Ευλογιά των πιθήκων: Τα συμπτώματα και πώς μεταδίδεται

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης σε περιοχές της Αφρικής για την ευλογιά των πιθήκων, προκαλώντας ανησυχία για τη δημόσια υγεία σε παγκόσμιο επίπεδο. Η εξαιρετικά μεταδοτική ασθένεια – που διεθνώς είναι γνωστή ως mpox – έχει προκαλέσει τον θάνατο 450 ανθρώπων κατά το ξέσπασμα της επιδημίας στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό.

Πόσο κοινή είναι η ευλογιά των πιθήκων και σε ποιες χώρες εμφανίζεται;

Η νόσος Mpox προκαλείται από τον ιό της ευλογιάς των πιθήκων. Αυτός προέρχεται από την ίδια ομάδα ιών με την ευλογιά αλλά είναι πολύ λιγότερο επιβλαβής.

Ο ιός αρχικά μεταδόθηκε από τα ζώα στον άνθρωπο αλλά τώρα μεταδίδεται και μεταξύ των ανθρώπων.

Είναι πιο συνηθισμένος σε απομακρυσμένα χωριά στα τροπικά δάση της Αφρικής, σε χώρες όπως η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό (ΛΔ Κονγκό). Σε αυτές τις περιοχές, υπάρχουν χιλιάδες κρούσματα και εκατοντάδες θάνατοι από τη νόσο κάθε χρόνο – με τα παιδιά κάτω των 15 ετών να πλήττονται περισσότερο.

Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι mpox – το στέλεχος Clade 1 και το στέλεχος Clade 2.

Η προηγούμενη κατάσταση έκτακτης ανάγκης δημόσιας υγείας λόγω του mpox, που δηλώθηκε το 2022, προκλήθηκε από το σχετικά ήπιο Clade 2.

Εξαπλώθηκε σε σχεδόν 100 χώρες που κανονικά δεν απαντάται ο ιός, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων στην Ευρώπη και την Ασία, αλλά τέθηκε υπό έλεγχο με τον εμβολιασμό των ευάλωτων ομάδων.

Ωστόσο, αυτή τη φορά πρόκειται για το πολύ πιο θανατηφόρο Clade 1 – το οποίο έχει σκοτώσει έως και το 10% όσων αρρωσταίνουν – ένα ποσοστό που διαρκώς αυξάνεται.

Υπήρξε μια αλλαγή στον ιό γύρω στον Σεπτέμβριο του περασμένου έτους. Οι μεταλλάξεις οδήγησαν σε ένα παρακλάδι – που ονομάζεται Clade 1b – που από τότε εξαπλώθηκε γρήγορα. Αυτή η νέα παραλλαγή έχει χαρακτηριστεί ως «η πιο επικίνδυνη μέχρι τώρα» από έναν επιστήμονα.

Τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων της Αφρικής (CDC) λένε ότι υπήρξαν περισσότερες από 14.500 μολύνσεις από mpox και περισσότεροι από 450 θάνατοι μεταξύ των αρχών του 2024 και του τέλους Ιουλίου. Αυτό είναι μια αύξηση 160% στις μολύνσεις και μια αύξηση 19% στους θανάτους σε σύγκριση με την ίδια περίοδο το 2023.

Ενώ το 96% των κρουσμάτων mpox είναι στη ΛΔ Κονγκό, η ασθένεια έχει εξαπλωθεί σε πολλές γειτονικές χώρες όπως το Μπουρουντί, η Κένυα, η Ρουάντα και η Ουγκάντα, όπου συνήθως δεν είναι ενδημική.

Υπάρχει ανεπαρκής πρόσβαση σε εμβόλια και θεραπείες mpox στη ΛΔ Κονγκό και οι υγειονομικοί υπάλληλοι ανησυχούν για την εξάπλωση της νόσου.

