Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος στην Ευρώπη

Το Ολοκαύτωμα έλαβε χώρα στο ευρύτερο πλαίσιο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ζαλισμένη ακόμη από την ήττα της Γερμανίας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η κυβέρνηση του Χίτλερ οραματιζόταν μια τεράστια, νέα αυτοκρατορία «ζωτικού χώρου» (Lebensraum) στην Ανατολική Ευρώπη. Η επίτευξη της γερμανικής κυριαρχίας στην Ευρώπη, σύμφωνα με τους υπολογισμούς των ηγετών της, θα απαιτούσε πόλεμο.

1939

Αφού διασφάλισε την ουδετερότητα της Σοβιετικής Ένωσης (μέσω του Γερμανοσοβιετικού Συμφώνου Μη Επίθεσης του Αυγούστου του 1939), η Γερμανία ξεκίνησε τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο με την εισβολή στην Πολωνία την 1η Σεπτεμβρίου 1939. Η Βρετανία και η Γαλλία απάντησαν κηρύσσοντας πόλεμο στη Γερμανία στις 3 Σεπτεμβρίου. Μέσα σε ένα μήνα, η Πολωνία ηττήθηκε από τις συνδυασμένες επιθέσεις των γερμανικών και σοβιετικών δυνάμεων και διαχωρίστηκε μεταξύ της ναζιστικής Γερμανίας και της Σοβιετικής Ένωσης.

1940

Η σχετική παύση των εχθροπραξιών που ακολούθησε την ήττα της Πολωνίας τερματίστηκε στις 9 Απριλίου 1940, όταν οι γερμανικές δυνάμεις εισέβαλαν στη Νορβηγία και τη Δανία. Στις 10 Μαΐου 1940, η Γερμανία ξεκίνησε την επίθεσή της στη δυτική Ευρώπη, εισβάλλοντας στις Κάτω Χώρες (Ολλανδία, Βέλγιο και Λουξεμβούργο), οι οποίες είχαν τηρήσει ουδέτερη στάση στον πόλεμο, όπως και στη Γαλλία. Στις 22 Ιουνίου 1940, η Γαλλία υπέγραψε συνθηκολόγηση με τη Γερμανία, η οποία προέβλεπε την γερμανική κατοχή του βόρειου μισού της χώρας και επέτρεψε την εγκαθίδρυση ενός συνεργαζόμενου με τους Ναζί καθεστώτος στο νότο, με έδρα την πόλη Βισύ.

Με την παρότρυνση των Γερμανών, η Σοβιετική Ένωση κατέλαβε τα κράτη της Βαλτικής τον Ιούνιο του 1940 και τα προσάρτησε επισήμως τον Αύγουστο του 1940. Η Ιταλία, μέλος του Άξονα (η ομάδα των χωρών που συμμάχησαν με τη Γερμανία) μπήκε στον πόλεμο στις 10 Ιουνίου 1940. Από τις 10 Ιουλίου έως τις 31 Οκτωβρίου 1940 οι Ναζί εξαπέλυσαν σειρά αεροπορικών επιθέσεων εναντίον της Αγγλίας – εντέλει όμως οι Άγγλοι βγήκαν νικητές από την γνωστή με το όνομα «Μάχη της Βρετανίας».

