Η συμβολή της θρησκείας και του έρωτα στον ορισμό της υγείας

Δεν είμαι γιατρός, αλλά ιστορικός και φιλόσοφος του πολιτισμού, άρα και της καθημερινής ζωής των ανθρώπινων κοινωνιών, οπότε με γνώμονα το επιστημονικό πρίσμα μου, τα φιλοσοφικά κριτήρια και τον ΚΟΙΝΟ ΝΟΥ, που είναι πολυτέλεια φαίνεται στις μέρες μας, θα σας μιλήσω για τη συμβολή που έχει ο έρωτας και η αγάπη αλλά και η θρησκεία με την ανθρώπινη υγεία. Θα προσπαθήσουμε να δώσουμε ένα κάπως διαφορετικό και πιο ολιστικό ορισμό της υγείας.

Θα ξέρετε ίσως ότι η πίστη κάνει καλό στην υγεία. Είναι σαν τον γάμο, λένε οι παντρεμένοι ότι ζούνε περισσότερο- ίσως να ισχύει και για τις παντρεμένες. 

Η πίστη και η ιατρική συχνά διασταυρώνονται. Με τους φοιτητές μου συχνά φτάνουμε στο σημείο να συζητάμε θέματα πνευματικότητας σε μαθήματα επιστημολογίας, δηλαδή φιλοσοφίας της επιστήμης. Για πολλούς ανθρώπους οι αποφάσεις ζωής και θανάτου  θεμελιώνονται σε μια πεποίθηση ότι ένα ανώτερο Ον θα συμβάλει στην έκβαση μιας κατάστασης εξίσου ή περισσότερο από όσο οι γιατροί και οι θεραπείες τους. Επιπλέον, ένα σύστημα υποστήριξης που βασίζεται στην κοινή πίστη μπορεί να αποδειχθεί εξαιρετικά βοηθητικό στην διαδικασία της ίασης, δηλαδή να ανήκουμε όλοι στο ίδιο δόγμα- να είμαστε όλοι ινδουϊστές και να ασκούμε ayurveda, να είμαστε προτεστάντες και να λέμε ας προσευχηθούμε τώρα. Τα υπουργεία υγείας προσφέρουν συχνά (σε άλλες χώρες) προγράμματα βοήθειας και έχουν σχέσεις με κοινωνικούς λειτουργούς που συμβουλεύουν και παρέχουν υπηρεσίες σε όσους έχουν ανάγκη. 

1. η σχέση υγείας και θρησκείας

Σε χρόνο ανύποπτο αναστοχάστηκα τη σχέση υγείας και θρησκείας ή πίστης σε ένα καινούριο πλαίσιο, δηλαδή να περιλάβουμε στην καθημερινή ζωή μας θρησκευτικές αρχές για να καθιερώσουμε και να προάγουμε έναν υγιή τρόπο ζωής και όχι μόνο να τις θυμόμαστε σε στιγμές κρίσης. Διάβασα στους New York Times πέρυσι τον Απρίλιο στις 9.4.12 για τον θάνατο του Lester Breslow, ενός άντρα, προχωρημένης ηλικίας, πραγματικού πρωτοπόρου και φανατικού της υγιεινής διατροφής και με πολλές δημόσιες εμφανίσεις στις οποίες αναφερόταν στην δημόσια υγεία. Είχε αφιερώσει όλη τη ζωή του για να κατανοήσει τι μας οδηγεί στη μακροβιότητα και έφτασε να φύγει από τον μάταιο κόσμο σε ηλικία 97 ετών. Μας άφησε πολλά πορίσματα από τις μακροχρόνιες έρευνές του. Επί 70 χρόνια αυτός ο ηγέτης στο χώρο της δημόσιας υγείας, συνετέλεσε αποφασιστικά στην συσχέτιση του καπνίσματος με τις παθήσεις των πνευμόνων και ειδικότερα με τον καρκίνο. Συνέταξε και δημοσιοποίησε ένα κατάλογο με επτά (7)  συνήθειες ή επιλογές που διαπλέκουν την μακροβιότητα με την ποιότητα της υγείας μας και έχουν γίνει γνωστές ως Alameda 7, από το όνομα της ομώνυμης επαρχίας της Καλιφόρνια. Σας τις παραθέτω:

1.να μην καπνίζουμε

2.να κοιμόμαστε 7 με 8 ώρες τη μέρα 

3.να τρώμε τακτικά δηλαδή σε κανονικές ώρες τα γεύματά μας

4.να μην παίρνουμε πολύ βάρος

5.να τρώμε πρωινό

6.να μην το παρακάνουμεμε το ποτό

7.και να ασκούμαστε έστω μετρίως

Αυτός ο Dr. Breslow, λοιπόν, εργαζόταν και στην δέκατη δεκαετία της ζωής του. Το 2010, ο Breslow, στα 95 του, δημοσίευσε μια 25ετούς διάρκειας έρευνα στην οποία μελετούσε μια ομάδα Μορμόνων στην Καλιφόρνια. Το βιβλίο αυτό το συνέγραψε με τον  Καθηγητή James E. Enstrom του University of California, Los Angeles και έδειχνε ότι το προσδόκιμο ζωής των αντρών αυτής της κοινότητας ήταν μια δεκαετία μεγαλύτερο από ό,τι ο γενικότερος πληθυσμός λευκών αντρών της Καλιφόρνια. Οι γυναίκες ζούσαν 5-6 χρόνια περισσότερο από τις λευκές γυναίκες της ίδιας πολιτείας. Η μακροβιότητα χαρακτήριζε εμφανέστερα όσους δεν είχαν καπνίσει ποτέ, εκκλησιάζονταν κάθε εβδομάδα, είχαν ολοκληρώσει τουλάχιστον την υποχρεωτική εκπαίδευση στο σχολείο και ήταν παντρεμένοι! 

