Σύγκρουση τρένων στα Τέμπη: Έκτακτα μέτρα και fast track τηλεδιοίκηση

Οι πρώτες ημέρες του Γιώργου Γεραπετρίτη στο υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών ήταν μάλλον ασφυκτικές: άνθρωποι έμπαιναν κι έβγαιναν από το γραφείο του, από τους δύο υφυπουργούς του Γιώργο Καραγιάννη και Μιχάλη Παπαδόπουλο έως εκπροσώπους εταιρειών, στελέχη της Hellenic Train, του ΟΣΕ, αλλά και διευθυντές τεχνικών υπηρεσιών του υπουργείου.

Ο νέος υπουργός ήθελε να έχει πλήρη εικόνα για τις εκκρεμότητες, αν και ο ίδιος δεν πρόκειται να μπει στην ουσία της διοίκησης του εν λόγω υπουργείου, με δεδομένες και τις διευρυμένες αρμοδιότητές του στο Μέγαρο Μαξίμου. Ούτως ή άλλως, ο χρόνος έως τις εκλογές που απομένει είναι ελάχιστος, είτε αυτές γίνουν στις 9 Απριλίου είτε μερικές εβδομάδες αργότερα.

Ο κ. Γεραπετρίτης, πάντως, φρόντισε σε 48 ώρες από την ανακοίνωση του πρωθυπουργού να καταλήξει στη σύνθεση της επιτροπής εμπειρογνωμόνων που θα ασχοληθεί με το πόρισμα για τα αίτια του δυστυχήματος. Ενα πόρισμα που θα γίνει αγώνας δρόμου για να κατατεθεί τις επόμενες λίγες εβδομάδες, ιδανικά εντός του μήνα, και σε κάθε περίπτωση πριν από τις εκλογές.

Θα κατατεθεί μεν στον νέο υπουργό, αλλά θα δοθεί εν συνεχεία στη δημοσιότητα. Τα τρία μέλη της επιτροπής είναι ομολογουμένως άνθρωποι που ξέρουν και τον χώρο, αλλά και τις δημόσιες συμβάσεις: ο πρώην πρόεδρος του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους Ιωάννης-Κωνσταντίνος Χαλκιάς, ο καθηγητής σιδηροδρομικής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Χρήστος Πυργίδης, και ο καθηγητής Συγκοινωνιακής Τεχνικής στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης Βασίλειος Προφυλλίδης, ο οποίος διετέλεσε και σύμβουλος του ΟΣΕ στο παρελθόν.

Πρόκεται για άτομα με ειδίκευση, για τα οποία δεν μπορεί εύκολα να πει κανείς ότι έχουν κομματικό πρόσημο. Μάλιστα, όπως πληροφορείται το «ΘΕΜΑ, ο κ. Γεραπετρίτης επικοινώνησε με τα κόμματα ζητώντας τους τις προτάσεις για πρόσωπα. Κατά τις ίδιες πληροφορίες, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν πρότεινε κάποιο πρόσωπο.

Η πρώτη συνάντηση της επιτροπής, σήμερα, Δευτέρα (6/3) θα λειτουργήσει ως προσδιορισμός του πλαισίου λειτουργίας για τα μέλη της, ενώ ο κ. Γεραπετρίτης δεν θα είναι παρών, για λόγους ανεξαρτησίας της.

Αμεσες παρεμβάσεις

Η υπόθεση των σιδηροδρόμων έχει αναδειχθεί σε νούμερο ένα κυβερνητική προτεραιότητα σε αυτή τη φάση, με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη όλες αυτές τις ημέρες να είναι σε ανοιχτή γραμμή με το πεδίο των Τεμπών και να μιλά με τους αρμόδιους υπουργούς. Παράλληλα, ο ίδιος έχει μελετήσει μια σειρά συμβάσεων, τεχνικών εκθέσεων, αλλά και καταγγελιών που έφταναν σε κυβερνητικούς και κρατικούς φορείς από συνδικαλιστές χωρίς ανταπόκριση.

