 |  |  |
Στο επίκεντρο της επιστημονικής και όχι μόνο συζήτησης για την αντιμετώπιση των παγκόσμιων περιβαλλοντικών προκλήσεων έχει έρθει δυναμικά τα τελευταία χρόνια το μοντέλο μιας κυκλικής οικονομίας (ΚΟ) ως ένα βασικό εργαλείο προς μια βιώσιμη κοινωνία. Ένα από τα κύρια στοιχεία για τη μετάβαση προς μια ΚΟ είναι η αναζήτηση, δημιουργία και εφαρμογή περισσότερο βιώσιμων πρακτικών στη διαχείριση πρώτων υλών, πόρων, υλικών και αποβλήτων.
Το νερό είναι θεμελιώδης και αναγκαίος πόρος για την ανθρώπινη επιβίωση και υγεία και για τα οικοσυστήματα, παίζει κεντρικό ρόλο στη βιώσιμη ανάπτυξη και είναι ο βασικός διαμοιραζόμενος πόρος σε όλη την τροφοδοτική αλυσίδα. Παρ’ όλα αυτά, στο τωρινό γραμμικό οικονομικό μοντέλο ο πόρος αυτός αντλείται από φυσικές πηγές (ποτάμια, λίμνες, υπόγεια νερά), χρησιμοποιείται στα νοικοκυριά, τις βιομηχανίες, τη γεωργία κλπ., και τελικά ‘επιστρέφει’ στις φυσικές πηγές απευθείας ή ύστερα από ένα στάδιο επεξεργασίας. Το μοντέλο αυτό αυτό όμως έχει σήμερα δημιουργήσει περιορισμούς στη διαθεσιμότητα πηγών φρέσκου νερού, πλέον της παραγωγής υγρών αποβλήτων και της περιβαλλοντικής υποβάθμισης λόγω κλιματικών και μη μεταβολών.
Αν και το μοντέλο της ΚΟ έχει ήδη αναλύεται και συγκεκριμενοποιείται από πολλές κυβερνήσεις και διεθνείς οργανισμούς, εν τούτοις η διαχείριση των υδατικών πόρων και κυρίως υγρών αποβλήτων (π.χ. νερό βροχής, αστική απορροή, ανθρωπολύματα, βιομηχανικά υγρά απόβλητα) δεν έχει τύχει της αντίστοιχης προσοχής στο πλαίσιο των αρχών της κυκλικότητας όπως συμβαίνει π.χ. για τα στερεά απόβλητα. Η σχετικη συζήτηση για την ΚΟ του νερού έχει ξεκινήσει τα τελευταία μόνο χρόνια με προτάσεις προσανατολισμένες προς τη μείωση της κατανάλωσης, την επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση νερών και υγρών αποβλήτων και την ανάκτηση υλικών και θρεπτικών. Σε γενικές γραμμές μπορούμε να πούμε ότι τα υγρά απόβλητα (ανθρωπολύματα, βρόχινο νερό, απορροή) παραμένουν η μεγαλύτερη αναξιοποίητη κατηγορία αποβλήτων που είναι όμως πυλώνας της ΚΟ όπως έχει χαρακτηριστεί και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Επί του παρόντος, πρωτοβουλίες για την εκμετάλλευση των υγρών αποβλήτων έχουν εκδηλωθεί κυρίως σε χώρες που αντιμετωπίζουν πιο έντονο το πρόβλημα της μειωμένης διαθεσιμότητας υδατικών πόρων, λόγω κλιματικών συνθηκών αλλά κυρίως λόγω των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και του αυξανόμενου κόστους παραγωγής πόσιμου νερού από τους ολοένα μειούμενους πόρους φρέσκου νερού ή μέσω αφαλάτωσης. Η Ευρωπαϊκή Ένωση μόλις το 2020 δημοσίευσε έναν νέο κανονισμό για την επαναχρησιμοποίηση των υδάτων με περιορισμένη όμως εφαρμογή στη γεωργία. Απουσιάζει συνεπώς ένα ολοκληρωμένο σχέδιο βιώσιμης και αποτελεσματικής χρήσης των υγρών αποβλήτων.
