Γιατί στολίζουμε Χριστουγεννιάτικο Δέντρο;

Ο συμβολικός στολισμός του Χριστουγεννιάτικου Δέντρου, είναι μια δυτική παράδοση, που ήρθε για πρώτη φορά στην Ελλάδα, με τον Βαυαρό βασιλιά Όθωνα το 1833.

Η ιστορία των χριστουγεννιάτικων δέντρων χρονολογείται από τη συμβολική χρήση των αειθαλών δένδρων στην αρχαία Αίγυπτο και τη Ρώμη και συνεχίζεται με τη γερμανική παράδοση των χριστουγεννιάτικων δέντρων υπό το φως των κεριών που έφεραν για πρώτη φορά στην Αμερική το 1800.

Πολύ πριν από την έλευση του Χριστιανισμού, τα φυτά και τα δέντρα που παρέμεναν πράσινα όλο το χρόνο είχαν ιδιαίτερη σημασία για τους ανθρώπους το χειμώνα. Ακριβώς όπως οι άνθρωποι σήμερα διακοσμούν τα σπίτια τους κατά τη διάρκεια της εορταστικής περιόδου με πεύκα, έλατα και έλατα, οι αρχαίοι λαοί κρεμούσαν αειθαλή κλαδιά πάνω από τις πόρτες και τα παράθυρά τους. Σε πολλές χώρες πίστευαν ότι τα αειθαλή θα κρατούσαν μακριά τις μάγισσες, τα φαντάσματα, τα κακά πνεύματα και τις ασθένειες.

Στο βόρειο ημισφαίριο, η συντομότερη μέρα και η μεγαλύτερη νύχτα του έτους πέφτει στις 21 Δεκεμβρίου ή 22 Δεκεμβρίου και ονομάζεται χειμερινό ηλιοστάσιο. Πολλοί άνθρωποι πίστευαν ότι ο ήλιος ήταν θεός και ότι ο χειμώνας ερχόταν κάθε χρόνο επειδή ο θεός του ήλιου είχε αρρωστήσει και ήταν αδύναμος. Γιόρτασαν το ηλιοστάσιο γιατί σήμαινε ότι επιτέλους ο θεός ήλιος θα άρχιζε να γίνεται καλά. Τα αειθαλή κλαδιά τους θύμιζαν όλα τα πράσινα φυτά που θα ξαναφύτρωναν όταν ο θεός ήλιος ήταν δυνατός και θα επέστρεφε το καλοκαίρι.

Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι λάτρευαν τον Ρα, ο οποίος είχε κεφάλι γερακιού και φορούσε τον ήλιο ως φλεγόμενο δίσκο στο στέμμα του. Στο ηλιοστάσιο, όταν ο Ρα άρχισε να αναρρώνει από την ασθένειά του, οι Αιγύπτιοι γέμισαν τα σπίτια τους με πράσινους φοίνικες, που συμβόλιζαν για αυτούς το θρίαμβο της ζωής έναντι του θανάτου.

Οι πρώτοι Ρωμαίοι σηματοδοτούσαν το ηλιοστάσιο με τη γιορτή Saturnalia προς τιμήν του Κρόνου, του θεού της γεωργίας. Οι Ρωμαίοι γνώριζαν ότι το ηλιοστάσιο σήμαινε ότι σύντομα τα αγροκτήματα και τα περιβόλια θα ήταν πράσινα και καρποφόρα. Για να τιμήσουν την περίσταση, στόλισαν τα σπίτια και τους ναούς τους με αειθαλή κλαδιά.

Στη Βόρεια Ευρώπη οι μυστηριώδεις Δρυίδες, οι ιερείς των αρχαίων Κελτών, διακοσμούσαν επίσης τους ναούς τους με αειθαλή κλαδιά ως σύμβολο της αιώνιας ζωής. Οι άγριοι Βίκινγκς στη Σκανδιναβία πίστευαν ότι τα αειθαλή ήταν το ιδιαίτερο φυτό του θεού του ήλιου, Balder.

