Η «μάχη» του ηλεκτρονικού τσιγάρου

Την πώληση των περισσότερων αρωματικών ηλεκτρονικών τσιγάρων θα απαγορεύσει η αμερικανική κυβέρνηση, την ώρα που εκατοντάδες πολίτες εμφάνισαν μυστηριώδη πνευμονική νόσο, από την οποία επτά Αμερικανοί έχουν πεθάνει, σύμφωνα με άρθρο των Times της Νέας Υόρκης.

Ο πρόεδρος Τραμπ αναγνώρισε τον υγειονομικό κίνδυνο, υπογραμμίζοντας ότι δεν είναι δυνατόν να επηρεάζονται παιδιά. Η χρήση ηλεκτρονικών τσιγάρων και ειδικότερα των προϊόντων νικοτίνης της δημοφιλούς μάρκας Juul, έχει εκτιναχθεί μεταξύ των νέων στις ΗΠΑ, εν μέρει χάρη στην επιθετική διαφημιστική εκστρατεία με στόχο τη νεολαία. Στο επίκεντρο της εκστρατείας αυτής βρίσκεται ο αμφίβολης αξίας ισχυρισμός ότι το ηλεκτρονικό τσιγάρο δεν είναι βλαβερό. Από την πλευρά του, ο υπουργός Υγείας, Αλεξ Αζάρ, ανακοίνωσε ότι η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) θα εκπονήσει συγκεκριμένο σχέδιο με στόχο την αφαίρεση αρωματικών ηλεκτρονικών τσιγάρων από την αγορά, επισημαίνοντας ότι η απαγόρευση δεν θα αφορά τα προϊόντα με γεύση καπνού. Η απαγόρευση θα αφορά έτσι δημοφιλή αρώματα, όπως η μέντα, τις οποίες οι κατασκευαστές δεν θεωρούσαν «γεύσεις».

Η χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου στις νεαρές ηλικίες καταγράφει ρεκόρ στις ΗΠΑ. Ποσοστό 20% των μαθητών λυκείου έκανε χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου μέσα στο 2018 – αύξηση 78% σε σχέση με το 2017. Η χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου εμφάνισε στο μεταξύ αύξηση της τάξεως του 50% στους μαθητές γυμνασίου την ίδια χρονική περίοδο. Περισσότερα από 3,5 εκατ. παιδιά στην Αμερική χρησιμοποιούν ηλεκτρονικό τσιγάρο, με 97% των χρηστών αυτών ηλικίας 12 με 17 ετών να επιλέγουν αρωματικά προϊόντα, όπως αναφέρουν σε άρθρο-έκκλησή τους στους Times ο πρώην δήμαρχος της Νέας Υόρκης, Μάικλ Μπλούμπεργκ και ο Ματ Μάιερς, επικεφαλής εκστρατείας κατά του καπνίσματος των νέων.

Οι αρθρογράφοι μιλούν για επείγουσα υγειονομική κρίση και αποκαλύπτουν τον ρόλο των εταιρειών καπνού σε αυτή. Οι εταιρείες καπνού παραμένουν κεντρικοί –αν και κρυφοί– παίκτες της αγοράς ηλεκτρονικών τσιγάρων. Η εταιρεία Atria, μητρική της Marlboro για παράδειγμα, δαπάνησε 13 δισ. δολάρια για να αποκτήσει μερίδιο της Juul. Την ίδια στιγμή, οι εταιρείες αυτές αξιοποιούν επιθετικές τακτικές προώθησης των προϊόντων, μέσω των δημοφιλών ηλεκτρονικών τσιγάρων, όπως εξωτικά αρώματα, αστήρικτους ισχυρισμούς περί «υγιεινής συνήθειας» για το ηλεκτρονικό κάπνισμα και με τη στρατολόγηση διασημοτήτων για τη διαφήμιση των προϊόντων.

Παρότι γνωρίζουμε ελάχιστα για τα αίτια εμφάνισης της σπάνιας πνευμονοπάθειας και τη σχέση του ηλεκτρονικού τσιγάρου με αυτή, η επιστημονική κοινότητα έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ένα ανταλλακτικό ηλεκτρονικού τσιγάρου Juul έχει την ίδια ποσότητα νικοτίνης με ένα πακέτο τσιγάρα και ότι η νικοτίνη επηρεάζει αρνητικά την ανάπτυξη του εγκεφάλου. Ακόμη πιο ανησυχητικές είναι οι μελέτες, που δείχνουν ότι τα παιδιά που χρησιμοποιούν ηλεκτρονικό τσιγάρο έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να καπνίσουν, παρά τους ισχυρισμούς των εταιρειών ότι το ηλεκτρονικό τσιγάρο αποτελεί καλό τρόπο διακοπής του καπνίσματος. Οι εταιρείες ηλεκτρονικών τσιγάρων, όμως, έχουν εξαπολύσει πραγματικό κυνήγι πελατών μεταξύ της νεολαίας, προωθώντας γλυκιές γεύσεις για χρήση στις συσκευές ατμού, όπως «μαλλί της γριάς».

