H ιστορία των μαχαιροπίρουνων

Τα χρησιμοποιούν άνθρωποι σε όλον τον κόσμο καθημερινά. Είναι τα πιο απλά, αλλά ίσως πιο χρήσιμα αντικείμενα μέσα σε ένα σπίτι.

Είναι τα κουταλο-μαχαιρο-πίρουνα.

Ποιος όμως τα εφηύρε;

Κουτάλια

Τα κουτάλια είναι από τα πιο παλιά σκεύη φαγητού στον κόσμο. Αντίθετα με τα πιο «εξελιγμένα» πιρούνια και μαχαίρια, ως «κουτάλια» μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν από φύλλα φυτών μέχρι κοχύλια και ανάλογου σχήματος πέτρες.

Από αυτά τα «ταπεινά» αντικείμενα «γεννήθηκαν» τα κουτάλια…

Σύμφωνα με δημοσίευμα του gizmodo.com, ευρήματα αρχαιολογικών ανασκαφών έχουν αποδείξει ότι κουτάλια με χερούλια χρησιμοποιούνταν στην αρχαία Αίγυπτο για θρησκευτικούς σκοπούς. Εκείνα τα κουτάλια, φτιαγμένα από ελεφαντόδοντο, ξύλο, πυριτόλιθο και σχιστόλιθο εντοπίστηκαν σε διακοσμητικά αντικείμενα και σε ιερογλυφικά.

Σε ό,τι αφορά την κατανάλωση φαγητού, το πιο κοινό υλικό εκείνη την εποχή για την κατασκευή κουταλιών, λόγω της διαθεσιμότητάς του και του χαμηλού του κόστους, ήταν το ξύλο.

Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της ελληνικής και ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, τα κουτάλια των πλουσίων φτιάχνονταν από μπρούντζο και ασήμι. Κάτι που ίσχυσε μέχρι και το Μεσαίωνα.

Η πρώτη καταγεγραμμένη απόδειξη «ύπαρξης» κουταλιών στην Αγγλία ήταν 1259, την εποχή του βασιλιά Εδουάρδου του πρώτου. Τα κουτάλια εκείνη την εποχή, όπως και στην αρχαία Αίγυπτο, δεν χρησιμοποιούνταν τόσο για την κατανάλωση φαγητού, όσο ως διακοσμητικά σε τελετές για να αποδείξουν τον πλούτο και την δύναμη. Για παράδειγμα, η στέψη κάθε βρετανού βασιλιά –προσθέτει το δημοσίευμα- συνοδευόταν από ένα τελετουργικό κατά το οποίο ο νέος μονάρχης χριζόταν με τη βοήθεια ενός «ειδικού» κουταλιού.

Τα κουτάλια απέκτησαν ακόμη μεγαλύτερη σπουδαιότητα κατά τη διάρκεια της δυναστείας των Τυδώρ και Στιούαρτ, όταν και έγινε συνήθεια να δίνεται ένα «κουτάλι των αποστόλων» (Apostle Spoon) ως δώρο βάπτισης. Οι πλούσιοι έδιναν ένα σετ 12 τέτοιων κουταλιών, ενώ με τον καιρό προστέθηκε ένα ακόμη. Αυτό αποκαλούνταν το «Master Spoon», καθώς είχε επάνω του την εικόνα του Χριστού.

Η πρακτική αυτή καθιερώθηκε στις βαπτίσεις, με μόνη διαφορά το υλικό από το οποίο ήταν φτιαγμένα τα κουτάλια, ανάλογα με τα βαλάντια του καθενός (από χρυσό και ασήμι για τους πλούσιους και χαλκό ή ορείχαλκο και τους φτωχούς).

Το σχήμα των κουταλιών άλλαξε κατά τη διάρκεια της Αναγέννησης και της περιόδου του Μπαρόκ, προτού πάρει την «τελική» του μορφή, όπως το γνωρίζουμε σήμερα, γύρω στο 18ο αιώνα.

Πιρούνια

Η πιο πρόσφατη προσθήκη στα σκεύη φαγητού είναι τα πιρούνια. Παρότι τεχνικά υπάρχουν από τα αρχαία χρόνια, αυτοί οι «πρόγονοι» των σημερινών πιρουνιών, αποτελούνταν από δύο αιχμές και χρησιμοποιούνταν κυρίως για μαγειρική και το σερβίρισμα του φαγητού.

Τα δάχτυλα των χεριών, τα κουτάλια και τα μαχαίρια ήταν οι πιο συνηθισμένες επιλογές σε ό,τι αφορούσε την κατανάλωση φαγητού.