Πρόσθετα οφέλη φάνηκαν να έχουν όσοι δεν ήταν υπέρβαροι, κοιμούνταν καλά και ασκούνταν. Οι συγγραφείς απέδιδαν τα επιπλέον χρόνια στις υγιεινές συνήθειες των Μορμόνων: να έχεις μια ισορροπημένη διατροφή, να αποφεύγεις το κάπνισμα, το αλκοόλ, τον καφέ, το τσάι και τα ναρκωτικά (τα παράνομα). Εντόπισαν παρόμοια ευεργετικά οφέλη και σε Αμερικανούς με διαφορετικές θρησκευτικές πεποιθήσεις που όμως είχαν υιοθετήσει τις ίδιες υγιεινές συνήθειες.

Ανέκαθεν συσχέτιζαν τον εκκλησιασμό των πιστών με την μακροβιότητα, αλλά υπήρχε μια δυσκολία να εντοπίσει κανείς τη βάση αυτής της σχέσης. Τη σχέση με μια καλύτερη υγεία εν μέρει την αποδίδουν στην προσωπική επιλογή. Οι θρησκευόμενοι άνθρωποι θεωρούνται τύπος ανθρώπων που υιοθετούν συμπεριφορές που αρμόζουν σε έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής, άρα ζουν και πιο πολλλά χρόνια. Οι μελέτες έδειξαν ότι όσοι εκκλησιάζονταν ήταν απίθανο να υιοθετούν συνήθειες υψηλού κινδύνου για την υγεία όπως το κάπνισμα και το ποτό. Εν πάση περιπτώσει, όμως, το να σηκώνεσαι πρωί πρωί την Κυριακή να πας φρέσκος στην εκκλησία σου χαλάει κάπως το τσιμπούσι του σαββατόβραδου. Το ότι μπορεί κανείς να πηγαίνει μέχρι την εκκλησία μπορεί να είναι εξίσου κι ένα σημάδι κινητικότητας και υγείας και όχι απλώς μια μετάβαση στο ναό.

Αν το δούμε βαθύτερα υπάρχουν και πολλοί ευεργετικοί λόγοι πνευματικής προέλευσης που θα μπορούσαμε να σκεφτούμε. Η πνευματική ή στοχαστική φύση της θρησκευτικής λειτουργίας μπορεί να μειώσει τα επίπεδα άγχους. Πολλά χωρία κάνουν λόγο για την αγάπη, τη συγχώρεση, την ελπίδα, την αισιοδοξία, και όλα από κοινού ευνοούν και καλλιεργούν μια θετική ματιά στον ανθρώπινο βίο που μπορεί να τον μεταφράσει σε ήρεμη και συναισθηματικώς υγιή νοοτροπία. Πολλές περικοπές υπογραμμίζουν τη σημασία της προσφοράς και της διακονίας, και γνωρίζουμε ότι η έκφραση της ευγνωμοσύνης είναι πολύ σημαντική για την πνευματική υγεία. Αντιθέτως η αχαριστία είναι θανάσιμο αμάρτημα. Εξάλλου, πέρα από τους πνευματικούς ηγέτες που συμβουλεύουν μαζικά το ποίμνιο, υπάρχει και ο θεσμός ή το μυστήριο της εξομολόγησης που συμβάλλει τα μέγιστα στην αποφόρτιση του εκκλησιάσματος από ποικίλες συναισθηματικές ή ηθικές στενοχώριες και ταλαιπωρίες. Λένε ότι στην Ορθοδοξία τουλάχιστον το μυστήριο της εξομολόγησης πριν από τη Θεία Ευχαριστία μάς γλυτώνει και από τον καναπέ του ψυχαναλυτή για να μην πούμε από τα χάπια του ψυχίατρου. Όλα αυτά, λοιπόν, που είπαμε μέχρι τώρα είναι πολύ θετικά στοιχεία για να συνθέσουμε μια καλή υγεία- εξίσου σωματική και πνευματική ή ψυχική.

Τώρα, ας υποθέσουμε ότι εγώ απέχω παρασάγγας από τα είμαι ένα πιστός αλλά έχω δει πολλές πειστικές μελέτες και έρευνες που συγκρίνουν τις θρησκευτικές πεποιθήσεις των ποικίλων δoγματικών συστημάτων με την ευεργετική επίδραση που έχουν στην ανθρώπινη υγεία. Ωστόσο, από τα βιώματά μου και τις εμπειρίες που ακούω από άλλους ανθρώπους ότι η πίστη σε μιαν ανώτερη δύναμη που λένε τους βοηθάει απίστευτα να αντέχουν όχι απλώς τια αντιξοότητες του βίου αλλά και σοβαρές αρρώστιες. Έχω ακούσει τουλάχιστον για δέκα εξαλείψεις καρκίνων μέσω προσευχής και αυτοΐασης και για γιατρούς που ήθελαν να σχίσουν τα πτυχία τους. Με την πίστη τους οι άνθρωποι αυτοί αντέχουν όλες τις δυσκολίες. Για άλλους η πίστη σε μια θρησκεία και η Ορθόδοξη πίστη ειδικότερα προσφέρει μιαν αίσθηση κοινότητας, την ομαδική πτυχή της οργανωμένης θρησκείας που έχει μια επωφελή επίδραση στην υγεία τους. Παρατηρώ, όμως, και άλλους πιο εναλλακτικούς τρόπους, τους παγανιστές και άθεους που βοηθούνται και στηρίζονται στο βίο τους από άλλους τρόπους, όπως είναι η κατανόηση των διεργασιών της φύσης και του σύμπαντος. Πρέπει να καταστεί σαφές, όμως, ότι δεν είναι απαραίτητο να είσαι θρήσκος και πιστός σε ένα δόγμα ώστε να υιοθετήσεις αυτές τις αρχές και τις συνήθειες που προαναφέραμε και οι οποίες υπαγορεύονται από τις περισσότερες θρησκείες του κόσμου. Ο καθένας μπορεί να τις εφαρμόσει ανεξαρτήτως θρησκευτικών πεποιθήσεων.