Οι περισσότεροι Αμερικανοί του 19ου αιώνα βρήκαν τα χριστουγεννιάτικα δέντρα παράξενα. Η πρώτη καταγραφή μιας έκθεσης ήταν τη δεκαετία του 1830 από τους Γερμανούς αποίκους της Πενσυλβάνια, αν και τα δέντρα ήταν παράδοση σε πολλά γερμανικά σπίτια πολύ νωρίτερα. Οι γερμανικοί οικισμοί της Πενσυλβάνια είχαν δέντρα ήδη από το 1747. Όμως, ήδη από τη δεκαετία του 1840 τα χριστουγεννιάτικα δέντρα θεωρούνταν παγανιστικά σύμβολα και δεν ήταν αποδεκτά από τους περισσότερους Αμερικανούς.

Δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι, όπως πολλά άλλα εορταστικά χριστουγεννιάτικα έθιμα, το δέντρο υιοθετήθηκε τόσο αργά στην Αμερική. Για τους Πουριτανούς της Νέας Αγγλίας τα Χριστούγεννα ήταν ιερά. Ο δεύτερος κυβερνήτης των αποίκων, Γουίλιαμ Μπράντφορντ, έγραψε ότι προσπάθησε σκληρά να εξαλείψει την «ειδωλολατρική κοροϊδία» της εορτής, τιμωρώντας κάθε επιπολαιότητα. Ο Όλιβερ Κρόμγουελ με επιρροή κήρυττε ενάντια στις «ειδωλολατρικές παραδόσεις» των χριστουγεννιάτικων τραγουδιών, αλλά και των στολισμένων δέντρων και κάθε χαρούμενη έκφραση που βεβήλωσε «αυτό το ιερό γεγονός». Το 1659, το Γενικό Δικαστήριο της Μασαχουσέτης θέσπισε νόμο που καθιστά ποινικό αδίκημα κάθε εορτασμό της 25ης Δεκεμβρίου (εκτός από την εκκλησιαστική λειτουργία). Επιβλήθηκαν πρόστιμα για κρέμασμα διακοσμήσεων. Αυτή η αυστηρή επισημότητα συνεχίστηκε μέχρι τον 19ο αιώνα, όταν η εισροή Γερμανών και Ιρλανδών μεταναστών υπονόμευσε την πουριτανική κληρονομιά.

Το 1846, όπως αναφέρει το History του National Geographic, τα δημοφιλή μέλη της βασιλικής οικογένειας, η βασίλισσα Βικτώρια και ο Γερμανός πρίγκιπας της, Αλβέρτος, σκιαγραφήθηκαν στο Illustrated London News να στέκονται με τα παιδιά τους γύρω από ένα χριστουγεννιάτικο δέντρο. Σε αντίθεση με την προηγούμενη βασιλική οικογένεια, η Βικτώρια ήταν πολύ δημοφιλής με τους υπηκόους της και αυτό που γινόταν  αμέσως μόδα —όχι μόνο στη Βρετανία, αλλά και στην Αμερικανική Εταιρεία της Ανατολικής Ακτής που ήταν προσανατολισμένη στη μόδα. Το χριστουγεννιάτικο δέντρο είχε φτάσει.

Μέχρι τη δεκαετία του 1890 έφταναν τα χριστουγεννιάτικα στολίδια από τη Γερμανία και η δημοτικότητα του χριστουγεννιάτικου δέντρου ήταν σε άνοδο στις Η.Π.Α. Σημειώθηκε ότι οι Ευρωπαίοι χρησιμοποιούσαν μικρά δέντρα περίπου τέσσερα πόδια σε ύψος, ενώ στους Αμερικανούς άρεσε τα χριστουγεννιάτικα δέντρα τους να φτάνουν μέχρι την οροφή.

Στις αρχές του 20ου αιώνα οι Αμερικανοί στόλιζαν τα δέντρα τους κυρίως με σπιτικά στολίδια, ενώ συνέχισαν να χρησιμοποιεί μήλα, ξηρούς καρπούς και μπισκότα αμυγδαλωτού. Τα ποπ κορν «μπήκαν» στη διαδικασία αφού βάφτηκαν έντονα χρώματα και μπλέκονταν με μούρα και ξηρούς καρπούς. Η ηλεκτρική ενέργεια έφερε τα χριστουγεννιάτικα φώτα, καθιστώντας δυνατό τα χριστουγεννιάτικα δέντρα να λάμπουν για μέρες. Με αυτό, τα χριστουγεννιάτικα δέντρα άρχισαν να εμφανίζονται στις πλατείες των πόλεων σε όλη τη χώρα και το να έχουν ένα χριστουγεννιάτικο δέντρο στο σπίτι έγινε αμερικανική παράδοση.

