Ιός του Δυτικού Νείλου: Μάχη με τα κουνούπια μέχρι τον Δεκέμβριο

Μέχρι και τον Δεκέμβριο θα συνεχίζεται η μάχη με τα κουνούπια στη χώρα μας, και ιδίως με τον ιό του Δυτικού Νείλου που μεταδίδουν, προκαλώντας σοβαρή λοίμωξη σε ηλικιωμένους και ευάλωτους.

Εχοντας τα δεδομένα από τους δύο καυτούς θερινούς μήνες, τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, οι αρμόδιες επιστημονικές και υγειονομικές αρχές εκτιμούν ότι η έξαρση του τελευταίων εβδομάδων με δεκάδες κρούσματα βαριάς λοίμωξης λόγω του ιού του Δυτικού Νείλου, καθώς και θανάτους, μαρτυρά την κορύφωση της επιδημίας. Ωστόσο, η αποδρομή αναμένεται να έχει διάρκεια, με περίπου 10-15 κρούσματα την εβδομάδα, τουλάχιστον για τους επόμενους δύο μήνες.

Εφέτος, κατά τους ειδικούς, κυκλοφορεί μόλις το 30% των κουνουπιών σε σύγκριση με τους αντίστοιχους πληθυσμούς το 2018, αλλά είναι πιο επιθετικά και πιο μολυσματικά. Τα κουνούπια μολύνονται από πτηνά (ορισμένα είδη κυρίως άγριων πτηνών), ενώ οι άνθρωποι που έχουν μολυνθεί δεν μεταδίδουν περαιτέρω τον ιό.

Ο παράγοντας της κλιματικής αλλαγής αποδεικνύεται καθοριστικός, καθώς τα κοινά κουνούπια που μεταδίδουν τον ιό του Δυτικού Νείλου, παρότι έχουν μειωθεί δραστικά, παραμένουν δραστήρια πλέον και τους χειμερινούς μήνες.

Ελληνική μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Lancet και πραγματοποιήθηκε στην Αττική αναφέρει ότι για πρώτη φορά τα ενήλικα κουνούπια-τίγρεις ήταν ενεργά κατά τη διάρκεια της χειμερινής περιόδου (Δεκέμβριος 2022 – Ιανουάριος 2023), ενώ ανιχνεύτηκαν και σε σχετικά μεγάλους αριθμούς. Τις προηγούμενες περιόδους το κουνούπι-τίγρης ήταν δραστήριο στην Αττική από τον Μάιο έως τις αρχές Δεκεμβρίου, με κορύφωση κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, ενώ συγκριτικά μικρός αριθμός ενηλίκων ανιχνευόταν και τον Δεκέμβριο. Αυτό που παραμένει άδηλο, προς το παρόν, είναι αν τα… χειμερινά κουνούπια μπορεί να οδηγήσουν και σε μεταδόσεις τού ιού του Δυτικού Νείλου και συνεπώς σε μολύνσεις και τους συγκεκριμένους μήνες. Πάντως, φέτος στην Ευρώπη καταγράφηκε το πιο πρώιμο κρούσμα, στις αρχές Μαρτίου, στην Ισπανία και αφορούσε σε ανήλικο.

Η εικόνα στην Ελλάδα

Τη φετινή περίοδο, που ξεκίνησε τέλος του περασμένου Ιουνίου, έχουν καταγραφεί 124 σοβαρά κρούσματα της λοίμωξης του ιού του Δυτικού Νείλου, εκ των οποίων τα 15 θανατηφόρα. Ο Ιούλιος έκλεισε με 33 κρούσματα και 6 θανάτους. Μέσα στον Αύγουστο, όμως, τα κρούσματα αυξήθηκαν κατά 73% και οι θάνατοι κατά 60%. Μέχρι και την περασμένη Παρασκευή 16 ασθενείς νοσηλεύονταν, εκ των οποίων οι 10 σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ). Κατά κύριο λόγο οι ασθενείς που νοσούν σοβαρά είναι ηλικιωμένοι ή/και ευάλωτοι, ωστόσο φέτος αναφέρθηκε και νοσηλευόμενος μόλις 4 χρόνων. Η λοίμωξη γενικά είναι ήπια, ωστόσο στη σοβαρή μορφή της εκδηλώνονται επιπλοκές από το κεντρικό νευρικό σύστημα, συνήθως εγκεφαλίτιδα και μηνιγγίτιδα.

«Η επιμήκυνση της καλοκαιρίας έδειξε από τον περασμένο χρόνο ότι τα κουνούπια θα μας ακολουθούν και τους φθινοπωρινούς μήνες. Πέρυσι είχαμε κρούσματα ιού του Δυτικού Νείλου ως τις αρχές Νοεμβρίου, φέτος ίσως έχουμε όλο τον Νοέμβριο. Γίνεται όμως καλύτερη και πιο στοχευμένη επιτήρηση, άρα και διαχείριση, ανά περιφερειακή ενότητα με ειδικά μοντέλα που έχει αναπτύξει ο Οργανισμός», λέει μιλώντας στο «ΘΕΜΑ» ο καθηγητής Επιδημιολογίας της Ιατρικής Σχολής Θεσσαλίας και πρόεδρος του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας Χρήστος Χατζηχριστοδούλου.