Οι ειδικοί λένε ότι το νέο στέλεχος μπορεί να εξαπλώνεται πιο εύκολα, προκαλώντας πιο σοβαρές ασθένειες και περισσότερους θανάτους σε παιδιά και ενήλικες.

Ποια είναι τα συμπτώματα της ευλογιάς των πιθήκων;
Τα αρχικά συμπτώματα περιλαμβάνουν πυρετό, πονοκεφάλους, πρηξίματα, πόνο στην πλάτη και πόνο στους μύες.

Μόλις υποχωρήσει ο πυρετός, μπορεί να εμφανιστεί εξάνθημα, που συχνά ξεκινά από το πρόσωπο και στη συνέχεια εξαπλώνεται σε άλλα μέρη του σώματος, συνηθέστερα στις παλάμες των χεριών και στα πέλματα των ποδιών.

Το εξάνθημα, το οποίο μπορεί να είναι εξαιρετικά επώδυνο, αλλάζει και περνά από διαφορετικά στάδια πριν τελικά σχηματίσει ένα είδος ψώρας, η οποία αργότερα εξαφανίζεται, ωστόσο μπορεί να προκαλέσει ουλές.

Η μόλυνση συνήθως υποχωρεί από μόνη της και διαρκεί από 14 έως 21 ημέρες.

Σε σοβαρές περιπτώσεις ενδέχεται να επηρεαστεί ολόκληρο το σώμα, και ειδικά το στόμα, τα μάτια και τα γεννητικά όργανα.

Πώς μεταδίδεται η ευλογιά των πιθήκων;

Η ευλογιά των πιθήκων μεταδίδεται από άτομο σε άτομο μέσω στενής επαφής με άτομο που έχει μολυνθεί – συμπεριλαμβανομένου του σεξ, της επαφής δέρμα με δέρμα και της ομιλίας ή της αναπνοής κοντά σε άλλο άτομο.

Ο ιός μπορεί να εισέλθει στο σώμα μέσω πληγής στο δέρμα, της αναπνευστικής οδού ή μέσω των ματιών, της μύτης ή του στόματος.

Μπορεί επίσης να μεταδοθεί μέσω της επαφής με αντικείμενα που έχουν μολυνθεί από τον ιό, όπως κλινοσκεπάσματα, ρούχα και πετσέτες.

Η στενή επαφή με μολυσμένα ζώα, όπως μαϊμούδες, αρουραίους και σκίουρους, είναι μια άλλη οδός μετάδοσης.

Κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας επιδημίας το 2022, ο ιός εξαπλώθηκε κυρίως μέσω της σεξουαλικής επαφής. Η φετινή έξαρση οφείλεται κυρίως στη σεξουαλική επαφή, αλλά όχι μόνο.

Ποιος κινδυνεύει περισσότερο;

Οι περισσότερες περιπτώσεις εντοπίζονται συχνά σε άτομα που είναι σεξουαλικά ενεργά και σε άνδρες που κάνουν σεξ με άνδρες. Τα άτομα με πολλούς συντρόφους ή νέους σεξουαλικούς συντρόφους μπορεί να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο.

Ωστόσο, όποιος έχει στενή επαφή με κάποιον με συμπτώματα μπορεί να κολλήσει τον ιό, συμπεριλαμβανομένων των εργαζομένων στον τομέα της υγείας και των μελών της οικογένειας.

Οι ειδικοί συμβουλεύουν να αποφεύγεται η στενή επαφή με οποιονδήποτε με ευλογιά των πιθήκων. Το καλό πλύσιμο των χεριών με σαπούνι και νερό βοηθάει πάντα.

Όσοι έχουν mpox θα πρέπει να απομονώνονται από τους άλλους μέχρι να εξαφανιστούν όλα τα συμπτώματα. Τα προφυλακτικά πρέπει να χρησιμοποιούνται προληπτικά στο σεξ για 12 εβδομάδες μετά την ανάρρωση, λέει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ).