Μουντιάλ 2022: Αναμένοντας το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου

To Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου 2022 ξεκινάει στις 20 Νοεμβρίου και θα διαρκέσει έως τις 18 Δεκεμβρίου. Το τουρνουά θα διεξαχθεί στο Κατάρ, ένα μικρό κράτος στα βορειοανατολικά της Σαουδικής Αραβίας που βρέχεται από τον Περσικό Κόλπο.

Με έκταση 11.637 τετραγωνικών χιλιομέτρων -περίπου ίση με την τριπλάσια έκταση της Αττικής- και πληθυσμό 2.657.333 κατοίκων, είναι ο μικρότερος οικοδεσπότης στην ιστορία του Παγκοσμίου Κυπέλλου. Το τουρνουά θα ξεκινήσει στις 20 Νοεμβρίου και εξ αιτίας του το Κατάρ αναμένεται να φιλοξενήσει 1,5 εκατομμύριο ποδοσφαιρόφιλους.

Το Κατάρ απέκτησε την ανεξαρτησία του το 1971. Το 1995 ο Εμίρης Χαμάντ μπιν Χαλίφα αλ Θανί απέσπασε, με ένα αναίμακτο πραξικόπημα, τον έλεγχο της χώρας από τον πατέρα του Χαλίφα μπιν Χαμάντ αλ Θανί και έκτοτε πραγματοποίησε μια σειρά ήπιων πολιτισμικών και οικονομικών μεταρρυθμίσεων.

Ο μέσος μισθός για τους εργαζόμενους στις κατασκευές ήταν περίπου 275 δολάρια το μήνα, μισθός που αντιστοιχεί σε 1 δολάριο την ώρα. Ο σεΐχης Χαλίφα είχε ήδη αρχίσει να αποσύρεται από τη διακυβέρνηση στα τέλη της δεκαετίας του 1980. Η εξουσία σταδιακά περιήλθε σε μια νεότερη γενιά βασιλικών που «ήθελαν να επιταχύνουν τον εκσυγχρονισμό της οικονομίας του Κατάρ και να αναπτύξουν τα αποθέματά του σε φυσικό αέριο», όπως δήλωσε στους New York Times ο Kristian Coates Ulrichsen, πολιτικός επιστήμονας στο Baker Institute for Public Policy του Πανεπιστημίου Rice.

Υπό τον Εμίρη Χαμάντ δημιουργήθηκε το 1996 ο τηλεοπτικός σταθμός Al Jazeera. Το 1999 διενεργήθηκαν οι πρώτες δημοτικές εκλογές στην ιστορία του Κατάρ, όπου δόθηκε δικαίωμα ψήφου και στις γυναίκες. Για λόγους συμβολισμού, μάλιστα, επιλέχθηκε για τον σκοπό αυτό η 8η Μαρτίου, Παγκόσμια ημέρα της γυναίκας.

Το 2005 θεσπίστηκε το πρώτο Σύνταγμα της χώρας, το 2008 εγκαινιάστηκε η πρώτη ρωμαιοκαθολική εκκλησία και το 2010 έρχεται η στιγμή που μας αφορά εδώ περισσότερο. Το Κατάρ κερδίζει τα δικαιώματα διεξαγωγής του Παγκοσμίου Κυπέλλου FIFA 2022. Η πρώτη χώρα της Μέσης Ανατολής που το πετυχαίνει.

Για το λόγο αυτό χτίστηκαν ή/και ανακαινίστηκαν 8 στάδια στη χώρα και πλήθος υποδομών για τη φιλοξενία και τη μεταφορά των αθλητικών ομάδων και του κοινού. Από τα 8 αυτά στάδια, τα 7 έχουν συστήματα ψύξης του αέρα, ενώ όλα έχουν από κάτι το δημιουργικό. Το «Al-Bayt» έχει φτιαχτεί έτσι ώστε να μοιάζει με νομαδική σκηνή, ενώ το «Στάδιο 974» (+974 είναι και ο Διεθνής κωδικός κλήσης του Κατάρ) έχει κατασκευαστεί από ανακυκλωμένα εμπορευματοκιβώτια.

Πολλοί νέοι δρόμοι έχουν φτιαχτεί, ενώ και ένα νέο μετρό αξίας 36 δισεκατομμυρίων δολαρίων θα μεταφέρει δωρεάν τους οπαδούς στην πόλη. Το κύριο αεροδρόμιο της Ντόχα –ένα από τα καλύτερα παγκοσμίως- είναι ειδικά διακοσμημένο για το τουρνουά. Έχει επίσης ανοίξει εκ νέου το παλιό αεροδρόμιο της πόλης για να μπορέσει να εξυπηρετηθεί η πλημμυρίδα του κόσμου. Το κόστος όλων αυτών εκτιμάται στα 300 δις δολάρια.

Εν αναμονή του Παγκοσμίου Κυπέλλου, υπάρχουν επίσης και άλλες, πιο αδιόρατες, αλλά και πιο σημαντικές αλλαγές. Υπό την πίεση της διεθνούς κοινότητας έγιναν κάποιες μεταρρυθμίσεις στο σύστημα «kafala», ένα μισητό σύστημα από τους εργαζόμενους, που αφορούσε κυρίως τον κατασκευαστικό κλάδο και τις οικιακές εργασίες, σε αρκετές χώρες του Κόλπου.