1941

Αφού εξασφάλισαν τον έλεγχο της Βαλκανικής χερσονήσου εισβάλλοντας στη Γιουγκοσλαβία και την Ελλάδα στις 6 Απριλίου 1941, στις 22 Ιουνίου 1941 οι Γερμανοί και οι σύμμαχοί τους εισέβαλαν στη Σοβιετική Ένωση παραβιάζοντας κατάφωρα το γερμανοσοβιετικό σύμφωνο. Τον Ιούνιο και τον Ιούλιο του 1941 οι Γερμανοί κατέλαβαν επίσης τα κράτη της Βαλτικής. Ο ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης Ιωσήφ Στάλιν έγινε ένας από τους κορυφαίους ηγέτες των Συμμάχων κατά τη διάρκεια του πολέμου μαχόμενος εναντίον της ναζιστικής Γερμανίας και των συμμάχων της. Το καλοκαίρι και το φθινόπωρο του 1941, τα γερμανικά στρατεύματα προέλασαν στα ενδότερα της Σοβιετικής Ένωσης, αλλά η σκληρή αντίσταση του Κόκκινου Στρατού απέτρεψε την κατάληψη των σημαντικών πόλεων Λένινγκραντ και Μόσχα από τους Γερμανούς. Στις 6 Δεκεμβρίου 1941, τα σοβιετικά στρατεύματα εξαπέλυσαν μια σημαντική αντεπίθεση που απώθησε τις γερμανικές δυνάμεις οριστικά πέρα από τα περίχωρα της Μόσχας. Την επόμενη ημέρα, στις 7 Δεκεμβρίου 1941, η Ιαπωνία (μία από τις δυνάμεις του Άξονα) βομβάρδισε το Περλ Χάρμπορ της Χαβάης. Οι Ηνωμένες Πολιτείες κήρυξαν αμέσως πόλεμο στην Ιαπωνία. Στις 11 Δεκεμβρίου, η Γερμανία και η Ιταλία κήρυξαν πόλεμο στις Ηνωμένες Πολιτείες, καθώς οι στρατιωτικές συρράξεις διευρύνονταν.

1942-1943

Το Μάιο του 1942, η Βασιλική Αεροπορία της Βρετανίας πραγματοποίησε αεροπορική επιδρομή εναντίον της Κολωνίας χρησιμοποιώντας χίλια βομβαρδιστικά, και έτσι έφερε για πρώτη φορά τον πόλεμο στο έδαφος της Γερμανίας. Τα επόμενα τρία χρόνια, οι αεροπορικές δυνάμεις των Συμμάχων βομβάρδιζαν συστηματικά βιομηχανικές εγκαταστάσεις και πόλεις σε όλο το Ράιχ, μετατρέποντας σε χαλάσματα μεγάλο μέρος των αστικών περιοχών της Γερμανίας έως το 1945. Στα τέλη του 1942 και τις αρχές του 1943, οι συμμαχικές δυνάμεις σημείωσαν σειρά σημαντικών στρατιωτικών θριάμβων στη Βόρεια Αφρική. Η αποτυχία των γαλλικών ενόπλων δυνάμεων να αποτρέψουν την κατάληψη του Μαρόκου και της Αλγερίας από τους Συμμάχους, προκάλεσε τη γερμανική κατοχή της υπόλοιπης Γαλλίας πού βρισκόταν υπό την κυβέρνηση συνεργασίας του Βισύ, στις 11 Νοεμβρίου 1942. Οι στρατιωτικές μονάδες του Άξονα στην Αφρική , συνολικά περίπου 150.000 στρατιώτες, παραδόθηκαν το Μάιο του 1943.

Στο ανατολικό μέτωπο, το καλοκαίρι του 1942 οι Γερμανοί και οι σύμμαχοί τους στον Άξονα εξαπέλυσαν νέα επίθεση εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης με στόχο την κατάληψη του Στάλινγκραντ στον ποταμό Βόλγα, καθώς και την πόλη Μπακού και των πετρελαιοφόρων περιοχών του Καυκάσου. Η γερμανική επίθεση κατέληξε σε αδιέξοδο και στα δύο μέτωπα στα τέλη του καλοκαιριού του 1942. Το Νοέμβριο τα σοβιετικά στρατεύματα εξαπέλυσαν αντεπίθεση στο Στάλινγκραντ και στις 2 Φεβρουαρίου 1943 η γερμανική Έκτη Στρατιά παραδόθηκε στους Σοβιετικούς. Οι Γερμανοί εξαπέλυσαν μία ακόμα επίθεση στο Κουρσκ τον Ιούλιο του 1943, τη μεγαλύτερη μάχη τεθωρακισμένων στην ιστορία, οι Σοβιετικοί όμως την απέκρουσαν και άρχισαν να κυριαρχούν στα πεδία των μαχών, κυριαρχία που διατήρησαν μέχρι το τέλος του πολέμου.