Μικρές λεπτομέρειες

*Τα χριστουγεννιάτικα δέντρα πωλούνται εμπορικά στις Ηνωμένες Πολιτείες από το 1850 περίπου.

*Το 1979, το Εθνικό Χριστουγεννιάτικο Δέντρο δεν άναψε παρά μόνο το κορυφαίο στολίδι. Αυτό έγινε προς τιμήν των Αμερικανών ομήρων στο Ιράν. Πρόκειται για τη διπλωματική κρίση που ξέσπασε μεταξύ Ιράν και ΗΠΑ όταν 52 Αμερικανοί κρατήθηκαν όμηροι στην αμερικανική πρεσβεία στην Τεχεράνη από μια ομάδα ισλαμιστών φοιτητών.

*Μεταξύ 1887-1933 ένα σκαρί για ψάρεμα που ονομαζόταν Christmas Ship έδενε στη γέφυρα Clark Street και πουλούσε έλατα από το Μίσιγκαν στους κατοίκους του Σικάγο.

*Το ψηλότερο αληθινό χριστουγεννιάτικο δέντρο πιστεύεται ότι είναι το 91χρονο έλατο Douglas, ύψους 122 ποδιών, στην πόλη Woodinville της Ουάσιγκτον.

*Η παράδοση του χριστουγεννιάτικου δέντρου του Rockefeller Center ξεκίνησε το 1933. Ο Franklin Pierce, ο 14ος πρόεδρος, έφερε την παράδοση του χριστουγεννιάτικου δέντρου στον Λευκό Οίκο.

*Το 1923, ο Πρόεδρος Κάλβιν Κούλιτζ ξεκίνησε την Εθνική Τελετή Αφής του Χριστουγεννιάτικου Δέντρου που γίνεται τώρα κάθε χρόνο στο γκαζόν του Λευκού Οίκου.

*Από το 1966, η Εθνική Ένωση Χριστουγεννιάτικων Δέντρων έχει δώσει ένα χριστουγεννιάτικο δέντρο στον Πρόεδρο και την Πρώτη Οικογένεια.

*Τα περισσότερα χριστουγεννιάτικα δέντρα κόβονται εβδομάδες πριν φτάσουν σε ένα κατάστημα λιανικής.

*Το 1912, το πρώτο κοινοτικό χριστουγεννιάτικο δέντρο στις Ηνωμένες Πολιτείες ανεγέρθηκε στη Νέα Υόρκη.

*Τα χριστουγεννιάτικα δέντρα χρειάζονται γενικά έξι έως οκτώ χρόνια για να ωριμάσουν.

*Τα χριστουγεννιάτικα δέντρα καλλιεργούνται και στις 50 πολιτείες, συμπεριλαμβανομένης της Χαβάης και της Αλάσκας.

*Το 98% όλων των χριστουγεννιάτικων δέντρων καλλιεργούνται σε αγροκτήματα.

* Περισσότερα από 1.000.000 στρέμματα γης έχουν φυτευτεί με χριστουγεννιάτικα δέντρα.

* Κατά μέσο όρο φυτεύονται πάνω από 2.000 χριστουγεννιάτικα δέντρα ανά στρέμμα.

* Δεν πρέπει ποτέ να κάψετε το χριστουγεννιάτικο δέντρο σας στο τζάκι. Μπορεί να συμβάλει στη συσσώρευση κρεοσώτου.

* Άλλα είδη δέντρων όπως η κερασιά και ο κράταιγος χρησιμοποιούνταν ως χριστουγεννιάτικα δέντρα στο παρελθόν.

*Οι βοηθοί του Thomas Edison είχαν την ιδέα των ηλεκτρικών φώτων για τα χριστουγεννιάτικα δέντρα.

*Το 1963, το Εθνικό Χριστουγεννιάτικο Δέντρο δεν άναψε παρά τις 22 Δεκεμβρίου λόγω της περιόδου πένθους 30 ημερών μετά τη δολοφονία του Προέδρου Κένεντι.

* Ο Τέντι Ρούσβελτ απαγόρευσε το χριστουγεννιάτικο δέντρο από τον Λευκό Οίκο για περιβαλλοντικούς λόγους.

*Την πρώτη εβδομάδα, ένα αληθινό δέντρο στο σπίτι θα καταναλώσει όσο ένα τέταρτο νερό την ημέρα.