Η ιστορία και το ταξίδι των πυροτεχνημάτων

Οι περισσότεροι ιστορικοί υποστηρίζουν ότι η εφεύρεση των πυροτεχνημάτων έγινε στην Κίνα, αν και ορισμένοι εκτιμούν ότι γενέτειρα τους είναι η Μέση Ανατολή ή την Ινδία.

Παρότι η αρχή της ιστορίας τους γυρίζει 2000 χρόνια πίσω, τα σύγχρονα πυροτεχνήματα -όχι βεβαίως στις απίθανες εκδοχές που τα απολαμβάνουμε στις μέρες μας- εφευρέθηκαν μόλις τη δεκαετία του 1830.
Πώς ήταν όταν για παράδειγμα, ο Ερρίκος Ζ’, ιδρυτής της δυναστείας των Τυδώρ, γιόρτασε το γάμο του με πυροτεχνήματα το 1486;

200 π.Χ. – 800 μ.Χ.: Η γέννηση των πυροτεχνημάτων

Όπως πολλές εφευρέσεις, έτσι και τα πυροτεχνήματα δημιουργήθηκαν τυχαία -στην προκειμένη περίπτωση από έναν αλχημιστή που αναζητούσε το ελιξήριο της αθανασίας. Γύρω στο 200 π.Χ., οι Κινέζοι εφηύραν άθελά τους τις κροτίδες αφήνοντας στη φωτιά μπαμπού για να στεγνώσουν. Όταν τα καλάμια έμεναν στη φωτιά περισσότερη ώρα, ο αέρας που ήταν εγκλωβισμένος στο εσωτερικό τους διαστέλλονταν με αποτέλεσμα μια δυνατή έκρηξη. Αλλά χρειάστηκαν ακόμη χίλια χρόνια έως ότου φτάσουμε στα πυροτεχνήματα.
Γύρω στο 800 μ.Χ., ένας αλχημιστής ανακάτεψε θείο, κάρβουνο και νιτρικό κάλιο (ένα συντηρητικό τροφίμων) ελπίζοντας να βρει το μυστικό για την αιώνια ζωή. Όταν το μείγμα πήρε φωτιά γεννήθηκε η πυρίτιδα στην πρώτη, ακατέργαστη μορφή της. Κι όταν η σκόνη αυτή τοποθετήθηκε σε σωλήνες από μπαμπού στους οποίους έβαλαν φωτιά, γεννήθηκαν τα πρώτα πυροτεχνήματα. Σταδιακά τα καλάμια μπαμπού αντικαταστάθηκαν από χάρτινα περιβλήματα και αντί να τα πετούν στη φωτιά, οι Κινέζοι πρόσθεσαν φυτίλια κατασκευασμένα από λεπτό χαρτί.

Αν μπορούσαμε να παρακολουθήσουμε ένα σόου πυροτεχνημάτων το 800 μ.Χ., θα διαπιστώναμε πόσο διαφορετικό είναι από αυτά που βλέπουμε σήμερα. Τα πυροτεχνήματα χρησιμοποιούνταν για να διώξουν τα κακά πνεύματα, όπως επίσης σε γάμους και γεννήσεις, μόνο που απλώς τους έβαζαν φωτιά, δεν τα εκτόξευαν στον αέρα, ούτε υπήρχαν (πρόσθετα) χρώματα. Συνεπώς ένα «σόου πυροτεχνημάτων» ήταν απλώς μια σειρά από μικρές, θορυβώδεις εκρήξεις.

1200 -1600 μ.Χ.: Η πολεμική τεχνολογία πηγαίνει στη Δύση

Όπως ήταν αναμενόμενο, ο στρατός δεν άργησε να υιοθετήσει την πυρίτιδα. Μέχρι το 1200, η ​​Κίνα είχε κατασκευάσει τα πρώτα πυροβόλα όπλα. Εκτός μάχης ωστόσο, η τεχνολογία οδήγησε στα πρώτα εναέρια πυροτεχνήματα.

Η πυρίτιδα έφτασε στη Δύση από Ευρωπαίους και Άραβες εμπόρους, διπλωμάτες και Φραγκισκανούς ιεραπόστολους που είχαν ταξιδέψει την Κίνα. Πηγές αναφέρουν ότι ήταν ο Μάρκο Πόλο που το 1295 έφερε τα πυροτεχνήματα στην Ευρώπη από την Ασία, αν και κατά το Smithsonian, οι Ευρωπαίοι χρησιμοποίησαν πυροβόλα όπλα με πυρίτιδα κατά τη διάρκεια των Σταυροφοριών, λίγα χρόνια νωρίτερα. Σε κάθε περίπτωση, οι μηχανικοί στη Δύση, όπως οι Κινέζοι, κατασκεύασαν όπλα -μουσκέτα και κανόνια- ενώ συνέχισαν να αναπτύσσουν τα πυροτεχνήματα που έγιναν μεγαλύτερα και περίτεχνα.