Συμπέρασμα

Η προσαρμογή της ζωής μας στις αρχές και στις συνήθειες για μια καλή υγεία, όπως τις υπαγορεύουν όλες οι θρησκείες θα έλεγα οδηγεί σε μια μακρύτερη χρονικά ζωή. Και το θέμα είναι ότι δεν χρειάζεται να είναι κανείς θρήσκος ή θεούσα για να τις υιοθετήσει αυτές τις συνήθειες στον βίο του.

Ακόμη, λοιπόν, κι αν δεν είσαι πιστός ή θρήσκος αξίζει τον κόπο να ασπαστείς κάποιες φιλοσοφικές θέσεις που ενστερνίζονται πολλές θρησκευτικές οργανώσεις (εκκλησιαστικές που λέμε) και οι οποίες είναι καλές τόσο για την δική μας υγεία όσο και για την υγεία των άλλων. Τις παραθέτω και αυτές:

1.να βρεις μια αγαπητική σχέση και να μείνεις μαζί της

2.να στηρίζεις όσους βρίσκονται γύρω σου σε στιγμές ανάγκης τους

3.να ευγνωμονείς για όσα κατέχεις. Όταν είσαι ευγνώμων έχεις ωφέλειες πολλές, εφόσον φαίνεται ότι αυτή η στάση ενισχύει σαφώς τους κοινωνικούς δεσμούς και κάνει τους ανθρώπους να επιθυμούν να μας ξαναβοηθήσουν. Υπάρχει επίσης μια πρόσθετη σχετική τεκμηρίωση επ’ αυτού ότι η έκφραση ευγνωμοσύνης βελτιώνει τις συνθήκες του ύπνου μας, μας περιορίζει τα συμπτώματα ασθενειών και μας απαλλάσσει από το άγχος- ή το περιορίζει.

4.να σπουδάζετε με μια σχέση διαρκούς εκπαίδευσης- οι σπουδές και το σχολείο συμβάλλει θετικά στην υγεία.

5.να έχετε το σώμα σας κάπως σαν «ναό». Να τρέφεστε σωστά, να ασκείστε τακτικά, δηλαδή να περπατάτε και να κάνετε λίγες γυμναστικές ασκήσεις, να κοιμάστε καλά, να μην φουμάρετε, και αν συνηθίζετε να πίνετε κανένα ποτηράκι να μην το παρακάνετε. Παν μέτρον άριστον.

2. η υγεία και ο έρωτας ή η αγάπη

Ο έρωτας (ή αν θέλετε η αγάπη) επίσης συμβάλλει στην καλή υγεία.

Ο έρωτας επιδρά στην υγεία και στην ευεξία. Όταν εμπλεκόμαστε σε δραστηριότητες που είναι ευχάριστες και ο έρωτας (σαρκικός ή πνευματικός) είναι μια από αυτές, μπορεί να ενεργοποιούνται περιοχές του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνες για το συναίσθημα, την προσοχή, την κινητοποίησή μας για διάφορα πράγματα, για το μνημνονικό μας, (δηλαδή για το λιμβικό σύστημα, που βρίσκεται στην εσωτερική περιοχή του εγκεφάλου: 

σε αυτήν περιλαμβάνεται το λιμβικό σύστημα που με τη σειρά του περιλαμβάνει την αμυγδαλή (υπεύθυνη για την διαχείριση της συναισθηματικής πληροφορίας, τις ενστικτώδεις αντιδράσεις θυμού, φόβου κτλ), τον υποθάλαμο, που ελέγχει την υπόφυση (που είναι ο θερμοστάτης του σώματος, υπεύθυνος για τους βιολογικούς ρυθμούς και την έκκριση ορμονών για τη διατήρηση της εγρήγορσης [κορτιζόνη, αδρεναλίνη] ή την εμφάνιση της κόπωσης [μελατονίνη], υπεύθυνος για την διαχείριση των βασικών ενστίκτων, όπως η επιθυμία, ο θυμός, η κατάθλιψη κτλ, τον θάλαμο που είναι ο διερμηνέας πληροφοριών μεταξύ εγκεφάλου και παρεγκεφαλίδας/νωτιαίου μυελού και τον ιππόκαμπο που έχει σχέση με την μνήμη μακρά διάρκειας, συγκρίνει τα αισθητικά μηνύματα με εμπειρίες και διοχετεύει το αποτέλεσμα στο νωτιαίο μυελό) 

και μπορεί να συμβάλει επίσης στον έλεγχο του αυτόνομου νευρικού συστήματος, δηλαδή την μείωση του στρες/άγχους. Αυτή η συγκεκριμένη δραστηριότητα του ΚΝΣ φαίνεται πως έχει προστατευτικές επιδράσεις, ακόμη και στον ίδιο τον εγκέφαλο. 

Υπάρχουν κι άλλες αγχολυτικές επιδράσεις εκ μέρους των ευχάριστων εμπειριών που μπορεί να συμβούν με την προώθηση κάποιων απαγορεύσεων σε συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου. 

Η αγάπη ο έρωτας και η ηδονή μπορούν σαφώς να διεγείρουν τα επίπεδα της υγείας, της ευεξίας και της αναπαραγωγικότητας: αυτό το υπέροχο βιολογικό όργανο καθιστά την τεκνοποίηση και την συντήρηση των οργανισμών και των ειδών τους μια απολαυστική και βαθιά ανταποδοτική εμπειρία, εφόσον διασφαλίζει την επιβίωση, την υγεία και την διαιώνισή τους. 

Ο έρωτας και η αγάπη μπορούν να μας κάνουν υγιέστερους, σε τέτοιο βαθμό μάλιστα που αν είχες τη δυνατότητα να τα εμφιαλώσεις θα είχες στα χέρια σου ένα θαυματουργό φάρμακο/προϊόν, ένα βραβείο Νομπέλ την ευγνωμοσύνη ολόκληρης της ανθρωπότητας και περισσότερα χρήματα από τον Bill Gates. Ολοένα και περισσότεροι ερευνητές πιστεύουν ότι ο έρωτας μακραίνει τη ζωή, αποδιώχνει το άγχος και το στρες, ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα σου, κατεβάζει την πίεση και σε προστατεύει από τα κρυολογήματα και την γρίπη, απαλύνει την ένταση του πόνου, επιταχύνει την επούλωση από τα τραύματα και περιορίζει τον κίνδυνο για άνοια σε μεγάλη ηλικία.

Οι μελέτες έχουν δείξει ότι από άποψη υγείας οι παντρεμένοι άντρες ζούνε πολύ καλύτερα από τους εργένηδες φίλους τους. Οι σύζυγοί τους δεν υποφέρουν από κατάθλιψη όσο οι ανύπαντρες φίλες τους. Άσε ένα μικρό ειδύλλιο να εισβάλει στη ζωή σου και στην καρδιά σου και θα φτάσεις σε πολύ βαθιά γεράματα. Ο έρωτας και ο γάμος ή έστω ο έρωτας και η αγάπη χωρίς γάμο εντέλει είναι κάτι πολύ- πολύ καλό για τους ανθρώπους. Ας δούμε βασικούς λόγους γιατί συμβαίνει αυτό: 

Ο έρωτας αποβάλλει το στρες 

Το ανεξέλεγκτο άγχος υπονομεύει το ανοσοποιητικό σύστημα, μας αφήνει ευάλωτους σε κάθε σωματική ασθένεια. Ορισμένες μελέτες έχουν δείξει ότι τα ευτυχισμένα ζευγάρια παράγουν λιγότερη ορμόνη κορτιζόλη όταν βρίσκονται σε στρες. Αυτό είναι κάτι καλό επειδή η πολλή κορτιζόλη καταστέλλει τη λειτουργία του ανοσοποιητικού και μας αφήνει απροστάτευτους στα κρυολογήματα και σε χειρότερες ιογενείς ασθένειες. Συγχρόνως επιτάσσει το σώμα να αποθηκεύει σπλαχνικό λίπος. Αυτό το λίπος γύρω από τα κοιλιακά όργανα συνδέεται με τον διαβήτη, τις καρδιοπάθειες και τον καρκίνο. 

Ο γάμος φαίνεται και πάλι εξαιρετικός παράγοντας καλής υγείας: οι δείκτες διαβήτη, καρδιοπάθειας, Alzheimer, και άλλων χρονίων παθήσεων είναι όλοι χαμηλότεροι στους έγγαμους από ό,τι στους εργένηδες.

Ο έρωτας γιατρεύει τις πληγές 

Μια αμερικάνικη μελέτη (Ohio State University) χρησιμοποίησε μια συσκευή σχεδιασμένη να αφήνει μικρές φουσκάλες στο μπράτσο και να επιτρέπει στους γιατρούς να εντοπίζουν την απόκριση του ανοσοποιητικού συστήματος σε αυτές τις πολύ μικρές περιοχές τραύματος, τις πληγίτσες. Οι πανεπιστημιακοί ερευνητές είχαν κονδύλι για να καταβάλουν 2.000 δολάρια σε κάθε ένα από τα 42 παντρεμένα ζευγάρια ώστε να συμφωνήσουν να τους κάνουν τις φουσκαλίτσες  και εν συνεχεία να συζητήσουν κάποια θέματα που προκαλούσαν ένταση και σε άλλη φάση να συζητήσουν ζητήματα που γεννούσαν την αμοιβαία υποστήριξη. Το αποτέλεσμα; Οι φουσκάλες έκαναν μια μέρα περισσότερο να επουλωθούν όταν τα ζευγάρια μάλωναν και φιλονικούσαν από ό,τι στις περιπτώσεις που τα ζευγάρια εξέφραζαν υποστηρικτική και αγαπητική στάση ανάμεσά τους ή απλώς συζητούσαν κάτι ευχάριστο. Οι πληγίτσες έκαναν δυο μέρες να κλείσουν όταν υπήρχε μεγάλη ένταση και αντιπαλότητα στις συζητήσεις τους.

Καλύτερη εγκεφαλική υγεία 

Τα γαμήλια πάρε-δώσε ή η συναναστροφή και συνύπαρξη με ενα σύντροφο οξύνει την ευστροφία σου.

Όταν ζης ζευγαρωμένος στη μέση ηλικία διαπίστωσαν κάποιοι Σουηδοί ερευνητές ότι έχεις μικρότερες γνωσιακές αδυναμίες, δηλαδή μικρότερη σχετικά απώλεια μνήμης και νοητικής λειτουργίας. Άλλοι ερευνητές δείχνουν ότι η κοινωνικότητα, όπως το να βρίσκεσαι με φίλους και παρέες, που ανήκουν σε κάποια λέσχη, σε κάποιον όμιλο ή όταν συνεργάζεσετε σε εθελοντικές δουλειές, μπορείτε και πάλι να απολαμβάνετε τα οφέλη μιας νοητικής ευεξίας και εγρήγορσης. 

Η δύναμη της αφής, της επαφής, δηλαδή του αγγίγματος

Μια άλλη έρευνα του University of Virginia έδειξε ότι όταν κρατάς το χέρι της συζύγου σου εκμηδενίζεται το άγχος που σου ασκείται με ένα μικρό ηλεκτρικό σοκ. Συμμετείχαν 16 ζευγάρια: πρώτα έκανα μικρής έντασης ηλεκτροσόκ στις συζύγους, ενώ τους είχαν συνδέσει ηλεκτρόδια στον εγκέφαλο για να αποτυπώνεται μια σχετική μαγνητική απεικόνιση (fMRI). 

Στη συνέχεια, κάθε σύζυγος κρατούσε το χέρι ενός αγνώστου τη στιγμή του ηλεκτροσόκ –και τότε η αντίδραση στο στρες απαλυνόταν. Στην επόμενη φάση, η γυναίκα κρατούσε τα χέρια του συζύγου της και το μαγνητικό εγκεφαλογράφημα ας πούμε fMRI έδειχνε ότι η μείωση του στρες ήταν ακόμη μεγαλύτερη.

Μια ορμόνη που λέγεται αγκαλίτσα

Όσες γυναίκες έχουν πιο πολλές αγκαλίτσες από τους συντρόφους τους έχουν και τα πιο υψηλά επίπεδα οξυτοκίνης, μιας ορμόνης που ονομάζεται μερικές φορές η ορμόνη της αγκαλιάς, -έτσι τουλάχιστον μας λένε ο ερευνητές του University of North Carolina.

Αυτή η οξυτοκίνη θεωρείται ότι παίζει ένα ρόλο στο κοινωνικό δέσιμο και έχει μια πολύ ισχυρή επίδραση στα καρδιαγγειακά συστήματα μας. Στη μελέτη τους φάνηκε επίσης ότι οιπολλές αγκαλίτσες περιορίζουν και την υψηλή πίεση. 

Συντροφικότητα και υγεία 

Ένα άλλο στοιχείο για την δύναμη που έχει ο έρωτας να μας διατηρεί σε καλό επίπεδο προέρχεται από μια άλλη μελέτη που αποκαλύπτει τις οδύνες και τις λύπες που προσφέρει ένα διαζύγιο ή μια χηρεία. Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι η μοναξιά που προκύπτει για τον ένα σύζυγο μετά από έναν μακροχρόνιο γάμο  επιφέρει και μια τάση να πεθάνεις πρόωρα με φυσικό τρόπο. Εκτός από τη θεία μου την Έλλη. Αφού πέθανε ο άντρας της στα 68 του, εκείνη έζησε ακόμη 25 πανευτυχή χρόνια παίζοντας μπιρίμπα και πίνοντας γαλλικά κρασιά με τις φίλες της στο Λουτράκι.

Στην επιστημονική μελέτη, πάντως, οι χωρισμένοι και οι χηρευάμενοι παρουσίασαν κατά 20% περισσότερα προβλήματα υγείας όπως καρδιοπάθεια και διαβήτη σε σύγκριση με άλλα μεσήλικα ζευγάρια που παρέμεναν παντρεμένα με τον αρχικό σύντροφό τους.

Ακόμη χειρότερα, τα ευεργετήματα επί της υγείας που προσφέρει ο γάμος ακυρώνονταν για όσους έπαιρναν διαζύγιο ή έμεναν χήροι παρουσίαζαν πιο βαριά προβλήματα υγείας από όσους δεν είχαν παντρευτεί ποτέ. 

Η παράμετρος της ευτυχίας 

Και τώρα κάποιες στατιστικές που δείχνουν ανάγλυφα πόσο ζωτικής σημασίας είναι ο έρωτας και η αγάπη για την πνευματική αλλά και για τη σωματική ευεξία μας: 

1.οι δείκτες κατάθλιψης είναι εννιά φορές υψηλότεροι στους ανύπαντρους.  

2.το διαζύγιο και ο χωρισμός υπερδιπλασιάζει τον κίνδυνο αυτοκτονίας στους άντρες

3.οι παντρεμένοι (άντρες και γυναίκες) πίνουν λιγότερο αλκοόλ και καταφεύγουν πολύ λιγότερο στη μαριχουάνα και σε άλλα πιο σκληρά ναρκωτικάσε σχέση με τους ανύπαντρους

4.70% των αλκοολικών χώριζαν με διαζύγιο ή τους παρατούσαν οι σύντροφοί τους –μόνο το 15% από αυτούς ήταν παντρεμένοι 

ιδού,  λοιπόν, ο έρωτας και η αγάπη είναι καλό πράγμα για τα πάντα σχεδόν, μια πανάκεια. Με μοναδική εξαίρεση: δεν σε βοηθάει να χάσεις το περιττό βάρος σου,να μην είσαι παχύσαρκος.

7 εύκολα βήματα για να φτάσεις μέχρι τα 100 

οι ειδικοί λένε ότι σου στρώνουν το δρόμο με πιθανότητες 90% να ζήσεις μέχρι τα 100 

Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής μας προσφέρουν επίσης επιμήκυνση των καλών επιπέδων της υγείας μας όχι μόνο απαλλάσσοντάς μας από καρδιολογικές παθήσεις και εμφράγματα αλλά και από ένα σωρό άλλες χρόνιες παθήσεις. 

