Τι ρόλο παίζει ο σίδηρος στον οργανισμό μας

Τα επίπεδα σιδήρου στο αίμα ενδεχομένως να αποτελούν το κλειδί για την επιβράδυνση του ρυθμού γήρανσης υποστηρίζει νέα γονιδιακή έρευνα από το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου που δημοσιεύθηκε στο Nature Communications.

Τα γονίδια που σχετίζονται με την γήρανση μπορούν να εξηγήσουν έως ένα βαθμό το διαφορετικό ρυθμό γήρανσης μεμονωμένων ατόμων υποστηρίζουν οι ερευνητές.

Η διεθνής έρευνα αξιολόγησε στοιχεία από περισσότερα από ένα εκατομμύριο άτομα και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η διατήρηση υγιών επιπέδων σιδήρου στο αίμα θα μπορούσε να αποτελέσει το κλειδί της υγιούς γήρανσης και της μακροζωίας.

Τα ευρήματα αυτά θα μπορούσαν να επιταχύνουν την ανάπτυξη φαρμάκων για την μείωση νοσημάτων φθοράς, την παράταση των χρόνων υγιούς ζωής και την αύξηση των πιθανοτήτων να φτάσουμε σε βαθιά γεράματα ελεύθεροι νόσων.

Οι επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου και το Ινστιτούτο Αντιγήρανσης και Βιολογίας Max Planck εστίασαν σε τρεις μετρήσεις που σχετίζονται με τη βιολογική γήρανση- τη διάρκεια ζωής, τα χρόνια ζωής ελεύθερα νόσου και τη μακροζωία.

Οι ερευνητές συγκέντρωσαν πληροφορίες από τρία δημόσιες βάσεις δεδομένων για να επιτρέψουν μια ανάλυση με πρωτοφανή λεπτομέρεια. Η συνδυαστική βάση δεδομένων ισοδυναμούσε με τη μελέτη 1,75 εκατομμυρίων χρόνων ζωής ή περισσότερων από 60.000 μακρόβιων ανθρώπων.

Η ομάδα εντόπισε δέκα περιοχές του γονιδιώματος που συνδέονται με μεγάλη διάρκεια ζωής, υγεία και μακροζωία. Διαπίστωσαν επίσης ότι τα σύνολα γονιδίων που συνδέονται με το σίδηρο υπερεκφράζονταν στην ανάλυσή τους και για τις τρεις μετρήσεις γήρανσης.

Οι ερευνητές επιβεβαίωσαν την διαπίστωση αυτή με το στατιστικό μοντέλο της Μενδελιανής τυχαιοποίησης που κατέδειξε ότι τα γονίδια που εμπλέκονται στον μεταβολισμό του σιδήρου στο αίμα είναι μερικώς υπεύθυνα για την μακροζωία.

Ο σίδηρος στο αίμα επηρεάζεται από τη διατροφή και τα ασυνήθιστα υψηλά ή χαμηλά επίπεδα συνδέονται με παθήσεις που σχετίζονται με την ηλικία, όπως η νόσος του Πάρκινσον, ηπατικές νόσοι και η μείωση της ικανότητας του οργανισμού να καταπολεμά τις λοιμώξεις σε μεγαλύτερη ηλικία.

Οι ερευνητές προσδοκούν ότι ο σχεδιασμός ενός φαρμάκου που θα μπορούσε να μιμηθεί την επίδραση της γονιδιακής παραλλαγής στον μεταβολισμό του σιδήρου θα μπορούσε να είναι ένα μελλοντικό βήμα στο πεδίο της αντιγήρανσης, εφιστούν την προσοχή στην ανάγκη διεξαγωγής περισσότερων μελετών.

Για την αντιμετώπιση της κατάσταση ο γιατρός μπορεί να χορηγήσει και συμπληρώματα σιδήρου.

Για να αυξήσετε τον σίδηρο και την απορρόφησή του

• Τρώτε περισσότερα τρόφιμα που περιέχουν ζωικό σίδηρο όπως το συκώτι, το μοσχαρίσιο κρέας και τα αυγά.
• Καταναλώνετε συχνότερα πηγές φυτικού σιδήρου όπως οι φακές, τα ρεβίθια, το σουσάμι, οι ξηροί καρποί και το σπανάκι.
• Για την καλύτερη απορρόφηση του ζωικού και του φυτικού σιδήρου συνδυάζετέ τον με φρούτα και λαχανικά που περιέχουν βιταμίνη C όπως τα πορτοκάλια, τα λεμόνια, τα ακτινίδια και οι φράουλες.
• Πίνετε λιγότερο καφέ, τσάι και κόκκινο κρασί επειδή δυσχεραίνουν την απορρόφηση του σιδήρου από τον οργανισμό.

Ο Δρ Paul Timmers από το Ινστιτούτο Usher στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, δήλωσε: «Είμαστε πολύ ενθουσιασμένοι από αυτά τα ευρήματα, καθώς δείχνουν ότι  τα υψηλά επίπεδα σιδήρου στο αίμα μειώνουν τα υγιή χρόνια ζωής και η διατήρηση αυτών των επιπέδων σε φυσιολογικά όρια θα μπορούσε να αποτρέψει βλάβες σχετιζόμενες με την ηλικία. Υποθέτουμε ακόμη ότι τα ευρήματά μας σχετικά με το μεταβολισμό του σιδήρου ενδεχομένως να εξηγούν γιατί η αυξημένη κατανάλωση κόκκινου κρέατος πλούσιου σε σίδηρο έχει συνδεθεί με νοσήματα φθοράς όπως οι καρδιαγγειακές παθήσεις».