Εάν παρακολουθούσαμε μια επίδειξη πυροτεχνημάτων το 1600, θα διαπιστώναμε ότι η τεχνική δεν ήταν πολύ διαφορετική από της αρχαίας Κίνας, αλλά ήταν πολύ πιο διασκεδαστική. Πλέον τα πυροτεχνήματα χρησιμοποιούνταν σε στρατιωτικές νίκες, θρησκευτικές εκδηλώσεις και βασιλικούς εορτασμούς και τα εναέρια πυροτεχνήματα (ακόμα χωρίς χρώματα, εκτός από την πορτοκαλί απόχρωση) αναλάμβαναν ειδικοί τεχνίτες με τους βοηθούς τους, τους επονομαζόμενους «πράσινους άνδρες», από τα φύλλα με τα οποία κάλυπταν τα ρούχα τους προκειμένου να προστατευθούν από τις σπίθες. Πριν από την παράσταση, κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας, οι βοηθοί δημιουργούσαν χαρούμενο κλίμα λέγοντας αστεία στο πλήθος. Το να είσαι «πράσινος» ωστόσο, ήταν μια εξαιρετικά επικίνδυνη δουλειά και πολλοί τραυματίζονταν ή σκοτώνονταν όταν τα πυροτεχνήματα δεν λειτουργούσαν σωστά και τη ρίψη ή την καύση.

1600 – μέχρι σήμερα: Τα χρώματα

Οι βασιλείς της Αγγλίας ανταγωνίζονταν την Ευρώπη για την πιο εντυπωσιακή επίδειξη πυροτεχνημάτων.
Είναι χαρακτηριστικό ότι ο πυροτεχνουργός του βασιλιά Ιάκωβου Β′ τιμήθηκε με τον τίτλο του ιππότη για την εντυπωσιακή επίδειξη πυροτεχνημάτων που διοργάνωσε για τον εορτασμό της στέψης του, ενώ ο Μεγάλος Πέτρος, τσάρος της Ρωσίας γιόρτασε τη γέννηση του γιου του με ένα σόου πυροτεχνημάτων διάρκειας πέντε ωρών.

Στην Αμερική, στις δεκατρείς βρετανικές αποικίες που βρίσκονταν στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, τα πυροτεχνήματα έφτασαν από την Αγγλία. Αν έχετε αναρωτηθεί γιατί η Ημέρα της Ανεξαρτησίας γιορτάζεται στις ΗΠΑ με πυροτεχνήματα, αυτό οφείλεται στους Βρετανούς -και τον Τζον Άνταμς.

Στις 2 Ιουλίου 1776, δύο μέρες πριν από την υπογραφή της Διακήρυξης της Ανεξαρτησίας, έγραφε στη γυναίκα του: «Αυτή η μέρα θα είναι η πιο αξέχαστη στην ιστορία της Αμερικής. Πιστεύω ότι θα εορτάζεται από τις επόμενες γενιές σαν μία μεγάλη επέτειος… Θα πρέπει να τιμηθεί με μεγαλοπρέπεια και παρελάσεις… φωτιές και φωτισμούς [πυροτεχνήματα]… από τη μια άκρη της ηπείρου έως την άλλη, από τώρα και για πάντα».

Όπως και έγινε. Στις 4 Ιουλίου 1777, στην πρώτη επέτειο υπήρξαν όντως πυροτεχνήματα, ακόμη χωρίς χρώματα. Έπρεπε να περάσουν 60 χρόνια έως ότου Ιταλοί εφευρέτες προσθέσουν μέταλλα όπως στρόντιο για το κόκκινο, βάριο για το πράσινο, χαλκό για το μπλε και νάτριο για το κίτρινο. Ήδη κατά την Αναγέννηση είχαν αρχίσει να εμφανίζονται σχολές πυροτεχνουργίας σε όλη την Ευρώπη, που δίδασκαν στους πρόθυμους τεχνίτες πώς να δημιουργούν περίτεχνες εκρήξεις. Τα σύγχρονα πυροτεχνήματα γεννήθηκαν τη δεκαετία του 1830 και οι εορτασμοί απέκτησαν έκτοτε ένα εντελώς νέο, μαγικό φως.