Κατά τις ίδιες πληροφορίες, ο πρωθυπουργός θα κληθεί να πάρει κρίσιμες αποφάσεις για την ασφάλεια των σιδηροδρομικών μεταφορών τις αμέσως επόμενες μέρες, καθώς η κυκλοφορία των τρένων δεν επιτρέπεται όσο καθαρίζεται η γραμμή Αθήνα – Θεσσαλονίκη. Στη συνέχεια, ο κ. Μητσοτάκης θα αποφασίσει, σε συνεργασία με τον κ. Γεραπετρίτη, για κάποια έκτακτα μέτρα.

Για παράδειγμα, έχει πέσει στο τραπέζι η τοποθέτηση ενός δεύτερου σταθμάρχη στη βάρδια, αλλά και η επαναφορά τρόπον τινά του συντονιστικού κέντρου του ΟΣΕ που υπήρχε και έπαυσε το 2020, επειδή το προσωπικό μετακινήθηκε στα κεντρικά της Hellenic Train. Βέβαια, έως τότε η κεντρική συνεννόηση γινόταν ως επί το πλείστον τηλεφωνικά, αλλά υπήρχε μια γενική εικόνα.

Παράλληλα πληροφορίες αναφέρουν ότι την Τετάρτη οπότε και θα πραγματοποιηθεί συνέντευξη τύπου από τον Γιώργο Γεραπετρίτη, ο νέος υπουργός Μεταφορών θα ανακοινώσει εκτός από τα παραπάνω και κάποια άλλα έκτακτα μέτρα ανάμεσα στα οποία περιλαμβάνονται η αναστολή επιβατικών δρομολογίων για κάποιες μέρες και στη συνέχεια, ενδεχομένως, η λειτουργία με μειωμένα δρομολόγια.

Κατά τις ίδιες πληροφορίες ο Γιώργος Γεραπετρίτης εξετάζει το ενδεχόμενο να συγκροτήσει και μια επιτροπή εσωτερικού ελέγχου στον ΟΣΕ καθώς ο ίδιος έχει διαμηνύσει στην Alstom ότι η παράταση που πήραν για την τηλεδιοίκηση ως τα μέσα Σεπτεμβρίου είναι η τελευταία και ιδανικά θα πρέπει να παραδώσουν το έργο ακόμα και νωρίτερα.

Ακόμη, ο πρωθυπουργός θα κληθεί να αποφασίσει για τους νέους επικεφαλής σε ΟΣΕ και ΕΡΓΟΣΕ, μετά την αναγκαστική παραίτηση των διοικητών Σπύρου Πατέρα και Χρήστου Βίνη αντίστοιχα, παράλληλα με την παραίτηση του Κώστα Καραμανλή από την κεφαλή του υπουργείου.

Πλέον οι δύο υφυπουργοί Γιώργος Καραγιάννης και Μιχάλης Παπαδόπουλος που είναι επιφορτισμένοι με το day by day του υπουργείου θα σηκώσουν το μεγαλύτερο βάρος. Με κοινή απόφαση του πρωθυπουργού και του νέου υπουργού, τους ανατίθενται αρμοδιότητες που αφορούν αυτοτελώς την έκδοση διοικητικών πράξεων, καθώς και παράλληλη με τον υπουργό νομοθετική πρωτοβουλία και κοινοβουλευτικό έλεγχο. Ο κ. Γεραπετρίτης, κατά βάση, διατηρεί την αρμοδιότητα για τη διερεύνηση των αιτιών του πρόσφατου σιδηροδρομικού δυστυχήματος.

