Τι σημαίνει ο όρος «κεραυνοβόλος πόλεμος» ή «Μπλίτσκριγκ»

Ο όρος κεραυνοβόλος πόλεμος (από το γερμανικό «Μπλίτσκριγκ» (Blitzkrieg), «πόλεμος-αστραπή») αναφέρεται σε πολεμική τακτική, την οποία επινόησε και εφάρμοσε ο Γερμανός στρατηγός Χάιντς Γκουντέριαν κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Επονομάστηκε έτσι επειδή περιλάμβανε αιφνιδιαστικές επιθέσεις, ταχύτατες προωθήσεις δυνάμεων στην εχθρική περιοχή με συντονισμένη ισχυρή υποστήριξη από αεροπορικές δυνάμεις, που κτυπούσαν και αιφνιδίαζαν τον εχθρό όπως ακριβώς θα έκανε ένας κεραυνός. Οι Γερμανικές δυνάμεις όφειλαν πολλές από τις νίκες τους στην τακτική αυτή: Η κατάληψη της Πολωνίας, η Εισβολή και κατάληψη της Γαλλίας – 1940, οι αρχικές επιτυχίες στην Εισβολή στη Σοβιετική Ένωση ήταν αποτέλεσμα αυτής ακριβώς της τακτικής.

Συνοπτική ιστορία

Η τακτική αυτή άρχισε να αναπτύσσεται στη στρατιωτική σκέψη ύστερα από το στατικό πόλεμο (τακτική χαρακωμάτων) που υπήρξε ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος. Το αρχικό πρόβλημα της βελτίωσης των απαιτούμενων δυνάμεων (κύρια της αεροπορίας, των θωρακισμένων και του ιππικού) έβαινε προς επίλυση, καθώς η τεχνολογία των μεταφορικών μέσων εξελίχθηκε ταχύτατα. Στη μεταπολεμική Σοβιετική Ένωση δημιουργήθηκαν ταξιαρχίες αρμάτων και πολλές αερομεταφερόμενες ομάδες προς ενίσχυση του πεζικού. Στη Ναζιστική Γερμανία η στρατιωτική σκέψη αντικατέστησε το ιππικό με τα θωρακισμένα άρματα και το πυροβολικό με το βομβαρδιστικό αεροσκάφος.

Αντίθετα, πολύ περισσότερο “παραδοσιακοί” στην πολεμική τακτική παρέμειναν οι Γάλλοι και οι Πολωνοί. Παρότι σημαντικοί στρατιωτικοί είχαν ταχθεί υπέρ της οργάνωσης μεγάλων μηχανοκίνητων μονάδων εφοδιασμένων με πολλά άρματα μάχης, η τότε ηγεσία τους απέρριπτε τις νεωτεριστικές αυτές ιδέες. Ο αξιοσέβαστος προπολεμικά Στρατάρχης Φιλίπ Πεταίν προλόγιζε βιβλίο συναδέλφου του γράφοντας ότι το άρμα μάχης “καταδικασμένο να κινείται συνέχεια, (το άρμα μάχης) σαν τον περιπλανώμενο Ιουδαίο, δεν μπορεί να είναι ένα φοβερό όπλο.”

Απόδειξη αυτής της σκέψης είναι η δημιουργία και οργάνωση της περίφημης – στατικής – Γραμμής Μαζινό, η οποία μηδαμινό ρόλο έπαιξε τον Μάιο του 1940, όταν οι Γερμανοί εισέβαλαν στο γαλλικό έδαφος. Ανάλογη σκέψη είχε και η Πολωνική στρατιωτική ηγεσία, η οποία διέθετε έναν “ευκίνητο, αγροτικό στρατό”, εφοδιασμένο με ιπποκίνητο πυροβολικό και μηδαμινή, από απόψεως ισχύος και τεχνολογίας, αεροπορία. Οι Βρετανοί, αντίθετα, μετά τη Διάσκεψη του Μονάχου, αντιλήφθηκαν τις γερμανικές σκέψεις και φρόντισαν να ενδυναμώσουν την άμυνα των νησιών τους με πολύ αξιόμαχη αμυντική αεροπορία: Τα καταδιωκτικά Χάρρικέιν και, κυρίως, Σπιτφάιρ αποδείχτηκαν ανώτερα των αντίστοιχων γερμανικών.

