Το έθιμο του ποδαρικού στην Κρήτη

Η Πρωτοχρονιά σχεδόν έφτασε και σίγουρα όλες οι οικογένειες αναλύουν και φέτος το “φλέγον” ζήτημα που τις κάνει να σπαζοκεφαλιάζουν κάθε χρόνο, εν αναμονή του νέου έτους: Ποιος θα κάνει ποδαρικό στο σπιτικό μας; Ποιος θα είναι άραγε εκείνος που θα περάσει πρώτος το κατώφλι του σπιτιού, φέρνοντας τύχη για την υπόλοιπη χρονιά;

Και συνήθως ο διάλογος που ακολουθεί πάει κάπως έτσι:

– Μην έρθει η θεία η Μαρία γιατί και πέρυσι δεν είχε καλό ποδαρικό. Δεν μας ετέλεψε καλά ο χρόνος.

-Μπορεί να έρθει η ξαδέρφη η Ελένη, που ήρθε πρόπερσι και μας πήγε καλά η χρονιά, που είναι χαρούμενος άνθρωπος, γουρλού.

-Ή μπορούμε να πούμε του Μανωλιού να φέρει το κοπέλι του να μπεί πρώτο στο σπίτι, απού ‘ναι μικρό και θα έχει σίγουρα καλό ποδαρικό.

Το έθιμο του ποδαρικού στην Κρήτη

Το ποδαρικό υπήρχε πάντα ανάμεσα στα έθιμα των Κρητικών και ανέκαθεν οι νοικοκυραίοι του σπιτιού, καλοδέχονται τον πρώτο που περνάει το κατώφλι του σπιτιού τους, με χαμόγελο και ευχές, τον ασημώνουν και τον κερνούν γλυκά για το καλό της νέας χρονιάς.

Το έθιμο του «ποδαρικού» είναι πολύ παλαιό. Είναι χαρακτηριστικοί οι λόγου του επισκόπου Νύσσης Γρηγορίου για τους Βυζαντινούς, ότι την Πρωτοχρονιά «δεξιάς τινας συντυχίας επετήδευον», δηλαδή να συναντήσουν ή να δεχθούν στο σπίτι τους πρόσωπο που, όπως νόμιζαν, θα τους έφερνε ευτυχία.

Το ποδαρικό στα κρητικά χωριά

Το ποδαρικό στα χωριά της Κρήτης, είχε διάφορες μορφές, με το πιο παραδοσιακό  έθιμο του ποδαρικού να είναι η σιδερόπετρα.

Από το προηγούμενο βράδυ της Παραμονής, η κυρά του σπιτιού έβγαινε έξω και μάζευε μια σκληρή και ανθεκτική πέτρα, που προοριζόταν να χρησιμοποιηθεί για το ποδαρικό, η οποία έπρεπε να είναι πολύ ανθεκτική και σκληρή σαν σίδερο, για να είναι έτσι γεροί στην υγεία τους και οι άνθρωποι του σπιτιού, χωρίς αρρώστιες, το νέο έτος.

Το πρωί της Πρωτοχρονιάς , φέρνανε τη πέτρα μέσα στο σπίτι αφού το έθιμο όριζε να καθίσει πάνω εκείνος που θα έκανε πρώτος το ποδαρικό.

Ήταν συνήθως ένα παιδί, αγόρι ή κορίτσι χαρούμενο και ζωηρό,  που την περσινή χρονιά τους έφερε καλοτυχία.

Αν πάλι αυτός που ήρθε πέρυσι δεν έφερε τύχη και η χρονιά που πέρασε είχε δυσκολίες, δεν τον ξανακαλούσαν΄.

Βάζανε λοιπόν το παιδί να καθίσει πάνω στη πέτρα και να πει:

-Σα τη πέτρα να ’ναι και το σπίτι μας γερό! Μετά του έλεγαν να πει τρεις φορές:

-«Κλού – κλού – κλού»!

Κι αυτό για να κλωσήσουν οι κότες και να πυρώσουν τα αυγά. Το άτομο αυτό του ποδαρικού, το βάζανε να καθίσει όσο πιο πολύ ώρα μπορούσε στην πέτρα, γιατί πίστευαν ότι , όσο πιο πολλές ώρες καθίσει, τόσο και πιο πολλές κλωσούδες θα κλωσούσαν ολοχρονίς στο σπίτι τους.

Το ποδαρικό με την εικόνα

Παλαιότερα, εκείνος που έμπαινε πρώτος στο σπίτι από τα μέλη της οικογένειας συνήθως ήταν ο νοικοκύρης του σπιτιού με μια εικόνα στα χέρια την οποία είχε αφήσει πριν από μέρες στην εκκλησία.

Εάν πάλι τύχαινε κι πρωτοέμπαινε πρώτος κάποιος ξένος μέσα στο σπίτι, έπρεπε να μπεί με το δεξί πόδι στο σπίτι και να πεί με βροντερή φωνή και μέσα από την καρδιά του:

«Σας εύχομαι καλή χρονιά με το δεξί μου μπαίνω, πράμα μη με κεράσετε, δε θέλω να παχαίνω! Έτη πολλά να ζήσετε, αφέντες κι αφεντάδες, τα οζά σας να πληθύνουνε να γίνετε λεφτάδες!».