Σε αυτό δεν βοηθά και το μοντέλο της κεντρικής διαχείρισης υγρών αποβλήτων σε μεγάλες μονάδες επεξεργασίας, στις οποίες κατά κανόνα δεν έχει προβλεφθεί η επαναχρησιμοποίηση ενώ και η χωροθέτησή τους είναι συνήθως απαγορευτική για την ανάπτυξη τέτοιων σχεδίων. Αντιθέτως, η περαιτέρω υιοθέτηση του μοντέλου της αποκεντρωμένης διαχείρισης υγρών αποβλήτων που χαρακτηρίζεται από τη διασπορά μικρότερων εγκαταστάσεων επεξεργασίας μέσα στην υδρολογική λεκάνη ή την ευρύτερη αστική/περι-αστική περιοχή, θα ευνοούσε όχι μόνο τη χρήση εναλλακτικών τεχνολογιών επεξεργασίας και λύσεων βασισμένων στη φύση, αλλά θα έφερνε και πιο κοντά το επεξεργασμένο νερό σε περιοχές όπου μπορεί να αξιοποιηθεί. Εδώ, αξίζει να επισημανθεί και το γεγονός των τεχνικών προκλήσεων, ιδιαίτερα στην επαναχρησιμοποίηση βιομηχανικών υγρών αποβλήτων, λόγω της πληθώρας μικρορύπων διαφορετικής φύσεως που απαντώνται στα νερά και της περιορισμένης απόδοσης των συμβατικών μεθόδων επεξεργασίας στην απομάκρυνσή τους.
Οι αγορές νερού, τοπικές αλλά και διεθνείς, ως είναι τώρα δομημένες περιορίζουν και θέτουν εμπόδια διαφορετικής φύσεως (θεσμικά, κοινωνικά, οικονομικά) στην ανάπτυξη συστημάτων επαναχρησιμοποίησης. Αν και η κλιματική αλλαγή δημιουργεί παγκόσμια προβλήματα, εν τούτοις λύσεις πρέπει να βρεθούν σε τοπικό/περιφερειακό επίπεδο. Η επαναχρησιμοποίηση υγρών αποβλήτων απαιτεί μια νέα ολιστική προσέγγιση που θα λαμβάνει υπόψη όλους τους εμπλεκόμενους παράγοντες (πολιτικούς – λήψης αποφάσεων, κοινωνικούς, οικονομικούς, τεχνολογικούς και περιβαλλοντικούς). Νέες πολιτικές και ρυθμίσεις στη βάση της έννοιας της ΚΟ θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην επιζητούμενη αλλαγή παραδείγματος για την καθιέρωση ενός περισσότερο βιώσιμου και κυκλικού μοντέλου διαχείρισης υγρών αποβλήτων με βελτιωμένη ανάκτηση πόρων.
Δρ Αλέξανδρος Στεφανάκης,
Επίκουρος Καθηγητής Σχολής Μηχανικών Περιβάλλοντος, Πολυτεχνείο Κρήτης
Περιφερειακός Συντονιστής Μέσης Ανατολή και Αφρικής, Συστήματα Υγροβιότοπων για τον έλεγχο της υδάτινης ρύπανσης, Παγκόσμια Ένωση Νερού
*** Το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε στο ecotec.gr
- Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Κρήτη, την Ελλάδα και όλο τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, με εγκυρότητα και αξιοπιστία, στο cna.gr
- Ακολουθήστε το cna.gr στο Facebook
- Ακολουθήστε το cna.gr στο Twitter
- Ακολουθήστε το cna.gr στο YouTube
- Ακολουθήστε το cna.gr στο Instagram
