Η απώλεια του σκύλου μου και τα μαθήματα ζωής

Μου έλεγαν πάντα πως τα σκυλιά καταλήγουν να μοιάζουν με τους ιδιοκτήτες τους. Πως παίρνουν στοιχεία του χαρακτήρα και κάποιες από τις συνήθειές τους. Ίσως αυτός ο κόσμος να γινόταν ομορφότερος, αν συνέβαινε το αντίθετο.

Ο τετράποδος φίλος μας κατά κανόνα θα ζήσει λιγότερο από μας. Αυτή είναι μια γνώση που έχουμε εξαρχής όσοι έχουμε κατοικίδια, αλλά επιλέγουμε να την κλειδώσουμε σε ένα συρτάρι του μυαλού μας και να την ανασύρουμε μόνο όταν δεν θα μπορούμε να κάνουμε αλλιώς. Όταν θα καταλάβουμε ότι έχει έρθει η ώρα να τον αποχαιρετήσουμε.

Ο δρόμος προς την απώλεια

Όταν ένα σκυλί είναι νύχτα μέρα σαν να έχει πιει δεκαπέντε –διπλούς– εσπρέσο και, ξαφνικά, ένα πρωί, ίσα που καταφέρνει να κουνήσει το κεφάλι του, σκέφτεσαι ότι ίσως κάτι δεν πηγαίνει καλά. Επίσης, όταν το ίδιο σκυλί κοιτάζει αδιάφορα το φαγητό που μέχρι πρότινος καταβρόχθιζε, πληκτρολογείς βιαστικά τον αριθμό της κτηνιάτρου. Απώλεια όρεξης και αδιαθεσία: Όσοι έχουν ζήσει με κατοικίδια, θα ξέρουν ότι είναι δύο σημάδια αρκετά ανησυχητικά και συνήθως δηλωτικά κάποιας ασθένειας – αν και όχι πάντα σοβαρής.

Η δική μας περίπτωση δυστυχώς ήταν και σοβαρή και μη αναστρέψιμη. Μεταστατικός καρκίνος, χωρίς περιθώρια χειρουργείου. Η συμβουλή της κτηνιάτρου ήταν η εξής: Αφήστε τον να φύγει μόνος του και χαρείτε μαζί του όσο καιρό του απομένει.

Πώς καταφέρνεις να «χαρείς» τις τελευταίες ημέρες του σκύλου σου; Ακόμα και σε αυτό το παράδοξο που μου ζητήθηκε, με βοήθησε εκείνος, αντί να συμβεί το αντίθετο. Και μου έδωσε πραγματικά μαθήματα ζωής.

Μάθημα #1: Ζήσε τη στιγμή
Σαν να διαισθάνθηκε την λύπη μου –όπως συνέβαινε πάντα άλλωστε– και τις περισσότερες ημέρες ξανάβρισκε τον παλιό, χαζοχαρούμενο εαυτό του και σχεδόν με έσερνε για έναν περίπατο στο απέναντι πάρκο. Όσο εγώ προχωρούσα με σκυμμένο το κεφάλι, διερωτώμενη πόσες βόλτες να μας απομένουν άραγε, τόσο εκείνος περπατούσε καμαρωτός καμαρωτός, μυρίζοντας τα πάντα γύρω του, σαν να πρωτογνώριζε εκείνες τις στιγμές τον έξω κόσμο και όχι σαν να τον αποχαιρετούσε.

Και εδώ προκύπτει το πρώτο μάθημα: Το βασικότερο ίσως που έχει να μας διδάξει ένας σκύλος, είναι η προσήλωσή του στο Τώρα, στην απόλαυση της δεδομένης στιγμής. Όσο βιβλία αυτοβοήθειας και αν διαβάσουμε, όσες συνεδρίες και αν έχουμε στο ενεργητικό μας, πάντα θα μοιάζει άπιαστο όνειρο το «άδραγμα της μέρας» ενός τετράποδου. Παρόλα αυτά παρατηρώντας τα και ζώντας μαζί τους, καταφέρνουμε πότε πότε να αφήνουμε κατά μέρος την υπερανάλυση, το άγχος και τον τρόμο που μας προκαλεί το Αύριο.