Πιθανότατα, η ευρωπαϊκή στρατιωτική σκέψη καθησύχαζε από το γεγονός ότι η Γερμανία δεν μπορούσε να αναπτύξει παρόμοια όπλα, και, φυσικά, ούτε να εκπαιδεύσει σε αυτά το στρατιωτικό προσωπικό της. Ωστόσο, ήδη από το 1922, η Γερμανία είχε επιλύσει το πρόβλημα της εκπαίδευσης στα νέα όπλα με τη Συνθήκη του Ραπάλλο και το “Παράρτημά” της, χάρη στην οποία οι Γερμανοί στρατιωτικοί ενημερώνονταν και εκπαιδεύονταν σε εδάφη και με όπλα της Σοβιετικής Ένωσης. Ο Χάιντς Γκουντέριαν είχε γράψει το βιβλίο “Achtung! Panzer” (Προσοχή! Θωρακισμένα), στο οποίο ανέλυε τη χρήση του, απαγορευμένου τότε γι’ αυτόν, όπλου. Το βιβλίο αυτό παραμένει ακόμη και σήμερα κλασικό στο είδος του.

Η τακτική του κεραυνοβόλου πολέμου

Στον κεραυνοβόλο πόλεμο συμμετείχαν δυνάμεις που κατά το παρελθόν δεν είχαν αποτελέσει τον κύριο όγκο των πολεμικών δυνάμεων:

Αεροπορία: Επιτίθεται τόσο στο κύριο εχθρικό μέτωπο όσο και – το σημαντικότερο – στα μετόπισθεν, προσβάλλοντας αποθήκες υλικού, σταθμούς διαβιβάσεων και διοίκησης, κόμβους επικοινωνίας και μεταφοράς (δρόμους, σιδηροδρομικές γραμμές, γέφυρες). Παράλληλα, το πεζικό επιτίθεται σε όλο το μήκος του μετώπου, αποτρέποντας την εχθρική διοίκηση από το να εντοπίσει πού θα γίνει η κύρια επίθεση και καθιστώντας, έτσι, αδύνατη την προετοιμασία αμυντικών διατάξεων.

Άρματα μάχης: Σε πυκνούς σχηματισμούς διασπούν τις εχθρικές γραμμές και διεισδύουν βαθιά στην εχθρική περιοχή, προκαλώντας ακόμη μεγαλύτερη αποδιοργάνωση των μετόπισθεν. Τα άρματα ακολουθούνται από μηχανοκίνητες μονάδες, οι οποίες εμπλέκονται με τις αμυνόμενες δυνάμεις αποτρέποντάς τις από το να δημιουργήσουν σημαντικές εστίες άμυνας.

Το πεζικό, μαζί με δυνάμεις υποστήριξης, επιτίθενται στις εχθρικές πτέρυγες με στόχο τη συνένωση με τις υπόλοιπες ομάδες επίθεσης, αποκόπτοντας τις εχθρικές δυνάμεις και, τελικά, περικυκλώνοντας ή ενθυλακώνοντάς τις.

Άλλες μηχανοκίνητες μονάδες διεισδύουν στα μετόπισθεν, παρεμποδίζοντας την υποχώρηση των αμυνομένων και τον ανεφοδιασμό τους σε τρόφιμα, πολεμοφόδια και καύσιμα.

Συνέπειες

Χάρη στην τακτική αυτή, οι δυνάμεις του Χίτλερ κατάφεραν να κατακτήσουν ολόκληρη σχεδόν την Ευρώπη: Η Πολωνία, η Γαλλία, οι Βαλκανικές χώρες (εκτός της Ελλάδας) κατέρρευσαν σε χρονικό διάστημα που ούτε οι ίδιοι οι Γερμανοί δεν ήλπιζαν: Η Πολωνία σε 18 ημέρες, η Γαλλία και οι Κάτω Χώρες σε λιγότερο από ένα μήνα, τα Βαλκάνια σε 11 ημέρες. Η τακτική αυτή εφαρμόσθηκε και στο Ανατολικό Μέτωπο κατά την επίθεση εναντίον της Ρωσίας και επέφερε αρχικά εκπληκτικές νίκες για λογαριασμό της Βέρμαχτ.

Η αρχική αποτυχία στην Ελλάδα οφειλόταν στο γεγονός ότι η επίθεση ήταν αναμενόμενη και αναχαιτίστηκε στη Γραμμή Μεταξά ενώ στη Σοβιετική Ένωση η αποτυχία αυτής της τακτικής οφειλόταν σε τρεις παράγοντες: Στις καιρικές συνθήκες, στην τεράστια έκταση της χώρας και στην ανεπάρκεια των γερμανικών δυνάμεων για την εφαρμογή της σε τέτοια κλίμακα έκτασης.