Εξάμηνη παράταση

Ενα από τα πιο σημαντικά ραντεβού που έγιναν από την πρώτη στιγμή στο υπουργείο ήταν αυτό του κ. Γεραπετρίτη με τους εν Ελλάδι εκπροσώπους της γαλλικής εταιρείας Alstom που έχει κληθεί να διαχειριστεί την περίφημη σύμβαση για τα συστήματα τηλεδιοίκησης. Μια σύμβαση που εκκρεμεί από το 2014, υπήρξε επαναδιαπραγμάτευση το 2016, μπλόκαρε η εκτέλεσή της το 2018, ξεμπλόκαρε το 2020 και ξεκίνησε να εφαρμόζεται, χωρίς όμως να ολοκληρωθεί, με αποτέλεσμα αυτή τη στιγμή να μην υπάρχει στη χώρα επαρκές σύστημα φωτοσήμανσης και τηλεδιοίκησης.

Οπως πληροφορείται το «ΘΕΜΑ», η Alstom ζήτησε και έλαβε προ ολίγων εβδομάδων μια εξάμηνη παράταση που ξεκινά να μετρά στις 13 Μαρτίου για την περάτωση του συστήματος τηλεδιοίκησης, με καταληκτική ημερομηνία τη 13η Σεπτεμβρίου. Εκ μέρους της Πολιτείας, η εντολή προς την ανάδοχο εταιρεία είναι ρητή: να έχουμε τελειώσει με τις εκκρεμότητες έως τότε, ακόμη και νωρίτερα, ώστε να εκπληρωθεί μια υποχρέωση που κοντεύει να κλείσει δεκαετία.

Στο ενδιάμεσο, οι δύο εταιρείες που είχαν αναλάβει την κοινοπραξία του έργου το 2014 έμειναν μία. Στις αρχές του 2021 η ΤΟΜΗ αποχώρησε από την κοινοπραξία αναθέτοντας μέσω ιδιωτικού συμφωνητικού στην Alstom το τεχνικό της έργο επί των ηλεκτρονικών συστημάτων (παρέμεινε τυπικά στην κοινοπραξία). Ακολούθως, ένα έτος αργότερα, στα τέλη του 2022, υπεγράφη συμπληρωματική σύμβαση με την κοινοπραξία, πρακτικά με την Alstom, ύψους άνω των 13 εκατ. ευρώ. Εως την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές, το έργο δεν είχε περατωθεί.

Αρμόδιες πηγές εξηγούν στο «ΘΕΜΑ» ότι πρώτη προτεραιότητα είναι το σύστημα της τηλεδιοίκησης και η ορθή λειτουργία της φωτοσήμανσης και μετά το ETCS, το σύστημα που φρενάρει αυτόματα τα τρένα αν υπερβούν την καθορισμένη ταχύτητα ή εντοπιστεί σοβαρό πρόβλημα. Οπως εξηγεί αρμόδια πηγή, το ETCS είναι απολύτως απαραίτητο σε τρένα υπερυψηλής ταχύτητας, που υπερβαίνουν τα 200 χλμ./ώρα, κάτι που δεν συμβαίνει στη χώρα μας.

Εντούτοις, στόχος της κυβέρνησης είναι λίγους μήνες μετά την παράδοση του συστήματος τηλεδιοίκησης, να τοποθετηθεί και το ETCS στα ελληνικά τρένα, ιδανικά έως το τέλος του έτους. Αυτό που διαμηνύει, πάντως, ανώτερη πηγή του υπουργείου Υποδομών είναι ότι η κυβέρνηση πατά γκάζι για να υπάρξει στο 100% του δικτύου λειτουργικό σύστημα τηλεδιοίκησης που θα περιορίζει το ανθρώπινο λάθος.

Από την κυβέρνηση διαμηνύουν ότι, παρά τις καταγγελίες των συνδικαλιστών περί παντελούς απουσίας αυτόματων δικλίδων ασφαλείας στο δίκτυο, σύγχρονα ηλεκτρονικά συστήματα ελέγχου έχουν αποδοθεί σε ολόκληρο το κομμάτι από το Πλατύ Ημαθίας έως τον Προμαχώνα, όπως και σε μεγάλο μέρος της διαδρομής από την Αθήνα έως τη Λάρισα.