Οι δέκα περιοχές του γονιδιώματος που αναλύθηκαν στο πλαίσιο της μελέτης θεωρούνται υποσχόμενες για περαιτέρω μελέτες αναφορικά με την υγιή γήρανση και τη μακροζωία.

Όταν αναφερόμαστε σε τροφές που περιέχουν σίδηρο, η πρώτη σκέψη πάει σίγουρα στα τρόφιμα ζωικής προέλευσης. Ωστόσο, υπάρχουν και φυτικές πηγές σιδήρου, που αν τις συνδυάσουμε σωστά, μπορούν να αυξήσουν τη πρόσληψή του.

Ο σίδηρος αποτελεί ένα πολύ βασικό μέταλλο, το οποίο συμβάλλει στη διατήρηση ενός υγιούς ανοσοποιητικού συστήματος, στην καταπολέμηση ασθενειών και υποστηρίζει την ανάπτυξη και την κυτταρική λειτουργία.

Άλλωστε η αναιμία, μια πάθηση που συνήθως εμφανίζεται λόγω της έλλειψης σιδήρου, αποτελεί ένα παγκόσμιο ζήτημα υγειονομικού ενδιαφέροντος ιδίως μεταξύ των μικρότερων παιδιών και των εγκύων γυναικών. Ειδικότερα, σχεδόν το 42% των παιδιών ηλικίας κάτω των πέντε ετών και το 40% των εγκύων γυναικών εκτιμάται ότι εμφανίζουν αναιμία, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.

Όσπρια, ξηροί καρποί και δημητριακά αποτελούν ορισμένες από τις καλές φυτικές πηγές σιδήρου. Παρακάτω θα ανακαλύψετε και τρία λαχανικά άφθονα σε σίδηρο:

Σπανάκι

Ένα φλιτζάνι βρασμένο σπανάκι προσφέρει στον οργανισμό μας περίπου 4 γραμμάρια σιδήρου. Περιέχει επίσης θρεπτικά συστατικά που συμβάλλουν στη διατήρηση του υγιούς δέρματος, των μαλλιών και των οστών, ενώ μειώνει τους κινδύνους καρδιακών παθήσεων και βοηθά στην πέψη. Στα πλεονεκτήματα του προσθέστε επίσης ότι, λόγω της ήπιάς του γεύσης, μπορεί να προστεθεί σε παιδικά πιάτα χωρίς να το αντιληφθούν τα παιδιά.

Λαχανίδα (Kale)

Οι περισσότεροι από εμάς μπορεί να προσπερνάμε τη λαχανίδα όταν τη συναντάμε στον πάγκο της λαϊκής, για τους vegans όμως θεωρείται ένα πολύτιμο λαχανικό. Πλούσιο σε βιταμίνη C και βιταμίνη Α, κάλιο, πρωτεΐνες και φυτικές ίνες, περιέχει σχεδόν 2 mg σιδήρου ανά 100 γραμμάρια, κατατάσσοντάς το στην κορυφή των προτιμήσεών τους.

Αν και λόγω της σκληρότητάς του και της ιδιαίτερης γεύσης του δεν έχει την ίδια ευελιξία παρασκευής με το σπανάκι, μπορείτε εκτός από σαλάτες να το δοκιμάσετε και μέσα σε smoothies. Εάν επιλέξετε να το καταναλώσετε ωμό, φροντίστε πρώτα να κάνετε λίγο… «μασάζ» με λάδι στα φύλλα για να μαλακώσουν.

Παντζάρια 

Τα παντζάρια προσφέρουν διπλό όφελος όσον αφορά στην πρόσληψη σιδήρου. Από τη μία, ο βολβός τους περιέχει περίπου 1 mg σιδήρου ανά 100 γραμμάρια. Από την άλλη, τα φύλλα τους προσφέρουν περίπου 3 mg σιδήρου ανά φλιτζάνι. Περιέχουν επίσης και άλλες βιταμίνες και μέταλλα, όπως ασβέστιο, κάλιο, μαγνήσιο και βιταμίνη C.

Άλλα λαχανικά πλούσια σε σίδηρο είναι επίσης:

• το μπρόκολο
• οι γλυκοπατάτες
• ο αρακάς
• τα φασολάκια

Τι θα πρέπει να προσέχουν οι vegans και οι vegeterians 

Υπάρχουν δύο τύποι σιδήρου που λαμβάνουμε μέσω της διατροφής: ο αιμικός και ο μη αιμικός. Ο αιμικός σίδηρος βρίσκεται μόνο στο ζωικό κρέας, όπως στα πουλερικά και στα θαλασσινά και απορροφάται περισσότερο από τον μη αιμικό. Eπομένως, για την καλύτερη απορρόφηση του σιδήρου από τον οργανισμό, συνδυάστε τις φυτικές πηγές, όπως για παράδειγμα το σπανάκι, με κάποιο τρόφιμο πλούσιο σε βιταμίνη C.