Παγασητικός: Γιατί πεθαίνουν τα ψάρια

Η εικόνα με τα εκατομμύρια ψάρια να κατακλύζουν το λιμάνι του Βόλου, αλλά και τις γύρω περιοχές του Παγασητικού, αποτελούν ίσως τη μεγαλύτερη οικολογική καταστροφή μετά το φαινόμενο «Daniel» που πριν από έναν χρόνο χτύπησε τη Θεσσαλία με πραγματικά ανυπολόγιστες συνέπειες στην οικονομία και στο οικοσύστημά της.

Ηταν 4 Σεπτεμβρίου του 2023, όταν το φαινόμενο σφυροκόπησε τη Θεσσαλία και μαζί με τον «Elias» που εκδηλώθηκε στα τέλη του ίδιου μήνα προκάλεσαν τεράστιες ζημίες. Σήμερα, τα απόνερα των δύο φαινομένων, σχεδόν έναν χρόνο μετά, προκάλεσαν αυτό το απόκοσμο θέαμα και έκαναν ξανά τα ξένα Μέσα να ασχοληθούν με τη Θεσσαλία για μία ακόμη καταστροφή που έχει συντελεστεί. Ποιος θα το φανταζόταν, άλλωστε, ότι ο «Daniel» δεν είχε προκαλέσει ακόμη την τελευταία του καταστροφή.

Tο «οικοσύστημα» των πλημμυρισμένων εκτάσεων

Εκείνη η καταστροφή άφησε μια τεράστια πλημμυρισμένη περιοχή. 180.000 στρέμματα εκτός από το τεχνητό κομμάτι της Κάρλας (είναι άλλα 38.000 στρέμματα), η οποία πλημμύρισε βυθίζοντας στα νερά καλλιέργειες, γεωργικά μηχανήματα και τους κόπους μια ολόκληρης ζωής για τους αγρότες των παρακάρλιων περιοχών. Ακόμη και χωριά σαν το Σωτήριο ένα χρόνο μετά δεν κατοικούνται πια. Εκεί δημιουργήθηκε μια λίμνη που είχε βάθος έως τρία μέτρα σε κάποια σημεία, η οποία έφτανε μέχρι τα όρια του Δήμου Αγιάς. Σε αυτό το σημείο κατέληξαν τα νερά από ποτάμια, ταμιευτήρες και κανάλια απ’ όλη τη Θεσσαλία.

Μαζί με τα νερά και τα φερτά υλικά παρασύρθηκε και η ζωή που υπήρχε σε αυτά, δηλαδή τα ψάρια. Αλλά πώς κατάφεραν να επιβιώσουν; «Αυτά τα ψάρια είναι ένας συνδυασμός από ψάρια που έφτασαν εκεί από κανάλια, από πιθανή εκτροπή του Πηνειού και από σπάσιμο ταμιευτήρων και καναλιών. Αυτά τα νερά προέρχονταν από γεωργικές καλλιέργειες και είχαν πολλά θρεπτικά συστατικά. Αρα είχαμε πολύ μεγάλη πρωτογενή παραγωγή. Αυτά τα ψάρια ήταν του γλυκού νερού και είναι χαμηλά στην τροφική αλυσίδα και αρκετά ανθεκτικά, ενώ επιβιώνουν εύκολα. Ετσι βρήκαν την ευκαιρία να αυξήσουν ταχύτατα τη βιομάζα τους», αναφέρει στο «ΘΕΜΑ» ο αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Ιχθυολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Δημήτρης Κλαουδάτος.

Η ανάγκη να αποστραγγιστούν τα 180.000 στρέμματα που πλημμύρισαν στις παρακάρλιες περιοχές οδήγησε στον θάνατο δεκάδες τόνους ψαριών του γλυκού νερού, τα οποία πολλαπλασιάζονταν με άνεση στον πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά «βυθό» των γεωργικών καλλιεργειών

Οι πλημμυρισμένες εκτάσεις είχαν αρκετό βάθος και τεράστιο όγκο νερού. «Το πλημμυρισμένο κομμάτι είχε φτάσει έως και τα τρία μέτρα νερό τότε. Είχε υπολογιστεί πως εκεί είχαν συγκεντρωθεί περίπου 400.000.000 κυβικά μέτρα νερού. Μέσω του θυροφράγματος ένα μεγάλο μέρος αυτών των νερών με τα νεκρά ψάρια κατέληξε στον Παγασητικό», σημειώνει ο πρώην διευθυντής Εγγείων Βελτιώσεων και πρώην πρόεδρος του ΓΕΩΤΕΕ Κεντρικής Ελλάδος Κώστας Γκούμας.

Ο καθηγητής Ιχθυολογίας υποστηρίζει πως η αποστράγγιση αυτής της περιοχής που είχε τόσο μεγάλο όγκο νερού επιταχύνθηκε κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, καθώς είχαμε πολύ υψηλές θερμοκρασίες. Ως αποτέλεσμα πολλά από αυτά τα ψάρια, χωρίς νερό και οξυγόνο, πέθαναν προτού καταλήξουν στη θάλασσα.