Σύμφωνα με το kafala οι ξένοι εργάτες –που φτάνουν τα δύο εκατομμύρια- υποχρεούνται να έχουν έναν σπόνσορα, έναν κηδεμόνα δηλαδή εντός της χώρας στην οποία βρίσκονται, ο οποίος είναι υπεύθυνος για τη βίζα και το νομικό τους καθεστώς. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να υπάρχουν πάρα πολλές καταγγελίες εκμετάλλευσης των εργαζομένων, πολλοί από τους οποίους κατέληγαν να πληρώνουν για να δουλεύουν, αντί να αμείβονται.

Οι μεταρρυθμίσεις στο σύστημα αυτό επέτρεψε σε αρκετούς εργάτες στο Κατάρ να αλλάξουν δουλειές ή να φύγουν από το Κατάρ, χωρίς την άδεια του εργοδότη τους. Ένας αριθμός εργατών έχει μάλιστα σκοτωθεί κατά τη διάρκεια των εργασιών, χωρίς όμως να μπορεί να προσδιοριστεί επακριβώς πόσοι. Οι αρχές κάνουν λόγο για 37 νεκρούς από το 2014 μέχρι το 2020, όμως η Διεθνής Οργάνωση Εργατών (ILO) υπολογίζει 50 νεκρούς και περισσότερους από 500 σοβαρά τραυματίες μόνο για το 2021.

Ο μέσος μισθός για τους εργαζόμενους στις κατασκευές ήταν περίπου 275 δολάρια το μήνα, μισθός που αντιστοιχεί σε 1 δολάριο την ώρα. Οι βάρδιες έφταναν τις 12 ώρες την ημέρα, 30 μέρες το μήνα. Κι όλα αυτά σε μια χώρα με το 4ο υψηλότερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ, σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας.

Μεγάλο ζήτημα ήταν επίσης η δημιουργία υποδομών για τη διαμονή των φιλάθλων. Μέχρι τώρα έχουν κλείσει 2 εκατομμύρια διανυκτερεύσεις σε οτιδήποτε μπορεί κανείς να κοιμηθεί, από πεντάστερα ξενοδοχεία μέχρι σκηνές σε χωριά.

Σύμφωνα με το Reuters tο Κατάρ το χειμώνα θα χρειάζεται 10.000 λίτρα νερό για καθέναν από τους χλοοτάπητες των γηπέδων του και 50.000 λίτρα το καλοκαίρι. Μην έχοντας πρόσβαση σε φυσικές πηγές, είναι αναγκασμένο να βασίζεται στην αφαλάτωση νερών του Περσικού Κόλπου.

Το πρόβλημα είναι ότι η αφαλάτωση, και ειδικότερα η εκτεταμένη αφαλάτωση την οποία χρειάζονται άνυδρες περιοχές όπως το Κατάρ, έχει μεγάλες περιβαλλοντικές επιπτώσεις στη θαλάσσιο περιβάλλον, και φυσικά λόγω των ορυκτών καυσίμων που χρησιμοποιούνται για να γίνει η διαδικασία.

Η Richa Syal, δημοσιογράφος που ειδικεύεται σε θέματα περιβάλλοντος, επισημαίνει σε άρθρο της στον Guardian, ότι αυτό είναι ένα ευρύτερο ζήτημα των χωρών του Κόλπου, που παράγουν το 43% των παγκόσμιων αποθεμάτων αφαλατωμένου νερού. Αναμένεται, μάλιστα, στα επόμενα 5 χρόνια η ποσότητα να αυξηθεί κατά 37% στις περιοχές γύρω από τον Περσικό Κόλπο.

Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος του προβλήματος αρκεί να πούμε ότι η Σαουδική Αραβία, που παράγει το ένα πέμπτο του αφαλατωμένου νερού παγκοσμίως, χρησιμοποιεί περίπου 30 εργοστάσια που καίνε 300.000 βαρέλια μαζούτ την ημέρα.

Η αφαλάτωση είναι ένας από τους χειρότερους παράγοντες θαλάσσιας ρύπανσης σε όλον τον κόσμο. Το νερό που επιστρέφουν τα εργοστάσια αφαλάτωσης πίσω στη θάλασσα είναι θερμότερο, πιο αλμυρό και τοξικό, ενώ μπορεί να περιέχει χλώριο ή βαρέα μέταλλα και άλλες χημικές ουσίες που βλάπτουν τη θαλάσσια βιοποικιλότητα και ειδικά εκείνους τους οργανισμούς που βρίσκονται στον πυθμένα της θάλασσας.

Πέραν όλων αυτών, είναι ήδη γνωστή η διάθεση δωρεάν πακέτων εισιτηρίων σε φιλάθλους που είναι έτοιμοι να καταδώσουν στις αρχές όσους ασκούν κριτική. Ενώ ένα τεράστιο ζήτημα είναι η στάση του Κατάρ σε σχέση με τα δικαιώματα των ΛΟΑΤ+ ατόμων.

Το ρολόι έχει ξεκινήσει να μετράει αντίστροφα για το φετινό Παγκόσμιο Κύπελλο, που κανονικά διεξάγεται το καλοκαίρι. Οι θερμοκρασίες όμως στην περιοχή του Κατάρ εκείνη την περίοδο είναι αποτρεπτικές για τη διεξαγωγή ποδοσφαιρικών αγώνων –όχι όμως αρκετά αποτρεπτικές για τη συνέχιση της κατασκευής γηπέδων.

Γι’ αυτό και προτιμήθηκε φέτος να διεξαχθεί μια τέτοια εποχή. Οι θερμοκρασίες βέβαια και πάλι είναι υψηλές. 26°C είναι η μέση θερμοκρασία το Νοέμβρη και 21°C το Δεκέμβρη. Λογικά δε θα χρειαστούν καλοριφέρ.