Γαλλία: Η ξηρασία καταστρέφει και τα σπαρτά

Καθώς η υπερθέρμανση του πλανήτη επιταχύνεται, το φάσμα της ξηρασίας «στοιχειώνει» την κάποτε κατάφυτη αγροτική γη της Γαλλίας.

Από τη Νορμανδία μέχρι την Κορσική σχεδόν σπιθαμή εδάφους δεν μένει ανεπηρέαστη από τις υφιστάμενες ακραίες καιρικές συνθήκες. Οι θερμοκρασίες είναι υψηλές για την εποχή. Φυσά ξηρός αέρας. Και η γη «διψά» έπειτα από ασυνήθιστη ανομβρία. Προειδοποιώντας ότι έρχονται ακόμη πιο δύσκολες ημέρες, το υπουργείο Οικολογικής Μετάβασης δημοσίευσε χάρτη με δυσοίωνες προβλέψεις.

Στα δύο τρίτα των γαλλικών διαμερισμάτων έχει σημάνει συναγερμός για λειψυδρία το επόμενο τρίμηνο. Τα 26 είναι στο «κόκκινο». Σε σύγκριση με την προηγούμενη διετία, η βροχόπτωση σε αρκετές περιοχές ήταν πολύ περιορισμένη το διάστημα μεταξύ του περυσινού φθινοπώρου και του φετινού χειμώνα.

Σε πανεθνικό επίπεδο, κατέγραψε πτώση 20%. Το αποτέλεσμα είναι τα υπόγεια ύδατα να μην αναπληρωθούν επαρκώς. Κι έτσι, ο υδροφόρος ορίζοντας άρχισε να μειώνεται από τον Φεβρουάριο κιόλας. Τα προβλήματα έχουν ήδη αρχίσει να γίνονται ορατά. Όμως η κατάσταση αναμένεται να γίνει πολύ χειρότερη μέσα στο καλοκαίρι.

Ο «πόλεμος του νερού»

Ακόμη και τώρα, πριν καν την επίσημη έναρξη του θέρους, οι αρχές σε 15 διαμερίσματα έχουν αναγκαστεί να επιβάλλουν περιορισμούς στην κατανάλωση νερού σε συνολικά 51 περιοχές. Τα μέτρα ποικίλουν, αναλόγως την έκταση του προβλήματος.

Κυμαίνονται από την απαγόρευση του ποτίσματος χωραφιών και κήπων συγκεκριμένες ώρες, έως την πλήρη απαγόρευση χρήσης νερού για το πλύσιμο αυτοκινήτων. Ακόμη όμως και με την εφαρμογή αυτών των μέτρων, που στοχεύουν στη διαχείριση της κρίσης, οι γαλλικές αρχές απέχουν πολύ από την αντιμετώπιση της βασικής αιτίας. «Η έλλειψη βροχής προκαλείται από την κλιματική αλλαγή, γι’ αυτό δεν υπάρχει καμία αμφιβολία», λέει η υδρολόγος Εμά Χαζιζά. «Η ξηρασία είναι μια από τις πρώτες συνέπειες που μπορούμε να δούμε. Όπως έχουν τα πράγματα, το φαινόμενο εμφανίζεται όλο και πιο νωρίς», επισημαίνει. «Και κάθε χρόνο γίνεται όλο και χειρότερο».

Πράγματι, αυτή είναι η πρώτη φορά που η Γαλλία βρίσκεται αντιμέτωπη με αυτό που οι μετεωρολόγοι αποκαλούν «αστραπιαία ξηρασία». Πρόκειται για ένα φαινόμενο που συνήθως πλήττει χώρες οι οποίες είναι πιο ζεστές και άνυδρες. Το αποτέλεσμα πάντως είναι σχεδόν το ίδιο: το έδαφος και οι καλλιέργειες στεγνώνουν σε μόλις πέντε ημέρες.νΑυτό οφείλεται σε έναν συνδυασμό παραγόντων: λιγότερη βροχόπτωση, ασυνήθιστα υψηλές θερμοκρασίες, άνεμοι και αυξημένη ηλιακή ακτινοβολία.