Η άμεση δραστηριοποίησή μας και η αποδοχή ενός καινούργιου καθεστώτος με κάποια άσκηση μπορεί να ανατρέψει το κύμα της επί μακρόν άρρωστης υγείας μας σε λιγότερο από μια δεκαετία. Επίσης το ΕΣΥ θα γλύτωνε πολλά δισεκατομμύρια από την σαρωτική μείωση των καρδιοπαθειών. Ένας κορυφαίος καρδιολόγος ο Dr Clyde Yancy λέει ότι οι άνθρωποι πρέπει να ασκούνται, να γνωρίζουν το επίπεδο της χοληστερόλης τους και να το ελέγχουν, να επιλέγουν μια υγιή διατροφή, να ελέγχουν την πίεσή τους, να χάσουν περιττό βάρος και να διατηρηθούν σε αυτό το υγιές επίπεδο κιλών, να ρυθμίσουν τον διαβήτη τους και να κόψουν αμέσως το κάπνισμα. 

Ο εν λόγω γιατρός μιλώντας πρόσφατα σε ένα Αγγειοκαρδιακό Συνέδριο στο Βανκούβερ είπε ότι οι πενηντάρηδες που θα ακολουθήσουν αυτά τα 7 βήματα μπορεί να έχουν προσδοκίες να ζήσουν άλλα 40 μέχρι και 50 χρόνια. Αυτός ο Dr Yancy, διδάσκει στην Ιατρική Σχολή Feinberg του Πανεπιστημίου Northwestern είπε στο συνέδριο ότι η καρδιαγγειακή νόσος, η στεφανιαία, περιλαμβάνει το εγκεφαλικό, την ανακοπή και την εγγενή καρδιοπάθεια. Στη ΜΒ υπάρχουν περίπου 2.7 εκατομμύρια που ζούνε με καρδιακές παθήσεις και από αυτούς πεθαίνει καθημερινά το 20% των αντρών (δηλαδή ένας στους πέντε) και το 15% των γυναικών (δηλαδή μία στις επτά), με άλλα λόγια 250 θάνατοι κάθε μέρα. Σε ετήσια βάση 200.000 θάνατοι οφείλονται στο κυκλοφορικό που προκαλεί εμφράγματα, ανακοπές κτλ με ένα ετήσιο κόστος για τη ΜΒ £ 30 δις περίπου 40 δις €. Αυτοί οι αριθμοί θα εκτοξευτούν καθώς ο πληθυσμός γερνάει και δεν διαμορφώνεται το αντιστάθμισμα ενός άλλου τρόπου ζωής για να μας βγάλει από την αδράνεια και τις ανθυγιεινές συνήθειες της καθημερινής ζωής μας. Σύμφωνα με την Βρετανική Καρδιολογική Εταιρία, το 21% των Βρετανών ενηλίκων είναι καπνιστές. Περίπου το 25% των ενηλίκων είναι παχύσαρκοι και μόνο το 33% καταναλώνει τις συνιστώμενες πέντε μερίδες φρούτου και λαχανικών κάθε μέρα. Επίσης, πάνω από το 1/3 των αντρών και περίπου το 1/3 των γυναικών υπερβαίνουν σε τακτική βάση το συνιστώμενο επίπεδο κατανάλωσης αλκοόλ. Ο καλός μας Dr Yancy είπε ότι η σωματική αδράνεια μάς κόβει στα σίγουρα 4 χρόνια από τη ζωή μας. Η υψηλή χοληστερόλη το γνωρίζετε όλοι πλέον σε αυτή την αίθουσα ότι εναποθέτει λίπη στις αρτηρίες, που θα σκληρύνουν και θα γίνουν πλάκες και θα προκαλέσουν εμφράγματα και θανάτους. Η υψηλή πίεση από την άλλη αποκαλείται ύπουλος ή «σιωπηλός φονιάς» επειδή δεν έχει προειδοποιητικά σημάδια ή σχετικά συμπτώματα που θα μας πλήξει θανατηφόρα ή επικίνδυνα. Το να ελέγχουμε όμως την υπέρταση  μπορεί να μας επιτρέψει να αποφύγουμε το εγκεφαλικό επεισόδιο κατά 40% ή κάποιο έμφραγμα κατά 25%. 

Ο Dr Yancy υπογραμμίζει ότι οι κυβερνήσεις οφείλουν να επενδύσουν σε στρατηγικές πρόληψης στις οποίες θα μεριμνήσουν για απαραίτητες αλλαγές στην κατανάλωση άλατος, συνεχείς επεκτάσεις στον έλεγχο του καπνίσματος,  διαμορφώσεις περισσότερων χώρων πράσινου αλλά και για την ένταξη μαθημάτων υγιεινής στα σχολεία. Εν κατακλείδι θεωρεί ότι «η δυνατότητα της πρόσληψης είναι ρεαλιστική. Απόδειξη ότι τα τελευταία 40 χρόνια οι δείκτες καρδιοπάθειας μειώνονται σταθερά».

Η Amy Thompson του Βρετανικού Καρδιολογικού Ιδρύματος  είπε ότι αυτές οι απλές προτάσεις του Dr Yancy δεν είναι πυρηνική φυσική και έχει δίκιο να υποστηρίζει ότι  θα μπορούσαν να επιφέρουν μια τεράστια και άμεση ωφέλεια στην καρδιακή υγεία πάρα πολλών ασθενών. «Ο καθένας από μας μπορεί να συμβάλει ώστε να περιοριστεί το εθνικό βάρος της καρδιοπάθειας επιλέγοντας έναν υγιέστερο τρόπο ζωής, αλλά από την άλλη και οι κυβερνήσεις οφείλουν να καλλιεργήσουν μιαν αντίστοιχη κουλτούρα». 

Όλοι ή έστω οι περισσότεροι από μας θα εύχονταν να ζήσουν για πάντα ή τουλάχιστον να γίνουν αιωνόβιοι! Αλλά μόνο ελάχιστοι από όλους μας καταβάλλουμε κάποια ελάχιστη προσπάθεια για να το καταφέρουμε αυτό, δηλαδή να αυξήσουμε τις πιθανότητες να ζήσουμε περισσότεροι και με καλύτερη υγεία –ακόμη κι αν υπάρχουν ορισμένοι απλοί και γρήγοροι τρόποι διασφάλισης μιας μακροβιότητας.  