Η Juul δεν διστάζει να στείλει εκπροσώπους της σε σχολεία. Η αρμόδια επιτροπή του Κογκρέσου άκουσε έτσι κατάθεση, σύμφωνα με την οποία εκπρόσωπος της Juul μετέβη σε λύκειο για παρουσίαση ενώπιον της μαθητικής κοινότητας, επιμένοντας ότι οι συσκευές ατμού είναι «πολύ ασφαλέστερες για την υγεία από το τσιγάρο» και ότι τα προϊόντα της είναι «εντελώς ασφαλή».

Ανησυχία

Η εταιρεία, που έχει κατακτήσει ποσοστό 70% της αμερικανικής αγοράς ηλεκτρονικών τσιγάρων, επιμένει ότι δεν έχει βάλει στο στόχαστρό της τους εφήβους. Τα ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά νικοτίνης στα προϊόντα Juul, όμως, προκαλούν ανησυχία για τις επιπτώσεις στους αναπτυσσόμενους εγκεφάλους των νέων.

Η έρευνα της Υπηρεσίας Τροφίμων και Φαρμάκων έδειξε ότι η εκστρατεία «Κάντε την Αλλαγή» της Juul, με στόχο να πείσει πελάτες να εγκαταλείψουν το τσιγάρο προς χάριν της ηλεκτρονικής του εκδοχής, στηρίχθηκε σε αναληθείς ισχυρισμούς που θέλουν το ηλεκτρονικό τσιγάρο να είναι υγιεινότερο από το συμβατικό. Η άριστα σχεδιασμένη ηλεκτρονική συσκευή της Juul πέτυχε να προσελκύσει μεγάλο αριθμό νέων, οι οποίοι δεν εκτιμούν μόνο το «ντιζάιν» αλλά και το ότι η συσκευή κρύβεται εύκολα από τα μάτια των γονέων, χάρη στο μικρό της μέγεθος.

Στελέχη της εταιρείας και υπερασπιστές της συνήθειας του ηλεκτρονικού τσιγάρου επισημαίνουν ότι οι συσκευές αυτές πρέπει να θεωρηθούν «βοηθήματα διακοπής του καπνίσματος» και ότι η μανία των αμερικανικών ρυθμιστικών αρχών εναντίον τους είναι άδικη. Μιλώντας στους Times, ο ειδικός της αντικαπνιστικής νομοθεσίας στο Πανεπιστήμιο της Οττάβας και υποστηρικτής της χρήσης ηλεκτρονικού τσιγάρου, Ντέιβιντ Σουένορ, υπογραμμίζει ότι το ηλεκτρονικό τσιγάρο είναι σαφώς λιγότερο επικίνδυνο από ό,τι το συμβατικό, για να συνεχίσει λέγοντας ότι οι σοβαρές πνευμονοπάθειες που έχουν καταγραφεί πρόσφατα στις ΗΠΑ δεν έχει αποδειχθεί ότι σχετίζονται με τη χρήση ηλεκτρονικών τσιγάρων.

«Οι νομοθέτες καλά θα έκαναν να στρέψουν την προσοχή τους στο συμβατικό τσιγάρο, που σκοτώνει 1.300 ανθρώπους την ημέρα στις ΗΠΑ», λέει ο Σουένορ.

Προειδοποιήσεις

Ο αυξημένος αριθμός πνευμονοπαθειών, όμως, που έχουν καταγραφεί σε 36 από τις 50 πολιτείες των ΗΠΑ, οδήγησε τις υγειονομικές αρχές πολλών πολιτειών να εκδώσουν προειδοποιήσεις κατά της χρήσης ηλεκτρονικών τσιγάρων. Μία εβδομάδα μετά την ανακοίνωση του πρώτου θανάτου, που ίσως να σχετίζεται με τη χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου, το Κέντρο Λοιμώξεων και Ελέγχου Νοσημάτων (CDC) εξέδωσε προληπτική ανακοίνωση κατά της χρήσης συσκευών ατμού: «Τα προϊόντα ηλεκτρονικού τσιγάρου δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται από νέους, εφήβους, εγκύους, αλλά και ενήλικες. Αν χρησιμοποιείτε τέτοια προϊόντα, ελέγξτε για συμπτώματα όπως βήχας, λαχάνιασμα, στηθάγχη και αναζητήστε ιατρική βοήθεια αν ανησυχείτε για την υγεία σας».

Η πρόσφατη ιστορία δείχνει ότι η πρόοδος είναι εφικτή, όπως επισημαίνει ο πρώην δήμαρχος Μπλούμπεργκ στο άρθρο του. Πριν λίγα μόλις χρόνια, εστιατόρια και γραφεία ήταν πνιγμένα στον καπνό του τσιγάρου. Την τελευταία δεκαετία, όμως, δεκάδες χώρες του κόσμου ψήφισαν αυστηρή νομοθεσία με στόχο την προστασία των πολιτών από τον καπνό. Οι ΗΠΑ βοήθησαν όσο καμία άλλη χώρα στον περιορισμό του καπνίσματος, το ίδιο οφείλουν να κάνουν και με το ηλεκτρονικό τσιγάρο, υπογραμμίζει ο πρώην δήμαρχος της Νέας Υόρκης.