Τι είναι τα λειτουργικά τρόφιμα

Τα λειτουργικά τρόφιμα, παρουσιάζουν ολοένα και αυξανόμενο ενδιαφέρον από τους καταναλωτές λόγω της ικανότητάς τους να βελτιώνουν την υγεία και να αποτρέπουν χρόνιες ασθένειες.

Τι είναι τα λειτουργικά τρόφιμα

Τα λειτουργικά τρόφιμα μπορούν να περιγραφούν ευρέως ως επεξεργασμένα τρόφιμα που παρέχουν ιατρικά οφέλη ή οφέλη για την υγεία καθώς και μείωση του κινδύνου ασθένειας. Δεν υπάρχει συγκεκριμένος ορισμός των λειτουργικών τροφίμων, αλλά χαρακτηριστικό τους γνώρισμα είναι η ικανότητά τους να προλαμβάνουν τις ασθένειες παράλληλα με τα θρεπτικά και προαγωγικά οφέλη τους.

Ο όρος λειτουργικά τρόφιμα και αργότερα «διατροφικά» επινοήθηκε για πρώτη φορά στην Ιαπωνία στις αρχές της δεκαετίας του 1980. Τα λειτουργικά τρόφιμα επικαλύπτονται με άλλους όρους παράλληλα με τα θρεπτικά προϊόντα και περιλαμβάνουν “βιτατροφές”, “ιατρικές τροφές”, “προβιοτικά” και “φαρμακευτικά τρόφιμα”.

Σήμερα, τα λειτουργικά τρόφιμα καλύπτουν μια μεγάλη ποικιλία τύπων τροφίμων και θεωρούνται αυτά που είναι εμπλουτισμένα ή ενισχυμένα.

Τα λειτουργικά τρόφιμα περιλαμβάνουν μια μεγάλη γκάμα προϊόντων. Ορισμένα προϊόντα παράγονται γύρω από ένα συστατικό, για παράδειγμα, τρόφιμα που περιέχουν προβιοτικά, πρεβιοτικά ή φυτικές στανόλες και στερόλες. Άλλα τρόφιμα ή ποτά μπορούν να εμπλουτιστούν με ένα θρεπτικό συστατικό που συνήθως δεν υπάρχει σε μεγάλο βαθμό (για παράδειγμα, ψωμί εμπλουτισμένο με φολικό οξύ ή δημητριακά πρωινού).

Η EFSA, σε αντίθεση με τον FDA (που δεν αναγνωρίζει τα λειτουργικά τρόφιμα ως ξεχωριστή κατηγορία), ορίζει τα λειτουργικά τρόφιμα ως «ένα τρόφιμο που επηρεάζει ευεργετικά μία ή περισσότερες λειτουργίες-στόχους στο σώμα, πέρα ​​από επαρκείς διατροφικές επιδράσεις, με τρόπο που σχετίζεται είτε με βελτιωμένη κατάσταση υγείας και ευεξίας ή/και μείωση του κινδύνου ασθένειας. Ένα λειτουργικό τρόφιμο μπορεί να είναι ένα φυσικό τρόφιμο ή τρόφιμο στο οποίο ένα συστατικό έχει προστεθεί ή αφαιρεθεί με τεχνολογικά ή βιοτεχνολογικά μέσα και πρέπει να αποδεικνύει τα αποτελέσματά του σε ποσότητες που κανονικά αναμένεται να καταναλωθούν στη διατροφή». Ωστόσο, δεν καλύπτονται ακόμη από καμία ειδική νομοθεσία εκτός από τη γενική νομοθεσία για τα τρόφιμα.

Η Ιαπωνία είναι η μόνη χώρα στον κόσμο που αναγνωρίζει τα λειτουργικά τρόφιμα ως ξεχωριστή κατηγορία και η ιαπωνική αγορά λειτουργικών τροφίμων θεωρείται μια από τις πιο προηγμένες παγκοσμίως.

Το παγκόσμιο μέγεθος της αγοράς λειτουργικών συστατικών τροφίμων αναμένεται να φτάσει τα 154,37 δισεκατομμύρια USD το 2028 και να καταγράψει CAGR εσόδων 6,6% κατά την περίοδο πρόβλεψης. Η αύξηση της ζήτησης για εμπλουτισμένα προϊόντα τροφίμων και ποτών, καθώς και η αυξανόμενη κλίση προς τα θρεπτικά και βολικά τρόφιμα, είναι ένας σημαντικός παράγοντας που αναμένεται να οδηγήσει στην αύξηση των εσόδων της αγοράς.

Πολλά φρούτα, λαχανικά, δημητριακά και γαλακτοκομικά προϊόντα περιέχουν φυσικά συστατικά που παρέχουν οφέλη πέρα ​​από τη βασική διατροφή. Οι κατασκευαστές στην αγορά συστατικών λειτουργικών τροφίμων εστιάζουν στη δημιουργία συστατικών φυτικής προέλευσης, όπως φυτικά εκχυλίσματα, ίνες, ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, βιταμίνες, έλαια, μέταλλα, αντιοξειδωτικά, υδροκολλοειδή, φυτικά εκχυλίσματα, πρεβιοτικά, αμινοξέα και καροτενοειδή είναι μερικά από τα πιο σημαντικά λειτουργικά συστατικά των τροφίμων.

Παράγοντες όπως η αυξανόμενη συχνότητα εμφάνισης χρόνιων ασθενειών και οι ανεπάρκειες μικροθρεπτικών συστατικών σε όλο τον κόσμο, ο αυξανόμενος πληθυσμός της μεσαίας τάξης στις αναδυόμενες οικονομίες και η γήρανση του πληθυσμού σε περιοχές όπως η Ευρώπη αναμένεται να αυξήσουν τις πωλήσεις εμπλουτισμένων τροφίμων. Γι’ αυτό και η βιομηχανία τροφίμων είναι πιο έτοιμη από ποτέ να αναλάβει δράση.

Οι εταιρείες ανάπτυξης προϊόντων τροφίμων και οι συμβουλευτικές υπηρεσίες τροφίμων πρέπει να ακολουθήσουν συγκεκριμένα βήματα για να εισαγάγουν ένα νέο λειτουργικό προϊόν διατροφής στην αγορά. Υπάρχουν πολλές εταιρείες ανάπτυξης νέων προϊόντων διατροφής και εταιρείες καινοτομίας τροφίμων που επικεντρώνονται στην ανάπτυξη λειτουργικών τροφίμων. Οι πάροχοι υπηρεσιών συμβούλων τροφίμων, οι σύμβουλοι τροφίμων και το ερευνητικό προσωπικό διαδραματίζουν ζωτικό ρόλο κατά τη φάση ανάπτυξης.

Προκλήσεις για τις βιομηχανίες τροφίμων στην ανάπτυξη λειτουργικών προϊόντων διατροφής

Ένας μεγάλος αριθμός ενηλίκων χρησιμοποιεί τέτοια είδη τροφίμων και ποτών για μια ποικιλία προβλημάτων που σχετίζονται με την υγεία τους. Οι μάρκες που ενσωματώνουν συστατικά που αντιμετωπίζουν αυτά τα ζητήματα έχουν μεγάλη πιθανότητα να τραβήξουν την προσοχή των καταναλωτών. Μία πρόκληση που πρέπει να αντιμετωπίζουν οι παρασκευαστές τροφίμων είναι η διατήρηση της γεύσης των λειτουργικών τροφίμων, διότι οι καταναλωτές παραιτούνται από κάποια γεύση λόγω θρεπτικής αξίας, αλλά εξακολουθεί να υπάρχει ένα υψηλό όριο γεύσης που οι καταναλωτές δεν ξεπερνούν, ανεξάρτητα από τα οφέλη που προσφέρει ένα προϊόν.

Εκτός όμως από τη γεύση, υπάρχουν πολλές άλλες προκλήσεις που αντιμετωπίζει μια βιομηχανία τροφίμων.

Τα βασικά 7 βήματα για τον  σχεδιασμό, την ανάπτυξη και την εμπορία λειτουργικών τροφίμων:

Προσδιορίστε τη σχέση μεταξύ του συστατικού της τροφής και του οφέλους για την υγεία. Η μελλοντική επιτυχία των λειτουργικών τροφίμων βασίζεται στη δημιουργία μιας υγιούς επιστημονικής βάσης για τη σχέση μεταξύ ενός λειτουργικού τροφίμου και των ισχυριζόμενων οφελών για την υγεία.

Επιδείξτε αποτελεσματικότητα και προσδιορίστε το επίπεδο πρόσληψης που είναι απαραίτητο για να επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα. Η απόδειξη της αποτελεσματικότητας των βιοδραστικών συστατικών είναι κρίσιμη για την οικοδόμηση μιας ισχυρής επιστημονικής βάσης για ισχυρισμούς που σχετίζονται με την πρόσληψη ενός λειτουργικού τροφίμου. Δυστυχώς, δεν είναι εύκολη υπόθεση.

Επιδείξτε ασφάλεια σε αποτελεσματικά επίπεδα. Τα λειτουργικά συστατικά πρέπει να προσδιορίζονται ότι είναι ασφαλή στα προβλεπόμενα επίπεδα χρήσης τους, χρησιμοποιώντας μια αντικειμενική, επιστημονική διαδικασία αξιολόγησης. Η αξιολόγηση της ασφάλειας θα πρέπει να βασίζεται στη μακροχρόνια αρχή ότι τα τρόφιμα είναι ασφαλή. Ως εκ τούτου, η προηγούμενη ασφαλής χρήση του συστατικού θα πρέπει να παίζει σημαντικό ρόλο στην απόδειξη της ασφάλειας. Οι νέες ουσίες για τη χρήση τροφίμων πρέπει να υποβάλλονται σε αξιολόγηση ασφάλειας, συμπεριλαμβανομένης της πιθανότητας αλλεργιογόνου δράσης.

Αναπτύξτε ένα κατάλληλο όχημα τροφίμων για το βιοδραστικό συστατικό. Το όχημα τροφίμων πρέπει να είναι κατάλληλο για τον προβλεπόμενο καταναλωτή και να παρέχει το βιοδραστικό συστατικό στα επιθυμητά επίπεδα συμμόρφωσης. Το όχημα τροφίμων πρέπει να καταναλώνεται στο επίπεδο που είναι απαραίτητο για να επιτευχθεί το όφελος, αλλά να μην καταναλώνεται σε ποσότητες τόσο μεγάλες ώστε να είναι τοξικό. Επιπλέον, η επιλογή ενός λειτουργικού τροφίμου εξαρτάται από τη σταθερότητα και τη βιοδιαθεσιμότητα των βιοδραστικών συστατικών του.

Επίδειξη επάρκειας των επιστημονικών στοιχείων για την αποτελεσματικότητα. Η Ομάδα Εμπειρογνωμόνων πιστεύει ότι η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας θα είναι πιο αποτελεσματική και οικονομικά αποδοτική εάν αναληφθεί από ομάδες ανεξάρτητων επιστημόνων με την κατάλληλη πείρα. Αυτή η προσέγγιση έχει εφαρμοστεί με επιτυχία σε προσδιορισμούς Γενικά Αναγνωρισμένους ως Ασφαλείς (GRAS) για πολλές ουσίες.

Κοινοποιήστε τα οφέλη στους καταναλωτές. Τα αποτελέσματα των βημάτων 1-5 θα πρέπει να αποτελούν τη βάση των μηνυμάτων που χρησιμοποιούνται για την ενημέρωση των καταναλωτών για τη σχέση μεταξύ της κατανάλωσης του λειτουργικού τροφίμου και των επιδιωκόμενων οφελών του. Οι ισχυρισμοί για την υγεία πρέπει να είναι ακριβείς και όχι παραπλανητικές.

Πραγματοποιήστε επιβεβαίωση της αποτελεσματικότητας και της ασφάλειας εντός της αγοράς. Μόλις το λειτουργικό τρόφιμο κυκλοφορήσει στην αγορά, ο κατασκευαστής του θα πρέπει να παρακολουθεί τα πραγματικά πρότυπα κατανάλωσης και, όταν είναι δυνατόν, το όφελος για την υγεία που προκύπτει. Επιπλέον, θα πρέπει να συλλέγονται πληροφορίες σχετικά με τυχόν ανεπιθύμητες ενέργειες.

Η επιστήμη σήμερα έχει τα εργαλεία, τα πλαίσια και τη νοοτροπία για να ξεκλειδώσει τη «σκοτεινή ύλη των τροφίμων», – τα μικροθρεπτικά συστατικά, τα φυτοθρεπτικά συστατικά και δεκάδες χιλιάδες άλλες ενώσεις στα τρόφιμα, που θα μπορούσαν να επηρεάσουν την υγεία του καταναλωτή. Εξαιτίας αυτού, η συνεργασία της επιστήμης της διατροφής, της βιολογίας, και της ανάλυσης δεδομένων, με τη βιομηχανία τροφίμων, απαιτείται να γίνει και πιο στενή και πιο συστηματική.