσαν με σταφίδες.

Γιατί βακαλάο την 25η Μαρτίου;

Οι λόγοι που καθιέρωσαν τον μπακαλιάρο στο τραπέζι της 25ης Μαρτίου ήταν καθαρά οικονομικοί και πρακτικοί. Έπειδή η ενδοχώρα δεν μπορούσε να προμηθεύεται φρέσκα ψάρια με την ευκολία που μπορούσαν τα νησιά και οι παράκτιες περιοχές, ο παστός μπακαλιάρος, που μπορούσε να διατηρηθεί εκτός ψυγείου, ήταν η καλύτερη λύση. Επιπλέον, η φθηνή τιμή του τον έκαναν ιδιαίτερα προσιτό στα κατώτερα στρώματα, γεγονός που ανέβασε στα ύψη τη δημοφιλία του.

Έτσι, ο παστός μπακαλιάρος ήταν η πιο εύκολη και οικονομική λύση για τους πολυάριθμους πιστούς, που τον έβρισκαν ακόμα και στα πιο μικρά μπακάλικα. Με τον καιρό, η συνήθεια αυτή έγινε έθιμο που συνεχίζεται μέχρι και σήμερα.

Πώς μαγειρεύεται

Ο μπακαλιάρος μαγειρεύεται με διάφορους τρόπους, από στιφάδο μέχρι σούπα και πλακί, ενώ τελευταία κάνει θραύση και σε πιο δημιουργικές παραλλαγές. Αν ο κλασικός μπακαλιάρος σκορδαλιά, λοιπόν, δεν είναι το καλύτερό σας ή ψάχνετε απλά για κάτι διαφορετικό, αλλά μέσα στο πνεύμα της 25ης Μαρτίου, η παρακάτω συνταγή θα σας φανεί ιδιαίτερα χρήσιμη.

ΥΛΙΚΑ

• 1,5 κιλό μπακαλιάρος φιλέτο, κατεψυγμένος (ελαφρώς αλατισμένος), ξεπαγωμένος, καθαρισμένος και κομμένος σε κομμάτια 15 εκ
• λίγο αλεύρι για όλες τις χρήσεις
• 2 λεμόνια, κομμένα στη μέση
• λάδι για τηγάνισμα

Για τη σκορδαλιά

• 1 κιλό ψωμί καλής ποιότητας, ιδανικά λευκό προζυμένιο
• 1 σκελίδα σκόρδο, καθαρισμένη
• 1/2 κουτ. γλυκού αλάτι
• 1/3 κουτ. γλυκού πιπέρι φρεσκοτριμμένο
• 60 ml ξίδι λευκό
• 120 ml ηλιέλαιο
• 350 ml ελαιόλαδο

Διαδικασία

• Για τον μπακαλιάρο σκορδαλιά, ξεκινάμε και πλένουμε καλά τον μπακαλιάρο, τον βάζουμε σε ένα σουρωτήρι να στραγγίσουν τα νερά καλά, τον αλευρώνουμε και βάζουμε ένα τηγάνι με αρκετό ηλιέλαιο στη φωτιά να κάψει (το λάδι θα πρέπει να είναι τόσο ώστε ο μπακαλιάρος να κολυμπάει μέσα).
• Ρίχνουμε λίγα λίγα τα κομμάτια του μπακαλιάρου στο καυτό λάδι και τα τηγανίζουμε μέχρι να χρυσίσουν για περίπου 3-4 λεπτά, ανάλογα με το πάχος και το πόσο ξεροψημένα τα θέλουμε.
• Σερβίρουμε τον μπακαλιάρο με κομμένο λεμόνι και σκορδαλιά.

Σκορδαλιά

• Πολτοποιούμε το σκόρδο μαζί με το ελαιόλαδο στον πολυκόφτη, χτυπώντας τα καλά μέχρι να ασπρίσουν.
• Μεταφέρουμε το μείγμα σε άλλο σκεύος και καθαρίζουμε τον πολυκόφτη.
• Μουλιάζουμε το ψωμί σε νερό, το στύβουμε καλά και το θρυμματίζουμε στον πολυκόφτη μέχρι να γίνει ψιλά ψίχουλα.
• Προσθέτουμε το αλατοπίπερο, το ξίδι και το ηλιέλαιο και τα δουλεύουμε καλά μέχρι να γίνουν μια ομοιογενής κρέμα.
• Προσθέτουμε το μείγμα του σκόρδου και τα χτυπάμε ξανά όλα μαζί μέχρι να γίνει ένα κρεμώδες μείγμα.
• Ελέγχουμε τη γεύση και διορθώνουμε, αν χρειάζεται, προσθέτοντας επιπλέον λάδι, σκόρδο, ξίδι ή αλάτι.