Τι είναι το deja vu;

Ολοι μας έχουμε βρεθεί κάποια στιγμή στην ζωή μας σε μια κατάσταση ή μέρος με το οποίο αισθανόμαστε πολύ εξοικειωμένοι, σαν να έχουμε ξαναβρεθεί εκεί στο παρελθόν και πιθανότατα αντιμετωπίζουμε «deja vu». Ισως να μοιάζει με ονειρικό, σουρεαλιστικό συναίσθημα, ειδικά από τη στιγμή που γνωρίζουμε ότι δεν έχουμε ξαναπάει ποτέ στην ζωή μας σε αυτό το μέρος, αλλά είναι συνηθισμένο.

Στη γαλλική γλώσσα, το «deja vu» σημαίνει «το έχω ήδη δει». Σε αυτή την αίσθηση το μυαλό μας μοιάζει σαν να παίζει παιχνίδια, όμως φυσικά όταν πρόκειται για καταστάσεις που συνδέονται με τον εγκέφαλο και την λειτουργία του, τα πράγματα είναι περισσότερο περίπλοκα.

«Το deja vu προκύπτει επειδή ο εγκέφαλος χρησιμοποιεί τόσο μια ”γρήγορη” διαδικασία άμεσης αίσθησης και μνήμης, όσο και μια πιο ”αργή” διαδικασία για να ενσωματώσει τις προηγούμενες αναμνήσεις και τις υπάρχουσες εμπειρίες», λέει στο Bustle ο δρ. Τζέιμς Τζιορντάνο, καθηγητής Νευρολογίας στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Τζορτζτάουν.
Παρακάτω παρουσιάζουμε μερικούς λόγους για τους οποίους παθαίνουμε «deja vu», σύμφωνα με ειδικούς.

Δεν υπάρχει συγχρονισμός στον εγκέφαλο

Σύμφωνα με τον δρα. Τζιορντάνο, παρόλο που οι δυο προαναφερθείσες διαδρομές συνήθως λειτουργούν αρμονικά, μπορεί να σταματήσουν να λειτουργούν. «Μερικές φορές βγαίνουν ”εκτός συγχρονισμού”. Η γρήγορη διαδικασία αποκρίνεται πιο έντονα, ενώ η πιο αργή πιάνει μόνο ένα μικρό κομμάτι, λίγα κλάσματα δευτερολέπτου αργότερα. Είναι μια πολύ μικρή επιβράδυνση, αλλά σημαίνει ότι η μνήμη δεν μπορεί να προσδιορίσει αν αυτό το οποίο βιώνουμε συνέβη προηγουμένως ή όχι. Αυτό ονομάζεται ”κακός συνδυασμός”».

Το μυαλό αισθάνεται οικειότητα

«Επειδή το deja vu έρχεται συχνά ξαφνικά – χωρίς προειδοποίηση – και διαρκεί μόνο μερικές στιγμές, είναι εξαιρετικά δύσκολο να μελετηθεί σε ένα κλινικό περιβάλλον και μάλιστα σε έναν υγιή πληθυσμό», δήλωσε η νευροεπιστήμονας Λι Γουίντερς. Και πρόσθεσε: «Ισως το deja vu να συμβαίνει όταν εντοπίζουμε την οικειότητα, διεγείροντας τον ρινικό φλοιό, αλλά δεν ενεργοποιείται ο ιππόκαμπος (δομή εγκεφάλου που έχει σημαντικό ρόλο σε μερικές μορφές μνήμης) που μας βοηθάει να θυμόμαστε πιο συγκεκριμένες λεπτομέρειες».

Μπορεί να είναι σημάδι επιληψίας

«Εχει αναφερθεί ότι όσοι πάσχουν από επιληψία, βιώνουν deja vu πριν από μια κρίση, ειδικά όταν αυτές οι κρίσεις ξεκινούν στον μεσαίο κροταφικό λοβό (MTL), μια περιοχή του εγκεφάλου για μακροχρόνιες αναμνήσεις και γεγονότα», εξήγησε η Γουίντερς. «Με την απομόνωση των νευρωνικών αλλαγών στους φλοιούς του ρινικού συστήματος, πιστεύεται ότι το deja vu προκαλείται κατά έναν μεγάλο βαθμό, από ηλεκτρικούς παλμούς». Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να απευθυνθούμε σε νευρολόγο την επόμενη φορά που θα πάθουμε deja vu. Ωστόσο, για όσους πάσχουν από επιληψία, το deja vu μπορεί να αποτελεί προειδοποιητικό σημάδι για την έναρξη της κρίσης.

Η ηλικία

«Ενα ποσοστό περίπου 60 έως 70% των ανθρώπων, αναφέρει ότι έχει deja vu. Τα περιστατικά deja vu είναι γενικά πιο συνηθισμένα στους νεότερους ανθρώπους», λέει ο δρ. Τζιορντάνο. Ομως αυτό δεν σημαίνει ότι όσο μεγαλώνουμε, το deja vu εξαφανίζεται.
Το άγχος
Οσο περισσότερο αγχωμένοι είναι οι άνθρωποι, τόσο περισσότερο αντιμετωπίζουν deja vu. Αυτό θα μπορούσε να οφείλεται στο γεγονός ότι όταν βρισκόμαστε υπό μεγάλη πίεση ή επεξεργαζόμαστε έναν μεγάλο όγκο πληροφοριών, ο εγκέφαλος είναι περισσότερο πιθανό να «δυσλειτουργεί» και να έχει δυσκολία να ευθυγραμμίσουμε τη μνήμη με την πραγματική ζωή.

Εχουμε ζήσει κάποια προηγούμενη ζωή

Αν και οι πιθανότητες να βρούμε κάποιον νευρολόγο που να συμφωνεί με αυτή την εκτίμηση, σε περίπτωση που πιστεύουμε στην ύπαρξη προηγούμενης ζωής, τότε αυτός ο λόγος ίσως να έχει βάση. «Πέρα από την νευροεπιστήμη, πολλοί ψυχολόγοι έχουν τις δικές τους σκέψεις για το τι συμβαίνει όταν βιώνουμε αυτό το συναίσθημα, δηλαδή το ότι έχουμε ήδη δει ή βιώσει μια κατάσταση.

Ο εγκέφαλος λειτουργεί

«Το deja vu είναι στην πραγματικότητα καλό σημάδι και φαίνεται να αντικατοπτρίζει την ικανότητα του εγκεφάλου να επεξεργάζεται αναμνήσεις σε διαφορετικά επίπεδα και διαφορετικές ταχύτητες. Είναι δηλαδή, μια περαιτέρω απόδειξη ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι… εκπληκτικός. Την επόμενη φορά που θα βιώσουμε το deja vu, ανεξάρτητα από το πόσο τρομακτικό μπορεί να είναι εκείνη τη στιγμή, ας αγκαλιάσουμε αυτή τη φανταστική δυσλειτουργία», σημειώνει ο δρ. Τζιορντάνο.