Τον Ιούλιο του 1943, οι Σύμμαχοι έκαναν απόβαση στη Σικελία και το Σεπτέμβριο πέρασαν στην ηπειρωτική Ιταλία. Όταν το Μεγάλο Συμβούλιο του ιταλικού φασιστικού κόμματος ανέτρεψε τον πρωθυπουργό Μπενίτο Μουσολίνι (σύμμαχο του Χίτλερ), την εξουσία ανέλαβε ο στρατός της Ιταλίας που άρχισε να διαπραγματεύεται συνθηκολόγηση με τις αγγλοαμερικανικές δυνάμεις στις 8 Σεπτεμβρίου. Γερμανικές δυνάμεις που έδρευαν στην Ιταλία κατέλαβαν το βόρειο τμήμα της ιταλικής χερσονήσου και συνέχισαν να αντιστέκονται. Ο Μουσολίνι, που είχε συλληφθεί από τις ιταλικές στρατιωτικές αρχές, διασώθηκε από Γερμανούς κομάντος των SS το Σεπτέμβριο και δημιούργησε (υπό γερμανική επίβλεψη) ένα νεοφασιστικό καθεστώς ανδρείκελων στη βόρεια Ιταλία. Γερμανικά στρατεύματα εξακολουθούσαν να ελέγχουν τη βόρεια Ιταλία μέχρι την παράδοσή τους στις 2 Μαΐου 1945.

1944

Στις 6 Ιουνίου 1944 (D-Day), στο πλαίσιο μιας πελώριας στρατιωτικής επιχείρησης, πάνω από 150.000 στρατιώτες των Συμμάχων αποβιβάστηκαν στη Γαλλία, η οποία στα τέλη Αυγούστου είχε πλέον απελευθερωθεί. Στις 11 Σεπτεμβρίου 1944, τα πρώτα στρατεύματα των ΗΠΑ μπήκαν στα εδάφη της Γερμανίας, ένα μήνα μετά από την είσοδο των σοβιετικών στρατευμάτων από τα ανατολικά. Στα μέσα Δεκεμβρίου οι Γερμανοί εξαπέλυσαν μια αποτυχημένη αντεπίθεση στο Βέλγιο και τη βόρεια Γαλλία, γνωστή ως η μάχη των Αρδεννών. Οι αεροπορικές δυνάμεις των Συμμάχων έπλητταν τις ναζιστικές βιομηχανικές εγκαταστάσεις, όπως αυτή στο στρατόπεδο Άουσβιτς (οι θάλαμοι αερίων όμως ποτέ δεν αποτέλεσαν στόχο).

1945

Οι Σοβιετικοί εξαπέλυσαν μια επίθεση στις 12 Ιανουαρίου 1945, απελευθερώνοντας τη δυτική Πολωνία και εξαναγκάζοντας την Ουγγαρία (σύμμαχο του Άξονα) σε συνθηκολόγηση. Στα μέσα Φεβρουαρίου 1945, οι Σύμμαχοι βομβάρδισαν τη Δρέσδη, σκοτώνοντας περίπου 35.000 αμάχους. Αμερικανικά στρατεύματα διέσχισαν το Ρήνο στις 7 Μαρτίου 1945. Η τελική σοβιετική επίθεση στις 16 Απριλίου 1945 επέτρεψε στις σοβιετικές δυνάμεις να περικυκλώσουν το Βερολίνο, πρωτεύουσα της Γερμανίας. Στις 30 Απριλίου 1945, και ενώ τα σοβιετικά στρατεύματα προέλαυναν προς την Καγκελαρία του Ράιχ, ο Χίτλερ αυτοκτόνησε. Στις 7 Μαΐου 1945, η Γερμανία υπέγραψε άνευ όρων συνθηκολόγηση με τους δυτικούς Συμμάχους στην Ρεμ και με τους Σοβιετικούς στις 9 Μαΐου στο Βερολίνο. Τον Αύγουστο έληξε και ο πόλεμος στον Ειρηνικό, λίγο μετά τη ρίψη ατομικών βομβών εναντίον των ιαπωνικών πόλεων Χιροσίμα και Ναγκασάκι από τις ΗΠΑ, που είχαν ως συνέπεια το θάνατο 120.000 αμάχων. Η Ιαπωνία συνθηκολόγησε επισήμως στις 2 Σεπτεμβρίου.

Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος εκτιμάται ότι προκάλεσε 55 εκατομμύρια θανάτους σε όλο τον κόσμο. Ήταν η μεγαλύτερη και πλέον καταστροφική σύγκρουση στην ιστορία.