 |  |  |
Το Κυπριακό ζήτημα ή Κυπριακό πρόβλημα και, συνηθέστερα, απλώς «Κυπριακό» είναι το ζήτημα που σχετίζεται με το μέλλον των λαών της Κύπρου.
Σύμφωνα με τους Ελληνοκύπριους, το Κυπριακό ζήτημα μετά την τουρκική εισβολή του 1974 είναι ζήτημα διεθνούς δικαίου που οφείλεται στην παράνομη στρατιωτική εισβολή και κατοχή του βορείου τμήματος της Κυπριακής Δημοκρατίας από την Τουρκία. Σύμφωνα με τους Τουρκοκύπριους, το Κυπριακό είναι αποτέλεσμα της κατάρρευσης της Συνταγματικής τάξης με τις διακοινοτικές συγκρούσεις του 1963.
Αρχικά το Κυπριακό ήταν αποικιακό ζήτημα, που δημιουργήθηκε όταν η Αγγλία προσάρτησε την Κύπρο στις 5 Νοεμβρίου 1914 καθιστώντας την «αποικία του Στέμματος». Οι Ελληνοκύπριοι, ανέπτυξαν έντονα τον εθνικό πόθο για Ένωση με τη “μητέρα πατρίδα”, η οποία ήταν μέρος της Μεγάλης Ιδέας του Έθνους. Οι Τουρκοκύπριοι ανέπτυξαν τον δικό τους εθνικισμό με αίτημα την αυτοδιάθεση του λαού τους, προτάσσοντας τη διχοτόμηση του νησιού και τον διαχωρισμό δυο πληθυσμών του Ελληνικού και του Τουρκικού στα πλαίσια εθνοκάθαρσης. Οι Τουρκοκύπριοι αισθάνονταν άβολα με την πιθανότητα της Ένωσης, επειδή αυτό θα έθετε σε κίνδυνο την ταυτότητα τους και την ύπαρξη τους ως χωριστή εθνοτική ομάδα. Επιπροσθέτως, η ανάπτυξη του εθνικισμού στον μεσοπόλεμο τους οδήγησε στη δημιουργία του αφηγήματος τους, πως, ως ξεχωριστός λαός από τους Έλληνες, δικαιούνται την αυτοδιάθεσή τους.
Το Κυπριακό επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες (ορισμένοι από αυτούς μεταβάλλονται κατά τη μακρόχρονη πορεία του),όπως είναι η αντιπαράθεση ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία, αλλά και η γεωστρατηγική θέση της Κύπρου στο πέρασμα από την Ευρώπη στη Μέση Ανατολή (έχει χαρακτηριστεί το «αβύθιστο αεροπλανοφόρο» από τον Νιχάτ Ερίμ, στα νότια της Τουρκίας). Είναι βέβαιο ότι η θέση της Κύπρου καθιστούσε τον έλεγχο του εδάφους της θέμα ζωτικής σημασίας για τα συμφέροντα ξένων δυνάμεων, κυρίως της Μεγάλης Βρετανίας και των Ηνωμένων Πολιτειών, αλλά και της Σοβιετικής Ένωσης στα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου.
Η συνεχιζόμενη εκκρεμότητα του Κυπριακού προβλήματος και η συχνά οξεία αντιπαράθεση γύρω από τις διάφορες πτυχές του στη διεθνή και εσωτερική πολιτική σκηνή, τα κόμματα και τον καθημερινό τύπο των εμπλεκόμενων χωρών, συχνά με εθνικιστικά, απολογητικά, συνωμοσιολογικά ή άλλα ιδεολογικά πρόσημα, δυσχεραίνουν ως σήμερα την επιστημονική ιστορική μελέτη του και τη νηφάλια αποτίμηση του ρόλου των πρωταγωνιστών του
Σχέδιο Άτσεσον
Ο Ντιν Άτσεσον μετέβη στις 5 Ιουλίου στη Γενεύη, την οποία χρησιμοποίησε ως βάση των δραστηριοτήτων του και κατάρτισε δύο σχέδια διχοτόμησης της Κύπρου. Τα σχέδια όμως τελικά απορρίφθηκαν από τα εμπλεκόμενα μέρη. Το πρώτο σχέδιο προέβλεπε εκχώρηση της χερσονήσου της Καρπασίας στους Τούρκους για να γίνει μία αχανής τουρκική στρατιωτική βάση με δυνάμεις στρατού, ναυτικού και αεροπορίας, ενώ επιπροσθέτως εκχωρούσε και αυτόνομα τουρκοκυπριακά καντόνια στον ελληνικό τομέα του νησιού. Ο ελληνοκυπριακός τομέας σε αντάλλαγμα θα ενώνονταν με την Ελλάδα.
Η Τουρκία απέρριψε το δεύτερο σχέδιο Άτσεσον και αποδέχθηκε το πρώτο, ενώ η ελληνική κυβέρνηση απέρριψε το πρώτο και αντιμετώπιζε πολύ ευνοϊκά την αποδοχή του δεύτερου. “Μας προσφέρουν μια πολυκατοικία έναντι αντιπαροχής ενός διαμερίσματος” συνήθιζε να λέει για το σχέδιο αυτό ο Γεώργιος Παπανδρέου.
Στο Κυπριακό περιστράφηκε και η σύντομη συνομιλία που είχαν ο γενικός γραμματέας του Ο.Η.Ε. Ου Θαντ και ο υπουργός Εξωτερικών Σταύρος Κωστόπουλος, κατά τη διέλευση του πρώτου από το αεροδρόμιο του Ελληνικού στις 19 Ιουλίου.
Ο Μακάριος, ανήσυχος για τα τεκταινόμενα στη Γενεύη χωρίς την παρουσία εκπροσώπου της κυπριακής κυβέρνησης, μετέβη στις 27 Ιουλίου στην Αθήνα. Απέρριψε κατηγορηματικά και τις δύο εκδοχές του σχεδίου Άτσεσον και έπειτα από αλλεπάλληλες συσκέψεις υπό τον πρωθυπουργό Γεώργιο Παπανδρέου, ο Κύπριος ηγέτης ανακοίνωσε προς τους δημοσιογράφους στις 30 Ιουλίου:
“Αυτόκλητοι μεσολαβηταί ανέπτυξαν προσφάτως εις τα παρασκήνια της Γενεύης έντονον δραστηριότητα προς εκτροχιασμόν του Κυπριακού εκ της ακολουθητέας γραμμής… Οι αυτόκλητοι αυτοί μεσολαβηταί, ως καλώς γνωρίζω, επεξεργάσθησαν απαράδεκτα σχέδια λύσεως του Κυπριακού… Αισθάνομαι βαθυτάτην ικανοποίησιν, διότι τα σχέδια ταύτα προσέκρουσαν επί της σταθεράς αντιστάσεως της ελληνικής κυβερνήσεως”.
Το Σχέδιο Άτσεσον έμεινε έτσι στην ιστορία για άλλους ως μεγάλη χαμένη ευκαιρία για το Κυπριακό, ενώ για άλλους ως πρώτη αποτυχημένη απόπειρα διχοτόμησης της Κύπρου.
- Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Κρήτη, την Ελλάδα και όλο τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, με εγκυρότητα και αξιοπιστία, στο cna.gr
- Ακολουθήστε το cna.gr στο Facebook
- Ακολουθήστε το cna.gr στο Twitter
- Ακολουθήστε το cna.gr στο YouTube
- Ακολουθήστε το cna.gr στο Instagram