Μάθημα #2: Η δύναμη της αγάπης
Σκέφτηκα πολλές φορές, από την ημέρα της διάγνωσης και μετά, πως θα έπρεπε η τόση αγάπη που του είχα να αρκεί για να αλλάξουν τα πράγματα. Για να αναστραφεί το μη αναστρέψιμο. Αργότερα κατάλαβα πως η αγάπη έκανε τη δουλειά της, αθόρυβα και διακριτικά. Ίσως δεν μας χάρισε το πολυαναμενόμενο θαύμα, έκανε όμως μια σκληρή πραγματικότητα περισσότερο υποφερτή. Έκανε εμένα να ανακαλύψω μια δύναμη που δεν πίστευα πως είχα: Στάθηκα πλάι του στις δύσκολες στιγμές του και ήξερα πως αυτό από μόνο του θα του ήταν αρκετό. Το ήξερα, γιατί ήταν κάτι που μου έμαθε από τις πρώτες κιόλας κοινές μας μέρες.

Ένας σκύλος μπορεί να σε δει 23 φορές μέσα σε λίγες ώρες και τις 23 να κουνάει την ουρά του σαν τρελός. Μπορεί να πεταχτείς στο σουπερμάρκετ και, όταν γυρίσεις, να σε υποδεχτεί σαν τον πολύπαθο Οδυσσέα που επιστρέφει στην Ιθάκη. Στην τεράστια καρδιά του, τη γεμάτη αγάπη, ο εγωισμός και οι ανθρώπινες ανασφάλειες δεν έχουν καμία θέση. Σου μαθαίνει λοιπόν πώς να αγαπάς με έναν τρόπο «σκυλίσιο», πιο εκδηλωτικά, πιο αφοσιωμένα, σίγουρα λιγότερο φοβισμένα.

Μάθημα #3: Να κερδίζεις τον πόλεμο
Συζητώντας με φίλους και γνωστούς και διαβάζοντας σχόλια χρηστών σε διάφορα φόρουμ, διαπίστωσα πως υπάρχει ένας κοινός τόπος, μια –ακόμα– κοινή πληγή ανάμεσα στους ιδιοκτήτες που αποχαιρετούν τα κατοικίδιά τους. Η συντριπτική πλειονότητα νιώθει απέραντες ενοχές, νιώθει ότι θα μπορούσε να είχε προλάβει την ασθένεια ή ότι θα έπρεπε να είχε αφιερώσει περισσότερο χρόνο σε αυτό το μέλος της οικογένειας.

Φυσικά, δεν αποτελώ εξαίρεση. Από τις πρώτες στιγμές σχηματίστηκαν λίστες στο κεφάλι μου με όσα θα μπορούσα να είχα κάνει καλύτερα. Βόλτες που δεν κάναμε γιατί ήμουν κουρασμένη, ασήμαντες αφορμές εξαιτίας των οποίων εκνευριζόμουν και τον κατσάδιαζα, και εκείνος ο υπέρηχος που ίσως θα έπρεπε να έχει γίνει έναν χρόνο νωρίτερα.

Χρειάστηκε πολύ μεγάλη προσπάθεια για να σταματήσω αυτό το γαϊτανάκι ενοχών και αυτομαστιγώματος. Χρειάστηκε να μου υπενθυμίσω ότι, πολύ απλά, κάποια πράγματα δεν περνάνε από το χέρι μας. Μια ακόμα γνώση που ο μαλλιαρός μου φίλος έμοιαζε να την είχε πολύ πριν από μένα. Ένας σκύλος ξέρει να αδιαφορεί για τις μάχες που δεν μπορεί να συμμετέχει και να κερδίζει όλες εκείνες που περνάνε από το χέρι του. Ξέρει να δίνεται, να αγαπά άνευ όρων και ορίων, να αφοσιώνεται, ξέρει εν ολίγοις να ζει. Να κερδίζει τον πόλεμο.