Για να δούμε πόσο εύκολο είναι να γίνεις υγιέστερος και να ανεβάσεις τις πιθανότητές σου να φτάσεις στα 100 γενέθλιά σου θα σας παραθέσω έναν ενδεικτικό κατάλογο με αυτές τις 7 συνήθειες που σας ανέφερα παραπάνω και λέω ενδεικτικές επειδή μπορείτε να προσθέσετε και άλλες από όσα πειστικά ακούτε και μπορείτε εύκολα να εφαρμόσετε.  Πάντως αυτά τα 7 ευκολάκια αν τα βάλετε στην καθημερινή ρουτίνα σας θα φτάσετε πολύ κοντά στην κατάκτηση του Χρόνου.

1.Ξεκινήστε να …κινήστε και συνεχίστε το

Δεν είναι μυστικό πλέον ότι η άσκηση και η ενεργοποίηση είναι το καλύτερο που μπορείτε να κάνετε για την υγειά σας. Το περπάτημα από δω κι από κει είναι ευεργετικό και για το σώμα και για το μυαλό. Κρατάει το βάρος χαμηλά, τα πνευμόνια σε λειτουργία, την κυκλοφορία του αίματος μια χαρά και τα κέφια σας ανεβασμένα ώστε τα επίπεδα του άγχους να διατηρούνται πολύ χαμηλά. Είναι μια θαυματουργός πηγή νεότητας. Βάλτε στόχο τη σωματική δραστηριότητα μισή ώρα κάθε μέρα πέντε μέρες την εβδομάδα! 

2.Να χορταίνετε τον ύπνο σας

Κάθε βράδυ προσπαθήστε να κοιμάστε τουλάχιστον επτά ώρες συνεχώς. 8 ή παραπάνω ακόμη καλύτερα! Τα κύτταρα γιάνουν και ρυθμίζονται και ο ύπνος της φάσης REM είναι ζωτικός για άριστα αποτελέσματα. Οι 7 ή περισσότερες ώρες αποδίδουν καλύτερα και τον συνηθίζουν όσοι φτάνουν τα 100. Για καλύτερο ύπνο φτιάξτε ατμόσφαιρα: ησυχία, σκιά, χωρίς ΤΒ και χωρίς κινητό ή λαπ-τοπ δίπλα σας και όχι πολλή ζέστη- με δροσιά είναι τέλεια. 

3.Παραμερίστε τα συμπληρώματα διατροφής και πάρτε τα θρεπτικά συστατικά από τις ίδιες τις τροφές

Όσο κι αν είναι εύκολο να ανοίγετε ένα μπουκαλάκι και να παίρνετε την κάψουλα της βιταμίνης και άλλα συμπληρώματα διατροφής δεν υπάρχουν χειροπιαστά αποτελέσματα που τεκμηριώνουν ότι όντως επενεργούν πάνω μας αποτελεσματικά και προσφέρουν τα αντιγηραντικά οφέλη που πιστεύετε ότι σας δίνουν. Αντί για συμπληρώματα λοιπόν ψάξτε να φάτε φρούτα σε διάφορες αποχρώσεις-μήλα, κεράσια, πορτοκάλια, φράουλες, καρπούζια, βερίκοκα- και λαχανικά, και άλλες ολικές τροφές που έχουν σίγουρα οφέλη. Αλλά αν έχετε να επιλέξετε ανάμεσα σε συμπληρώματα διατροφής και σε μη θρεπτικές τροφές τότε επιλέξετε τα συμπληρώματα βέβαια. 

4.Να πλένετε τα δόντια σας δυο φορές τη μέρα

Έχει αποδειχθεί ότι τα βακτηρίδια που βρίσκονται στην στοματική κοιλότητα ανάμεσα στα δοντάκια μας συμβάλλουν στη σκλήρυνση των αρτηριών και αυξάνουν τον κίνδυνο καρδιοπάθειας και εμφράγματος. Προσπαθήστε λοιπόν να τα πλένετε δυο φορές τη μέρα για να βοηθήσετε τις αρτηρίες και την καρδούλα σας. Αλλά και τα δοντάκια σας τα ίδια. Δεν θα ήταν ωραίο να φτάσετε στα 100 με τα δικά σας δοντάκια χωρίς μασέλες; Αλλά και πόσα λεφτά θα γλιτώνατε για τη συντήρηση των τεχνητών οδοντοστοιχιών σας 

5.Να είστε κοινωνικοί

Δεν είναι απαραίτητο να γίνετε μέλος σε όλες τις συναναστροφές που υπάρχουν γύρω σας ή να είστε η ψυχή της παρέας, αλλά έχει αποδεχθεί ότι η τακτική επαφή σας με φίλους και με μέλη της οικογένειας μπορεί να καταστείλει το τσουνάμι της κατάθλιψης και να συμβάλλει επίσης στην μακροβιότητα. Τα οφέλη της κοινωνικής διάδρασης και του κοινωνικού χαρακτήρα αποτελούν το δίχτυ ασφαλείας, που διαμορφώνεται από όλους εκείνους που υπάρχουν γύρω μας, οι οποίοι μπορεί να παρατηρήσουν κάποιο κουσούρι που εμείς οι ίδιοι δεν θα μπορέσουμε να διαγνώσουμε λόγω ηλικίας και έτσι να προστρέξουμε εγκαίρως στον γιατρό και να θεραπευθούμε. 