Όλες αυτές μαζί οι αλλαγές, τονίζουν οι ειδικοί, μπορούν να αλλάξουν γρήγορα το τοπικό κλίμα, προκαλώντας εκτεταμένες ζημιές στη γεωργία, στην οικονομία και στο οικοσύστημα. Σε ένα από τα τελευταία πρωτοσέλιδα της, η εφημερίδα Le Monde δεν άφηνε πολλά περιθώρια για αισιοδοξία ή παρερμηνείες. «Η ξηρασία στη Γαλλία», έγραψε, «πυροδοτεί τον πόλεμο του νερού».

Δραματικές συνέπειες

Εν μέσω ελλείψεων στον παγκόσμιο εφοδιασμό σιτηρών μετά και τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, οι Γάλλοι αγρότες ήλπιζαν ότι θα μπορούσαν να τις αντισταθμίσουν σε κάποιο βαθμό με την παραγωγή τους.

Η Γαλλία είναι άλλωστε ο τέταρτος μεγαλύτερος εξαγωγέας σιταριού παγκοσμίως και ο πρώτος στην ΕΕ. Όμως τώρα με τη σοβαρή ξηρασία οι ελπίδες γίνονται φρούδες. Θεωρούν δεδομένο ότι θα μειωθεί η απόδοση των καλλιεργειών του σε σιτάρι και κριθάρι, οι οποίες τώρα αναπτύσσονται. Ο ζεστός και ξηρός καιρός των τελευταίων εβδομάδων απειλεί ωστόσο και τις ανοιξιάτικες καλλιέργειες -όπως καλαμπόκι, ηλίανθο και τεύτλα- καθώς και τις βοσκές των ζώων.

Έπειτα από συνομιλίες με τις εταιρείες ύδρευσης της Γαλλίας και αγροτικές ενώσεις, το υπουργείο Γεωργίας ανακοίνωσε ότι θα διπλασιάσει στα 40 εκατομμύρια ευρώ τα κονδύλια για την «Τρίτη Αγροτική Επανάσταση». Είναι ένα πρόγραμμα που τέθηκε σε εφαρμογή τον Απρίλιο, με στόχο να στηρίξει τους αγρότες στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Ακόμη όμως και αυτό τώρα δεν φτάνει.

Οι επιπτώσεις της ξηρασίας επεκτείνονται εν τω μεταξύ πολύ ευρύτερα από τη γεωργία. «Έχει τεράστιο αντίκτυπο σε πολλά άλλα πράγματα, όπως στα κτίρια», λέει η Χαζίζα. «Βλέπουμε όλο και περισσότερα σπίτια να καταρρέουν. Αυτό δεν έχει προηγούμενο στη Γαλλία». «Οι ζημιές που δημιουργούν οι ξηρασίες είναι πιο δαπανηρές από εκείνες των πλημμυρών», προειδοποιεί. «Και θα έχουν μακροπρόθεσμα τεράστιες οικονομικές συνέπειες». Θα μπορούσαν ακόμη και να επηρεάσουν την παραγωγή ενέργειας, παρατηρεί η Γαλλίδα επιστήμονας, «καθώς οι  πυρηνικοί σταθμοί χρειάζονται πολύ νερό για να ψύξουν τους αντιδραστήρες».

Απαιτούνται δραστικές λύσεις

Ακόμη κι αν βρέξει προς τα τέλη του μήνα και τον Ιούνιο, οι ειδικοί λένε ότι το πρόβλημα δεν θα εκλείψει.

Θα καλυφθεί μόνο ένα ποσοστό στο έλλειμμα νερού, χωρίς μεγάλη επίδραση στον υδροφόρο ορίζοντα ή στη χαμηλή στάθμη των υδάτων σε ποταμούς και λίμνες. H Γαλλία πρέπει να κάνει μακροπρόθεσμες αλλαγές, κυρίως στις γεωργικές πρακτικές της, προειδοποιούν. «Ένας κίνδυνος όπως αυτός της ξηρασίας ή μιας πλημμύρας επιδεινώνει τα λάθη που έχουν ήδη κάνει», εξηγεί η Χαζίζα. Άμεσα «πρέπει να σταματήσουμε την αποξήρανση λιμνών, την αποψίλωση των δασών, να αποκαταστήσουμε υδροβιότοπους».

«Ολόκληρο το σύστημα βγαίνει εκτός ελέγχου».