Πόσο επικίνδυνο είναι τελικά το φθόριο;

Ο Ρόμπερτ Κένεντι Τζούνιορ είναι ανιψιός του δολοφονημένου προέδρου των ΗΠΑ Τζον Φ. Κένεντι, υποστηρικτής του Τραμπ, τάσσεται κατά των εμβολίων και πιθανώς να γίνει ο επόμενος υπουργός Υγείας της χώρας.

Ο Κένεντι έχει ήδη κάνει ορισμένα σχέδια. Σε πρόσφατη ανάρτησή του στο X έγραψε πως την ημέρα που ο Τραμπ θα ορκιστεί πρόεδρος, θα σταματήσει και η φθορίωση του νερού στις ΗΠΑ. Το φθόριο είναι μία ουσία που συμπεριλαμβάνεται στα βιομηχανικά απόβλητα και πιστεύεται πως προκαλεί πολλές ασθένειες, μεταξύ των οποίων καρκίνο στα οστά, αναπτυξιακές διαταραχές νευρολογικής φύσης, ενώ φαίνεται να μειώνει και το IQ των παιδιών.

Το φθόριο βρίσκεται υπό τη μορφή μετάλλου τόσο στη φύση όσο και στο ανθρώπινο σώμα – ιδίως στα οστά και στο σμάλτο των δοντιών, αλλά και στο αίμα και στο γαστρικό υγρό.

Οι οδοντόκρεμες είναι από τα προϊόντα που περιέχουν φθόριοΕικόνα: Caroline Seidel/dpa/picture alliance
Φυσικές πηγές φθορίου είναι το μαύρο και το πράσινο τσάι, τα ψάρια και τα σπαράγγια. Στη Γερμανία φθόριο περιέχουν οι οδοντόκρεμες και το αλάτι. Σε άλλες χώρες, όπως στις ΗΠΑ, το πόσιμο νερό περιέχει επίσης φθόριο.

Γιατί φθόριο στο πόσιμο νερό;

Το φθόριο υπάρχει ούτως ή άλλως σε μικρές ποσότητες στο νερό. Στις αρχές του 20ού αιώνα οι επιστήμονες διαπίστωσαν πως στις περιοχές των ΗΠΑ που το νερό είχε περισσότερο φθόριο, υπήρχαν λιγότερα παιδιά που έπασχαν από τερηδόνα. Έτσι, αποφασίστηκε να προστεθεί φθόριο στο πόσιμο νερό και σε άλλες περιοχές της χώρας, μία πρακτική που εφαρμόζεται μέχρι και σήμερα.

«Μία καλή ποσότητα φθορίου βοηθάει στην υγεία των δοντιών», λέει ο τοξικολόγος Κάρστεν Σλε. Το φθόριο δεν είναι απαραίτητο για τους ανθρώπους, ωστόσο διευκολύνει την επαναμετάλλωση του σμάλτου των δοντιών, μειώνοντας έτσι τον κίνδυνο τερηδόνας. Η αμερικανική υγειονομική υπηρεσία CDC έχει χαρακτηρίσει μάλιστα το φθόριο ως μία από τις 10 πιο επιδραστικές θεραπείες του 20ού αιώνα.

Ορισμένοι όμως, όπως φαίνεται και από την ανάρτηση του Κένεντι, θεωρούν πλέον το φθόριο δηλητηριώδες και υπεύθυνο για πολλές και διαφορετικές ασθένειες.

Μπορεί το φθόριο να γίνει επικίνδυνο για την υγεία μας;

Κατά τον τοξικολόγο Σλε για το φθόριο ισχύει ό,τι για τα περισσότερα πράγματα: «Η δόση κάνει το δηλητήριο». Χρησιμοποιώντας μία οδοντόκρεμα είναι ουσιαστικά αδύνατον να λάβει κανείς υπερβολική δόση φθορίου – εξάλλου την οδοντόκρεμα τη φτύνουμε, δεν την καταπίνουμε.

Τα πράγματα ωστόσο είναι διαφορετικά όσον αφορά το νερό και το αλάτι. Σύμφωνα με το CDC ένα λίτρο νερό περιέχει 0,7mg φθορίου. Σύμφωνα με το γερμανικό Ομοσπονδιακό Ινστιτούτο για την Προστασία της Υγείας των Καταναλωτών και για την Κτηνιατρική (BgVV) αυτή η ποσότητα αντιστοιχεί στην ενδεδειγμένη ημερήσια δόση για ένα μικρό παιδί ενός έως τεσσάρων ετών. Για τους ενήλικες το Ινστιτούτο συνιστά να μην προσλαμβάνουν περισσότερα από 3,8mg φθορίου την ημέρα.

Όποιος προσλαμβάνει μεγαλύτερες ποσότητες φθορίου μπορεί να εμφανίζει λευκές κηλίδες ή και καφέ σημάδια στα δόντια του. Εάν ωστόσο προσλαμβάνει σε βάθος ετών 10-25mg φθορίου την ημέρα, μπορεί να αποκτήσει κανείς προβλήματα με τα οστά, όπως για παράδειγμα να παθαίνει συχνότερα κατάγματα.

Επηρεάζει το φθόριο την ευφυία των παιδιών;

Μία ανάλυση του 2023 ερεύνησε το κατά πόσο το φθόριο στο πόσιμο νερό μπορεί να βλάψει την ανάπτυξη του εγκεφάλου. Οι ερευνητές διαπίστωσαν πως η περιεκτικότητα του νερού σε φθόριο που θεωρεί ως ασφαλή το CDC θα μπορούσε στην πραγματικότητα να έχει αρνητικές συνέπειες στην ανάπτυξη του εγκεφάλου και μέσω αυτής στην ευφυία των παιδιών.

Οι συγγραφείς της μελέτης έγραψαν πάντως πως τα αποτελέσματα της ανάλυσής τους μπορεί να διαστρεβλώθηκαν εξαιτίας της διαφορετικής ποιότητας των διαφορετικών ερευνών, καθώς και ότι «υπάρχει μία γενική τάση να μη διαπιστώνεται ισχυρή σύνδεση [μεταξύ της ποσότητας του φθορίου και της πιο περιορισμένης ανάπτυξης του εγκεφάλου] στις μελέτες που διεξήχθησαν πιο προσεκτικά».

Σε μία άλλη ανάλυση αναφέρεται πως το IQ μειώνεται μονάχα όταν προσλαμβάνει κανείς περισσότερο φθόριο απ’ όσο συνίσταται. Βάσει των υπαρχόντων στοιχείων όμως είναι αδύνατο να διαπιστωθεί πέραν αμφιβολίας το εάν το φθόριο μπορεί να προκαλέσει κάποιου είδους νευρολογική διαταραχή ή όχι.

Εάν το φθόριο αφαιρεθεί από τις 20 Ιανουαρίου από το πόσιμο νερό στις ΗΠΑ, δεν θα μειωθούν κιόλας οι νευρολογικές ασθένειες κατά τον Κάρστεν Σλε. Ενδέχεται όμως να αυξηθούν τα περιστατικά τερηδόνας σε παιδιά και ενήλικες.