Δάγκειος πυρετός: Επιστρέφει στην Ελλάδα μια ξεχασμένη πανδημία

Η κλιματική αλλαγή, μεταξύ άλλων δεινών, επαναφέρει και τον από δεκαετίες ξεχασμένο δάγκειο πυρετό. Πώς; Από κουνούπια διαβιβαστές. Η τελευταία μεγάλη επιδημία δάγκειου πυρετού στην Ελλάδα καταγράφηκε τη διετία 1927-1928.

Οι κύριοι διαβιβαστές του δάγκειου ιού είναι τα κουνούπια του γένους Aedes και ειδικότερα τα είδη Aedes Aegypti (πρωτεύων διαβιβαστής) και Aedes Albopictus (δευτερεύων διαβιβαστής). Με την εξέλιξη της υγιεινής και της διαχείρισης των αστικών υδατικών αποθεμάτων, αλλά και των μέτρων που ελήφθησαν κατά της ελονοσίας (Malaria) το κουνούπι που ευθύνεται για τη διάδοση του δάγκειου ιού εξαφανίστηκε από την Ευρώπη μετά το 1950.

Ωστόσο, ύστερα από δεκαετίες απουσίας, έκανε ξανά την εμφάνισή του το 2004 σε περιοχές γύρω από τη Μαύρη Θάλασσα (Νότια Ρωσία, Γεωργία, Βορειοανατολική Τουρκία). Οκτώ χρόνια αργότερα, το 2012, καταγράφηκε έξαρση της εμφάνισής του στη Μαδέρα της Πορτογαλίας ενώ έχει παρατηρηθεί και η παρουσία του στην Ολλανδία.

Εως έξι δις άνθρωποι

Σύμφωνα με ειδικούς, λόγω της κλιματικής αλλαγής, μέχρι το τέλος του 21ου αιώνα πέντε έως έξι δισεκατομμύρια άνθρωποι σε όλον τον κόσμο αναμένεται να ζουν σε περιοχές όπου είναι πιθανή η μετάδοση του δάγκειου ιού…

Στα χρόνια που διανύουμε στην Ελλάδα, κατά τους επιστήμονες, αναμένεται να επικρατήσουν οι θερμοκρασίες εκείνες που είναι απαραίτητες για την ολοκλήρωση της εξωγενούς περιόδου επώασης του δάγκειου ιού, μέσα στο σώμα των κουνουπιών Aedes Aegypti, τα οποία όπως προαναφέρθηκε, αποτελούν τον πρωτεύοντα διαβιβαστή του.

Διευκρινίζεται, παράλληλα, ότι η εξωγενής περίοδος επώασης είναι το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί ανάμεσα στην πρόσληψη ενός ιού από ένα κουνούπι φορέα και στη στιγμή κατά την οποία το κουνούπι είναι πιθανό να μεταδώσει τη νόσο σε κάποιον νέο ξενιστή, όπως ο άνθρωπος. Μάλιστα, οι υψηλότερες θερμοκρασίες μειώνουν τη διάρκειά της, και κατά συνέπεια, καθιστούν μολυσματικά τα κουνούπια σε μικρότερο χρονικό διάστημα.

Θερμοκρασιακά κριτήρια

Τρία θερμοκρασιακά κριτήρια χρησιμοποιήθηκαν από τους ειδικούς ως απαραίτητα στάδια για την ολοκλήρωση της εξωγενούς περιόδους επώασης του δάγκειου ιού:

1ο) Οκτώ συνεχόμενες μέρες με μέσες ημερήσιες θερμοκρασίες τουλάχιστον 22 βαθμούς Κελσίου: Για την Ελλάδα το κριτήριο αυτό φαίνεται να πληρούται καθ’ όλη τη διάρκεια του 21ου αιώνα στο σύνολο της χώρας! Κατά τους ειδικούς, την τριακονταετία 2011-2040 σχεδόν το σύνολο των μεσογειακών χωρών αναμένεται να πληρούν αυτό το κριτήριο, ενώ την περίοδο 2041-2070 οι νότιες περιοχές της Γερμανίας, τμήματα της Γαλλίας αλλά και του Βελγίου φαίνεται πως θα γίνουν κατάλληλα μέρη για τη μετάδοση του ιού.

2ο) Δώδεκα συνεχόμενες μέρες με μέσες ημερήσιες θερμοκρασίες τουλάχιστον 30 βαθμούς Κελσίου. Με αυτές τις συνθήκες, την περίοδο 2011-2040 θα επηρεαστεί στην Ελλάδα, η περιοχή της Θεσσαλίας, το νοτιοδυτικό τμήμα της Ιβηρικής Χερσονήσου και η Σικελία. Η άνοδος της θερμοκρασίας κατά τη διάρκεια του αιώνα (με βάση το χειρότερο σενάριο εκπομπών αερίων του Θερμοκηπίου) αναμένεται να επεκτείνει σημαντικά τις περιοχές γύρω από τη Μεσόγειο, ενώ στην Ελλάδα, η μετάδοση του ιού εκτός από τη Θεσσαλία, θα γίνει εφικτή και στη Δυτική Ελλάδα, την Κεντρική Μακεδονία αλλά και την Ανατολική Μακεδονία και Θράκη.

3ο) Επτά συνεχόμενες μέρες με μέσες ημερήσιες θερμοκρασίες 32-35 βαθμούς Κελσίου. Με βάση αυτό σενάριο, οι περιοχές στην Ευρώπη που μπορεί να υποστηρίξουν μια ενδεχόμενη μετάδοση του δάγκειου ιού οριοθετούνται μόνο σε πολύ θερμά τμήματα στην Ελλάδα (στη Θεσσαλία και στην Κεντρική Μακεδονία), στα νοτιοδυτικά της Ισπανίας, σε περιοχές της Σικελίας, στην κοιλάδα του Δούναβη και στη Νότια Ρουμανία.

Τα συμπτώματα

Τα συμπτώματα της νόσου περιλαμβάνουν ήπιο ή και υψηλό πυρετό, πόνο πίσω από τα μάτια, στους μυς και στις αρθρώσεις αλλά και εμφάνιση εξανθημάτων. Οι ασθενείς – και ιδιαίτερα τα μικρά παιδιά – που θα υποστούν και μια ενδεχόμενη δεύτερη μόλυνση από κάποιον από τους τέσσερις διαφορετικούς ορότυπους του δάγκειου ιού έχουν υψηλότερη πιθανότητα για να νοσήσουν με δάγκειο αιμορραγικό πυρετό.

Τα κλινικά συμπτώματα του δάγκειου αιμορραγικού πυρετού είναι ο υψηλός πυρετός που συχνά συνδυάζεται με διόγκωση στο συκώτι και στις πιο σοβαρές περιπτώσεις με προβλήματα στο κυκλοφορικό. Χωρίς την κατάλληλη φροντίδα, ο δάγκειος αιμορραγικός πυρετός μπορεί να οδηγήσει σε μια θνησιμότητα στον άνθρωπο που αγγίζει το 20%.

info

Εκδοση «Περιβάλλον και υγεία», 2019, που στηρίζεται στις έρευνες «Επιδράσεις στην υγεία από την ατμοσφαιρική ρύπανση στην Ελλάδα» της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, με επικεφαλής την καθηγήτρια Ε.Κ. Κατσουγιάννη και «Κλιματική αλλαγή και υγεία» του Ινστιτούτου Ερευνών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών με επικεφαλής τον καθηγητή Ν. Μιχαλόπουλο