Τα πρώτα γνωστά πιρούνια έκαναν την εμφάνισή τους στην αρχαία Αίγυπτο. Ακόμη, ο πολιτισμός των Qijia (2.400 – 1.900 π.Χ.) στην Κίνα είναι γνωστό ότι χρησιμοποιούσε επίσης πιρούνια.

Μερικές χιλιάδες χρόνια αργότερα η δημοφιλία των πιρουνιών στο δυτικό κόσμο εξαπλώθηκε μέσω του Δρόμου του Μεταξιού και έφτασε στη Βενετία.

Μια από τις πρώτες αποδείξεις ύπαρξης πιρουνιών στη Βενετία είναι από μια ιστορία του 11ου αιώνα για το γάμο μια πριγκίπισσας, της Θεοδώρας Άννας Δούκαινας η οποία παντρεύτηκε τον Domenico Selvo. Λέγεται ότι τού χάρισε χρυσά πιρούνια ως μέρος της προίκας της.

Όταν η πριγκίπισσα πέθανε από μια μυστηριώδη, εκφυλιστική ασθένεια, το γεγονός εκλήφθηκε ως θεϊκή τιμωρία για την υπερηφάνεια και την υπερβολή της, γιατί είχε επιβάλλει –πέρα από τα μαχαροπίρουνα- και τη χρήση πετσετών φαγητού στην αυλή του Δόγη συζύγου της.

Τα πιρούνια συνέχισαν να θεωρούνται προσβολή προς το Θεό (ο οποίος εφοδίασε τον άνθρωπο με «φυσικά πιρούνια»… τα δάχτυλά του) στο δυτικό κόσμο και χρησιμοποιούνταν μόνο για κολλώδη τρόφιμα.

Η δημοφιλία τους άρχισε να αναπτύσσεται κατά τη διάρκεια του 16ου αιώνα, χάρη στην Catherine de Medici. Εκείνη προώθησε τη χρήση των πιρουνιών, όπως επίσης και των μακαρονιών, του ελαιόλαδου και το διαχωρισμό των αλμυρών από τα γλυκά, μετά το γάμο της με τον Ενρίκο το δεύτερο.

Τα πιρούνια άρχισαν να γίνονται δημοφιλή επίσης, χάρη στην αλλαγή των συνηθειών υγιεινής. Ωστόσο, αρκετοί άντρες δεν τα προτιμούσαν επειδή τα θεωρούσαν «γυναικεία» συνήθεια.

Μέχρι το 18ο αιώνα, καμπυλωτά πιρούνια με δόντια άρχισαν να χρησιμοποιούνται ευρέως. Οι άνθρωποι, μάλιστα, κουβαλούσαν μαζί τους τα δικά τους μαχαιροπίρουνα, καθώς τα πιρούνια ακόμη και τότε ήταν διαδεδομένα κυρίως στους αριστοκράτες.

Μερικές δεκαετίες μετά, στη βιομηχανική εποχή, οι κατώτερες τάξεις άρχισαν να χρησιμοποιούν επίσης τα πιρούνια.

Μαχαίρια

Τα μαχαίρια λειτούργησαν τόσο ως όπλα, όσο και ως αντικείμενα φαγητού από τους προϊστορικούς χρόνους. Αυτό ακούγεται λογικό, καθώς οι άνθρωποι πρώτα σκότωναν και στη συνέχεια τεμάχιζαν το φαγητό τους με ένα εργαλείο, το μαχαίρι.

Ωστόσο τα μαχαίρια άρχισαν να χρησιμοποιούνται ως κύρια αντικείμενα για κατανάλωση φαγητού στην εποχή της δυναστείας των Βουρβόνων στη Γαλλία.

Όταν όμως κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα τα πιρούνια έκαναν την εμφάνισή τους, τα «επικίνδυνα» (ειδικά μετά την κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων κρασιού) μαχαίρια αντικαταστάθηκαν με τα πιο «ακίνδυνα» πιρούνια.

Το 1669 ο Λουδοβίκος ο 14ος απαγόρευσε τα κοφτερά και μυτερά μαχαίρια στα τραπέζια και τη θέση τους πήραν αυτά με πιο στρογγυλεμένες μύτες.

Τα τυποποιημένα πια ανοξείδωτα μαχαίρια, που ξέρουμε μέχρι σήμερα, εισήχθησαν προς τον 20ο αιώνα στις ζωές των ανθρώπων.