Ο φορέας διαχείρισης που λείπει και θα έδινε λύσεις

Δήμος Βόλου και Περιφέρεια κονταροχτυπιούνται για τη σημερινή κατάσταση και τις εικόνες που έχουν κάνει πλέον τον γύρο του κόσμου. Αλήθεια, υπάρχει κάποιος που πραγματικά είναι υπεύθυνος για να διαχειριστεί το κομμάτι της Κάρλας; Μέχρι και πριν από μερικά χρόνια υπήρχε ο Τοπικός Οργανισμός Εγγείων Βελτιώσεων (ΤΟΕΒ) Κάρλας, αλλά πλέον δεν υπάρχει. Αλλά ακόμη κι αν υπήρχε, θα ήταν υπεύθυνος μόνο για την άρδευση. «Ενδεχομένως αν είχαμε ένα οργανωμένο σύστημα παρακολούθησης όλων αυτών των οικοσυστημάτων να δρούσαμε καλύτερα. Από όσο γνωρίζω, μηχανισμός που να παρακολουθούσε αυτή την κατάσταση, ταυτόχρονα και την ποιότητα του νερού και τον πληθυσμό των ψαριών, ώστε να προβλέψει κάτι τέτοιο δεν υπήρχε. Χρειαζόμαστε έναν τέτοιο οργανισμό», επισημαίνει ο κ. Γκούμας.

Αφού λοιπόν οργανισμός αυτού του είδους δεν υπήρχε, μήπως θα μπορούσε να βοηθήσει το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας κάνοντας μετρήσεις; «Να κάνουμε μετρήσεις στην Κάρλα θέλαμε, αλλά δεν έχουμε τους οικονομικούς πόρους. Εχουμε την τεχνογνωσία, αλλά για να γίνουν όλα αυτά χρειάζεται κάποια χρηματοδότηση. Δεν μας κάλεσε κανένας και νομίζω πως η αρχική καθυστέρηση υπήρξε καθώς οι τοπικές αρχές φαίνεται πως είχαν μια εικόνα ότι υπάρχουν ψάρια, αλλά δεν νομίζω πως είχαν καταλάβει την έκταση του προβλήματος», αναφέρει ο αναπληρωτής καθηγητής Ιχθυολογίας Δημήτρης Κλαουδάτος.

Ετσι, την περασμένη Πέμπτη, έναν χρόνο μετά, κλιμάκιο του υπουργείου Περιβάλλοντος για πρώτη φορά πήρε δείγματα από την πλημμυρισμένη περιοχή στην Κάρλα. Η ομάδα του καθηγητή όλο αυτό το διάστημα έχει πάρει δείγματα και έχει αναλύσει την κατάσταση στον Παγασητικό, η οποία πριν από την εμφάνιση των νεκρών ψαριών ήταν σημαντικά βελτιωμένη. Πλέον όμως, όπως τονίζει, θα υπάρξει κάποια επιβάρυνση σε έναν ήδη «στρεσαρισμένο περιβαλλοντικά κόλπο». Ο Παγασητικός, όπως σημειώνει, «είναι ένας κόλπος που έχει μέσο βάθος 69 μέτρα και τα νερά του ανανεώνονται σχεδόν κάθε τρεις μήνες». Μάλιστα το επόμενο διάστημα η ομάδα θα κάνει νέες δειγματοληψίες για να διαπιστώσει αν υπάρχει και πόση επιβάρυνση μετά το φαινόμενο με τα νεκρά ψάρια.

Φαίνεται λοιπόν πως θα πρέπει να γίνει άμεσα ο Φορέας Διαχείρισης Υδάτων στη Θεσσαλία , όπως ανακοινώθηκε από το ίδιο τον πρωθυπουργό, ώστε να λυθούν τέτοια προβλήματα συντονισμού και αποφάσεων για τόσο μεγάλα ζητήματα. Αυτός ο φορέας θα είναι υπεύθυνος για τη διαχείριση των νερών, ξεκαθαρίζοντας το τοπίο των αρμοδιοτήτων.

Προβληματισμός σε εστίαση και ξενοδοχειακό κλάδο

Στον Βόλο μέσα σε έναν χρόνο μετρούν ζημιές ξανά, αυτή τη φορά από τα… απόνερα του «Daniel». Τον περασμένο Σεπτέμβριο πολλοί επιχειρηματίες της εστίασης είδαν τις επιχειρήσεις τους να καταστρέφονται και κατάφεραν με μεγάλη προσπάθεια να τις στήσουν ξανά. Ανάλογη είναι και η εικόνα στον ξενοδοχειακό κλάδο που μετά τον περασμένο Σεπτέμβριο σταμάτησε να λειτουργεί απότομα και λόγω του φαινομένου σήμερα εντοπίζεται ξανά μείωση των κρατήσεων σε ένα ποσοστό που αγγίζει το 30%. Ετσι, ετοιμάζονται να κινηθούν νομικά κατά παντός υπευθύνου αναζητώντας τις ευθύνες γι’ αυτή την κατάσταση.

Την ίδια ώρα, η παρέμβαση του Αρείου Πάγου διευρύνει το πλαίσιο των ερευνών για το φαινόμενο των νεκρών ψαριών και αναζητεί τυχόν ευθύνες. Από τις Αρχές συνεχίζεται η προσπάθεια απομάκρυνσης των νεκρών ψαριών, που μόνο τις πρώτες ημέρες ξεπέρασαν τους 100 τόνους. Με δίχτυα στον Ξηριά έχουν καταφέρει να εγκλωβίσουν τον μεγαλύτερο όγκο των ψαριών πριν αυτά φτάσουν στη θάλασσα. Στην επιχείρηση από θαλάσσης συμμετέχουν 11 πλωτά μέσα, 6 από τα οποία ανήκουν σε ψαράδες της περιοχής, οι οποίοι έχουν πληγεί για ακόμη μία φορά. Η επιχείρηση, σύμφωνα με πληροφορίες, αναμένεται να ολοκληρωθεί την επόμενη εβδομάδα.