Καρκίνος του πνεύμονα: Ο «νούμερο ένα» ένοχος για την πρόκλησή του

Ο καθηγητής κ. Παναγιώτης Μπεχράκης επικεφαλής της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων για τον Έλεγχο του Καπνίσματος του υπουργείου Υγείας μιλά στο ygeiamou.gr για τον καρκίνο του πνεύμονα και την καταλυτική σημασία της αξονικής τομογραφίας θώρακος στην πρώιμη διάγνωση

Είναι ο σκληρότερος και πιο διαδεδομένος καρκίνος του ανθρώπινου σώματος. Και έχει ένα συνώνυμο. Το κάπνισμα. Χωρίς αυτό, το 90% των περιπτώσεων καρκίνου του πνεύμονα δεν θα υπήρχαν. Η συνειδητοποίηση αυτού είναι το μεγαλύτερο «όπλο» που κρατάμε στα χέρια μας έναντι μίας νόσου που στερεί χιλιάδες ζωές στην Ελλάδα ετησίως και αποτελεί τη συχνότερη αιτία θανάτου από καρκίνο στη χώρα μας και παγκοσμίως.

Τις ζωές που χάνονται στερεί το κάπνισμα, ενεργητικό και παθητικό, στην πραγματικότητα η μεγαλύτερη επιδημία όλων των εποχών, αλλά και ο μεγαλύτερος από τους κινδύνους για την υγεία που μπορούν να αποφευχθούν, όπως τονίζει σε συνέντευξή του στο ygeiamou.gr o καθηγητής κ. Παναγιώτης Μπεχράκης, κορυφαίος ιατρός Πνευμονολόγος- Εντατικολόγος, και επικεφαλής της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων για τον Έλεγχο του Καπνίσματος του υπουργείου Υγείας.

Ο καρκίνος του πνεύμονα αποτελεί τη συχνότερη μορφή καρκίνου στους άνδρες και την τρίτη συχνότερη στις γυναίκες. Δεδομένης της φύσης της νόσου, που δεν «προειδοποιεί» έγκαιρα με ορατά και αντιληπτά συμπτώματα, ο κ. Μπεχράκης υπογραμμίζει ότι ο ετήσιος έλεγχος με αξονική τομογραφία θώρακος, ιδίως στις περιπτώσεις βαρέων καπνιστών άνω των 55 ετών, αποτελεί απαραίτητη και καταλυτική κίνηση για τη διάγνωση σε πρώιμη και θεραπεύσιμη φάση της νόσου.

Ο καθηγητής Πνευμονολογίας, ο οποίος πρωτοστατεί στο μέτωπο του αγώνα για τη διακοπή του καπνίσματος, επισημαίνει ότι στην Ελλάδα έχει καταβληθεί πολύ μεγάλη προσπάθεια και ο ρυθμός πλέον μειώνεται ιδιαίτερα ικανοποιητικά· ως αποτέλεσμα ένας ρεαλιστικός στόχος είναι το 2040 να έχουμε στη χώρα λιγότερο από 5% καπνιστές. Ωστόσο, για την αποτύπωση της μείωσης του καπνίσματος, που έχει οδηγήσει σήμερα την Ελλάδα στο μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα χρειαστεί η παρέλευση περίπου μίας 15ετίας.

Ο καρκίνος του πνεύμονα

Στα συμπτώματα του καρκίνου του πνεύμονα συγκαταλέγονται βήχας (που δεν είναι, ωστόσο, αντιληπτός νωρίς ως σύμπτωμα από συστηματικό καπνιστή), δύσπνοια, συριγμός, βήχας με αιμόπτυση, κόπωση, απώλεια βάρους χωρίς γνωστά αίτια, ενδεχομένως και επαναλαμβανόμενες εξάρσεις πνευμονίας. Όμως, οι περισσότεροι ασθενείς δεν θα εκδηλώσουν συμπτώματα έως ότου ο καρκίνος βρίσκεται πλέον σε προχωρημένο στάδιο, εξ ου και η πρόληψη στις ομάδες υψηλού κινδύνου είναι καθοριστικής σημασίας για την αντιμετώπιση, το προσδόκιμο και την ποιότητα ζωής.

Κατά προσέγγιση ένας στους εννέα καπνιστές θα εμφανίσει καρκίνο του πνεύμονα, ωστόσο η νόσος εκδηλώνεται και σε ανθρώπους που δεν έχουν καπνίσει ποτέ ή ελάχιστα. Ο κίνδυνος έρχεται ως συνάρτηση της ποσότητας και των ετών που καπνίζουμε, ενώ ελαττώνεται με τη διακοπή η οποία είναι επωφελής σε κάθε ηλικία και όσα χρόνια και αν έχουμε διανύσει ως καπνιστές. Ενδεικτικά, δέκα χρόνια μετά τη διακοπή του καπνίσματος, ο κίνδυνος καρκίνου του πνεύμονα μπορεί να μειωθεί κατά 50%.

Οι δύο βασικοί τύποι είναι ο Μη-Μικροκυτταρικός Καρκίνος του Πνεύμονα (ΜΜΚΠ), ο οποίος αντιστοιχεί περίπου στο 85-90% των περιπτώσεων και έχει ως υποτύπους το καρκίνωμα εκ πλακωδών κυττάρων (επιδερμοειδές), αδενοκαρκίνωμα και μεγαλοκυτταρικό καρκίνωμα, και ο Μικροκυτταρικος Καρκίνος του πνεύμονα( ΜΚΠ) που αναλογεί στο 10-15% των περιστατικών.

Ως προς την θεραπευτική αντιμετώπιση, εξαρτάται από το στάδιο της νόσου και σειρά άλλων παραγόντων και μπορεί να περιλαμβάνει μεμονωμένα ή συνδυαστικά χειρουργική επέμβαση, χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία, στοχευμένη θεραπεία και ανοσοθεραπεία -με την τελευταία να προσφέρει πλέον σημαντική ελπίδα για μακρόχρονη επιβίωση σε πολλούς ασθενείς.

Το δακτυλικό αποτύπωμα του καπνίσματος στην κοινωνία

Με αφορμή το μήνα ευαισθητοποίησης για τον καρκίνο του πνεύμονα που διανύουμε, το ygeiamou.gr απευθύνθηκε στον καθηγητή κ. Παναγιώτη Μπεχράκη, ο οποίος και υπογραμμίζει πως ο σκληρότερος και πιο διαδεδομένος καρκίνος του ανθρώπινου σώματος ουσιαστικά αποτελεί το δακτυλικό αποτύπωμα του καπνίσματος στην κοινωνία

Επτά με οκτώ χιλιάδες άνθρωποι σε ετήσια βάση χάνουν τη μάχη απέναντί του στην Ελλάδα, και χάνουν τη μάχη αυτή ουσιαστικά εξαιτίας του καπνίσματος, καθώς σε σχέση με τα έτερα αίτια πρόκλησης καρκίνου του πνεύμονα (ατμοσφαιρική ρύπανση και ορισμένοι γενετικοί παράγοντες σε μικρότερο βαθμό), ο κ. Μπεχράκης σημειώνει πως αυτά είναι μηδαμινά μπροστά στο κάπνισμα, ενεργητικό, αλλά και παθητικό.

Επισημαίνει πως η πολύ μεγάλη προσπάθεια που έχει καταβληθεί για τη μείωση του καπνίσματος έχει αρχίσει να αποδίδει ιδιαίτερα ικανοποιητικά, αλλά διευκρινίζει ότι για τη σχετική αποτύπωση στα ποσοστά καρκίνου του πνεύμονα θα χρειαστεί η παρέλευση περίπου μίας 15ετίας καθώς ακόμη βιώνουμε τα αποτελέσματα των περασμένων δεκαετιών σχετικά με τις καπνιστικές συνήθειες.

Μεγάλος ρυθμός μείωσης – Στόχος λιγότερο από 5% καπνιστές το 2040

Κατά τον κ. Μπεχράκη ο ρυθμός μείωσης είναι ήδη πολύ μεγάλος. «Μελέτες καταδεικνύουν πως οι νέες γενιές μένουν μακριά από το τσιγάρο και είναι ζήτημα χρόνου ώστε κάποιοι μεσήλικες, οι οποίοι αποτελούν σήμερα την αιχμή του καπνιστικού ‘δόρατος’ στη χώρα μας, να γίνουν και αυτοί λιγάκι υπερήλικες. Και οι υπερήλικες διακόπτουν το κάπνισμα, και οι νέοι δεν το αρχίζουν, άρα είναι καθαρά ζήτημα χρόνου να μειωθεί σημαντικότατα στην Ελλάδα το κάπνισμα. Ένας ρεαλιστικός στόχος είναι το 2040 να έχουμε λιγότερο από 5% καπνιστές» αναφέρει ο καθηγητής Πνευμονολογίας.

«Το κάπνισμα είναι η μεγαλύτερη επιδημία όλων των εποχών. Σκοτώνει πάνω από οκτώ εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Ο κορωνοϊός, ακόμη και τώρα στην έξαρσή του, βρίσκεται σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα» λέει ο κ. Μπεχράκης θέλοντας να αναδείξει τη διάσταση του καπνίσματος ως κρίση δημόσιας υγείας. «Το 90% των καρκίνων του πνεύμονα δεν θα υπήρχαν αν τα συμφέροντα δεν προωθούσαν το κάπνισμα και ουσιαστικά δεν σκότωναν τόσα εκατομμύρια ανθρώπων κάθε χρόνο» τονίζει και σημειώνει πως το κάπνισμα δεν αποτελεί συνήθεια, αλλά εξάρτηση.

Ως προς το παθητικό κάπνισμα είναι ένας δεύτερος πολύ μεγάλος κίνδυνος για την παγκόσμια κοινότητα, τονίζει ο κ. Μπεχράκης.

Ο ίδιος επισημαίνει πως ευτυχώς στην Ελλάδα αντιμετωπίστηκε επιτυχώς τα δύο τελευταία χρόνια με την εφαρμογή της σχετικής νομοθεσίας σε όλους τους κλειστούς δημόσιους χώρους. Δηλώνει βέβαιος ότι με την εμφάνιση του κορωνοϊού αυτά τα μέτρα θα εφαρμοστούν πολύ πιο έντονα και αποτελεσματικά, ενώ παράλληλα απευθύνει έκκληση προς τους καπνιστές να μην καπνίζουν μέσα στο σπίτι εν μέσω καραντίνας για να μην εκθέτουν πρωτίστως τα παιδιά στις καταστροφικές συνέπειες του παθητικού καπνίσματος.

Επωφελής η διακοπή σε κάθε ηλικία

Παράλληλα, ο κ. Μπεχράκης δηλώνει εμφατικά ότι η διακοπή του καπνίσματος αποβαίνει άμεσα, αλλά και μακροχρόνια, ωφέλιμη σε κάθε ηλικία. Όσοι διακόπτουν το κάπνισμα κερδίζουν χρόνια ζωής και ποιότητα ζωής. «Σήμερα στην Ελλάδα οι καπνιστές άνω των 60 ετών είναι λίγο περισσότερο από 11-11,5%. Αυτό τι σημαίνει; Σημαίνει ότι οι άνθρωποι που διέκοψαν επιβιώνουν» αναφέρει.

Αξονική τομογραφία ετησίως

Ως προς την καίρια σημασία της πρώιμης διάγνωσης του καρκίνου του πνεύμονα, ο κ. Μπεχράκης τονίζει ότι είναι απολύτως απαραίτητο και η διεθνής πρακτική σήμερα ορίζει ότι όποιος είναι ή υπήρξε βαρύς καπνιστής και έχει ηλικία άνω των 55 ετών να υποβάλλεται ετησίως σε αξονική τομογραφία θώρακος χαμηλής δόσης και χωρίς σκιαγραφικό ώστε να διαγνωστεί έγκαιρη πιθανή νόσος.

Σημειώνει πως πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό μηχανισμό πρόληψης που δεν έχει προωθηθεί στην κοινωνία, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε διεθνές επίπεδο, παρά το ότι ως οδηγία εκφράζει ομόφωνες απόψεις των πνευμονολογικών επιστημονικών οργανώσεων της Βόρειας Αμερικής αλλά και της Ευρώπης.

«Τα συμπτώματα στα αρχικά στάδια δεν είναι καθόλου αντιληπτά από έναν καπνιστή διότι ένας καπνιστής βήχει λίγο πάντοτε και αποδίδει στο κάπνισμα αυτά τα συμπτώματα· τα αποδέχεται, έχει συμφιλιωθεί με αυτά, εξ ου και πρέπει κάθε χρόνο να γίνεται η αξονική τομογραφία ώστε να αναδειχθεί η πιθανή βλάβη» εξηγεί.

«Δυστυχώς αυτό δεν έχει προωθηθεί στην κοινωνία προφανώς για λόγους οικονομικούς» αναφέρει ο κ. Μπεχράκης.

Συμπληρώνει, όμως, πως οικονομοτεχνικά αυτό έχει μελετηθεί: «Τα χρήματα που θα εξοικονομηθούν από τις αντικαρκινικές θεραπείες που αν εφαρμοστούν σε αργή φάση διάγνωσης είναι πολύ πιο δαπανηρές, και η απώλεια ζωής που έχει δε ένα κόστος που δεν προσμετράται, αποδεικνύουν ότι το κέρδος που θα έχει η κοινωνία από την εφαρμογή των μέτρων για την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του πνεύμονα θα είναι τεράστιο».