Οπως λένε, το έργο έχει υλοποιηθεί σε ποσοστό που αγγίζει στο 70%. Τα δύο κομμάτια που δεν καλύπτονται ακόμα είναι το σκέλος ανάμεσα στη Λάρισα και το Πλατύ, όπου και σημειώθηκε το δυστύχημα, και νοτιότερα η έκταση μεταξύ Οινόης και Τιθορέας. Μάλιστα, ο πρωθυπουργός ήταν προγραμματισμένο να επισκεφτεί την περασμένη Τετάρτη το ανακαινισμένο και σε λειτουργία Κέντρο Τηλεδιοίκησης – Σηματοδότησης στη Θεσσαλονίκη, που καλύπτει συγκεκριμένα το τμήμα Πλατύ – Προμαχώνας, και να ενημερωθεί για τις εφαρμογές τηλεδιοίκησης, σηματοδότησης και ETCS που αυτό διαθέτει.

Η υποδομή στη Θεσσαλονίκη είναι ένα από τα τρία Κέντρα Ελέγχου Κυκλοφορίας που θα είναι αρμόδια για ολόκληρη τη γραμμή, ενώ εκκρεμεί η ολοκλήρωση των αντίστοιχων δομών για τα τμήματα Οινόη – Τιθορέα και Λάρισα – Πλατύ.

«Mετωπική» αντιπολίτευση από ΣΥΡΙΖΑ

Εξελίξεις στο υπουργείο Υποδομών πυροδότησε η παραίτηση του κ. Καραμανλή από τη θέση του υπουργού, την ίδια ημέρα της καταστροφής, η οποία λειτούργησε και ως βαλβίδα εκτόνωσης. Ο ίδιος από νωρίς αντελήφθη το πρόβλημα έχοντας επίγνωση ότι το περιστατικό ήταν ξεκάθαρα ανθρώπινο λάθος. Λίγο μετά τις 7 το πρωί της Τετάρτης, σε συνεννόηση με τον πρωθυπουργό, πήρε τον δρόμο για τη Λάρισα. Εκεί για πρώτη φορά αντελήφθη ότι η παραίτησή του ήταν στο τραπέζι.

Οταν έφτασε στα Τέμπη, το ενδεχόμενο έγινε βεβαιότητα. Εκανε μια σύντομη αυτοψία και μακριά από τις κάμερες λύγισε. Η κατάρρευσή του φάνηκε και στις δηλώσεις του, όταν έσπασε η φωνή του. Λίγη ώρα μετά, βρέθηκε με τον κ. Μητσοτάκη έξω από τη σύσκεψη στην Περιφέρεια Θεσσαλίας. «Πρέπει να υποβάλω την παραίτησή μου, έχω την πολιτική ευθύνη», φέρεται να είπε στον πρωθυπουργό. Ο τελευταίος τον ρώτησε αν είναι σίγουρος, με τον υπουργό να απαντά καταφατικά. Τότε ο κ. Μητσοτάκης τού ανταπάντησε ότι η επιλογή του τον τιμά και ο κ. Καραμανλής πήρε τον δρόμο για την Αθήνα. Στις 4 το μεσημέρι υπέβαλε την παραίτησή του.

Η πολιτική κόντρα, πάντως, ήδη ζεσταίνεται με την πάροδο του τριήμερου εθνικού πένθους. Ο ΣΥΡΙΖΑ, για παράδειγμα, από την Παρασκευή ανέβασε το θερμόμετρο με αλλεπάλληλα ερωτήματα προς την κυβέρνηση, η οποία διαμηνύει ότι θα δώσει άμεσα τις απαντήσεις με συμβάσεις και αποφάσεις, υπονοώντας ότι επί ημερών του ΣΥΡΙΖΑ φρέναραν τα έργα που θα έπρεπε να δρομολογηθούν και ήταν η κυβέρνηση της Ν.Δ. αυτή που ξεμπλόκαρε τις κρίσιμες συμβάσεις βάζοντάς τις σε στάδιο τελικής υλοποίησης και παράδοσης.