Το 2010 και το 2018 είναι δύο χρονιές που στοιχειώνουν τις υγειονομικές αρχές σε ό,τι αφορά τον ιό του Δυτικού Νείλου. Το 2010 καταγράφηκε για πρώτη φορά επιδημία με 262 βαριά περιστατικά και 35 θανάτους. Το 2018 αποτυπώθηκε μια βαριά επιδημιολογική εικόνα με 317 κρούσματα και 51 θανάτους, αριθμοί που την κατατάσσουν στην αρνητική πρωτιά όλης της 15ετίας.

Ο χάρτης των κρουσμάτων

Σε κλοιό κουνουπιών και μεταδόσεων βρίσκονται τώρα οικισμοί σε 51 δήμους της χώρας, σε 23 περιφερειακές ενότητες, και συγκεκριμένα στις εξής: Λάρισας, Καρδίτσας, Λευκάδας, Θεσπρωτίας, Χαλκιδικής, Πέλλας, Σερρών, Κιλκίς, Ημαθίας, Ροδόπης, Δράμας, Εβρου, Ξάνθης, Θάσου, Αχαΐας, Αιτωλοακαρνανίας, Ηλείας, Αργολίδας, Νοτίου Τομέα Αθηνών, Ανατολικής Αττικής, Φθιώτιδας, Βοιωτίας και στη Μητροπολιτική Ενότητα Θεσσαλονίκης. Σημειωτέον ότι επιδημία καταγράφεται επίσης σε Ιταλία, Ισπανία, Γαλλία, Αυστρία, Ουγγαρία, Ρουμανία, Κροατία, Κόσοβο, Αλβανία και Σερβία (πηγή ECDC).

«Η Θεσσαλία και η Κεντρική Μακεδονία, άλλοτε λιγότερο και άλλοτε περισσότερο, βρίσκονταν στις περιοχές με κυκλοφορία κουνουπιών. Ωστόσο, εφέτος μπήκε στον χάρτη και η Δυτική Ελλάδα. Εχουν αναφερθεί 17 βαριά κρούσματα της λοίμωξης», λέει ο βιολόγος, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Καταπολέμησης Κουνουπιών (EMCA), Σπύρος Μουρελάτος. Με δεδομένο ότι σε κάθε κρούσμα λοίμωξης από τον ιό του Δυτικού Νείλου με προσβολή του κεντρικού νευρικού συστήματος αντιστοιχούν περίπου 140 επιμολυσμένα άτομα με ήπια συμπτώματα ή τελείως ασυμπτωματικά (επιδημιολογική μελέτη του 2010), προκύπτει ότι στη Δυτική Ελλάδα έχουν μολυνθεί περίπου 2.380 άτομα. Συνολικά, «θύματα» των μολυσμένων κουνουπιών είναι περίπου 17.360 άτομα στις πληγείσες περιοχές.

«Η πλειοψηφία των ατόμων που μολύνονται από τον ιό δεν αρρωσταίνουν καθόλου ή παρουσιάζουν μόνο ήπια νόσο, ενώ λίγα άτομα (περίπου το 1% όσων μολύνονται) εμφανίζουν νευρο-διεισδυτική νόσο, δηλαδή αυτή που θα χτυπήσει τον εγκέφαλο, όπως εγκεφαλίτιδα ή μηνιγγίτιδα. Ατομα μεγαλύτερης ηλικίας, 60-65 και άνω, κινδυνεύουν περισσότερο να αρρωστήσουν σοβαρά, όπως και άτομα με ανοσοκαταστολή και χρόνια υποκείμενα νοσήματα. Σε κάθε περίπτωση, η προστασία από τα κουνούπια είναι σημαντική ώστε να μειωθεί το ενδεχόμενο του τσιμπήματος και της πιθανής μόλυνσης», εξηγεί ο καθηγητής Επιδημιολογίας της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Δημήτρης Παρασκευής.

Στο νοσοκομείο ο Φάουτσι

Ενα τσίμπημα κουνουπιού οδήγησε σε πολυήμερη νοσηλεία με επιπλοκές της λοίμωξης του ιού του Δυτικού Νείλου και τον κορυφαίο επιστημονικό σύμβουλο Διαχείρισης Υγειονομικών Κρίσεων στις ΗΠΑ, δρα Αντονι Φάουτσι. Ο «εθνικός γιατρός» των αμερικανικών κυβερνήσεων, που έχει ασχοληθεί από τον ιό ΗΙV και τον ιό Zika μέχρι τη γρίπη και τον κορωνοϊό, μολύνθηκε και εκδήλωσε τη λοίμωξη στην πιο βαριά της μορφή, όπως συμβαίνει σε όλους όσοι είναι ηλικίας άνω των 70 χρόνων – σημειωτέον ότι ο Αμερικανός επιστήμονας είναι 83 ετών. «Πραγματικά ένιωσα σαν να με χτύπησε φορτηγό», δήλωσε, μεταξύ άλλων, ο δρ Φάουτσι, προσθέτοντας ότι «πρέπει να σας πω ότι δεν έχω αρρωστήσει ποτέ στη ζωή μου τόσο πολύ. Ποτέ. Μακράν, αυτή είναι η χειρότερη ασθένεια που έχω περάσει ποτέ».