6.Μη χολοσκάτε για μικροπράγματα

Άλλες μελέτες πάλι μας δείχνουν ότι πολλοί αιωνόβιοι δεν χολοσκάν για μικρο-ζητήματα και δεν ιδρώνει το αυτί τους για μικροπράγματα. Όταν μαθαίνεις να παραβλέπεις τις αντιξοότητες και δεν τις μεγαλοποιείς ώστε να σου τρώνε τα σωθικά και να σου μαυρίζουν την ψυχούλα σου τότε και τα άγχος σου θα είναι χαμηλό και το κορμί σου πιο δυνατό.

7.Συνεχίστε να εργάζεστε ακόμη και ως συνταξιούχοι

Όσο κι αν οι περισσότεροι άνθρωποι έτσι όπως έχουν ανατραπεί τα μισθολογικά, τα κοινωνικο-ασφαλιστικά και τα συνταξιοδοτικά προγράμματα επιθυμείτε διακαώς μια σύνταξη θα πρέπει να γνωρίζετε ότι όσοι ζούνε περισσότερο από τον μέσο όρο δεν σταματάνε να εργάζονται μια κι έξω και δεν μεταβαίνουν απότομα από την καθημερινή εργασία στο απόλυτο καθισιό. Δηλαδή να μην έχετε ως στόχο σας αυτό που έλεγε ο αείμνηστος Μίμης Φωτόπουλος «κι ύστερα πια θα κάαααθεσαι». Όσοι ζούνε περισσότερο εργάζονται εθελοντικά μετά από τη συνταξιοδότηση κάνουν δουλίτσες στον κήπο και στο περιβολάκι τους, κάνουν διάφορα μερεμέτια, και δεν κάθονται αραχτοί. Αυτό θα κρατήσει το επίπεδο του βάρους σας σε κανονικά επίπεδα επειδή θα συνεχίσετε να είστε ενεργοί και σωματικά δραστήριοι, αλλά θα κρατάει και το μυαλό σας σε εγρήγορση και σε μια καλή λειτουργία.

Σε κάποιες άλλες λίστες θα βρείτε κι άλλες συμβουλές:

1.Να πίνετε πολύ νερό

2.Να τρώτε ωμά τρόφιμα

3.Να λιάζεστε (όχι ντάλα στην παραλία) 

4.και να παίρνετε βιταμίνη D

επιλέξτε όσα επιπλέον σας βολεύουν και πορευθείτε αναλόγως.

Επίλογος

Ξεκίνησα την ομιλία μου ομολογώντας ότι δεν είμαι γιατρός, αλλά ιστορικός και φιλόσοφος του πολιτισμού, άρα και της καθημερινής ζωής των ανθρώπινων κοινωνιών, οπότε με γνώμονα το επιστημονικό πρίσμα μου, τα φιλοσοφικά κριτήρια και τον ΚΟΙΝΟ ΝΟΥ αναφέρθηκα στη συμβολή της αγάπης και του αγνού έρωτα στην υγεία. Για να έχετε μια καλή υγεία είναι απαραίτητο και να έχετε πίστη και να αγαπάτε. Να αγαπάτε τον εαυτό σας αλλά να αγαπάτε και τον πλησίον σας. Να προσέχετε την υγεία την δική σας και του διπλανού σας όπως ο υμνωδός βλέπει την Παναγία ως ἡ γέφυρα ὄντως ἡ μετάγουσα ἐκ θανάτου πάντας πρὸς ζωήν.

Να πιστεύετε στη δυνατότητα της αγάπης και της θέωσης, όπως τη διδάσκει και η Χριστιανική Ορθοδοξία: διότι και είμαστε και μπορούμε να γίνουμε ἐν σαρκὶ περιπολοῦντες θεοί

Αλλά δεν θα υποστηρίξω ότι κάτι ο απλός χριστιανός ή ο πιστός ταυτίζεται με τον Χριστό ή τον Θεό διότι μια τέτοια ένωση έχει χαρακτήρα μυστηριακό, προσφέρεται ως χάρη του Θεού στον άνθρωπο. Ως χάρη όμως ας δούμε τη δυνατότητα να διατηρήσουμε την καλή υγεία μας ώστε να προσφέρουμε αγάπη και φιλία σε περισσότερους ανθρώπους- αλλιώς δεν έχει νόημα να φτάσει κανείς στα 100 και όσα είπα απευθύνονται στους καλούς ανθρώπους ώστε να μην ισχύει αυτό που λένε «Τους καλούς ο Θεός τους παίρνει πρώτους» και έτσι έχουμε γεμίσει με δύστροπους και εγωιστές και κτηνωδώς ιδιοτελείς συνανθρώπους. 

Έτσι φτάνουμε σε έναν ολιστικό ορισμός της υγείας, που περιλαμβάνει και το κοινωνικό στοιχείο, όχι μόνο το ατομικό: η καλή υγεία είναι ζήτημα συνόλου και όχι ζήτημα ατομικό!  Πώς μπορεί κανείς να είναι υγιής σε μια άρρωστη κοινωνία ανάμεσα σε άρρωστους ανθρώπους; Με ποιους θα μοιράζεται την καλή διάθεσή του να κάνει εργαστεί, να συζητήσει και να πάει εκδρομές;  Αξίζει, λοιπόν, να προσέχετε όχι μόνο την προσωπική υγεία σας, αλλά και του πλησίον σας, του συντρόφου σας και των φίλων σας.

Σας τα είπα και τα απευθύνω μόνο στους καλούς ανθρώπους, ώστε να πληθύνουν στον πλανήτη και οι καλοί, αλλά υγιείς άνθρωποι, που  έχουν διάθεση να βοηθούν και να συμβουλεύουν και τους συνανθρώπους τους να παραμένουν υγιείς, χαρούμενοι, κοινωνικοί και πάντα με μια διάθεση διακονίας, διότι χωρίς αυτήν δεν έχει νόημα ούτε η καλή ζωή ούτε η καλή υγεία.