Πώς υπολογίζονται οι φόροι στα ελαιοτριβεία

Ξεκίνησε η περίοδος συγκομιδής της ελιάς σε κάποιες περιοχές, ενώ σε κάποιες άλλες ετοιμάζονται να ξεκινήσουν τις επόμενες ημέρες. Κάθε χρόνο τέτοια εποχή, πληθαίνουν οι απορίες, οι ερωτήσεις, οι προβληματισμοί και οι ανησυχίες από όλους τους εμπλεκομένους, αφού οι συνεχείς αλλαγές πολλές φορές μπλέκουν χειρότερα αντί να ξεκαθαρίσουν τα πράγματα.

Θα προσπαθήσουμε να δούμε περιεκτικά όσον το δυνατόν περισσότερες περιπτώσεις και πως αντιμετωπίζονται. Πολλοί άνθρωποι έχουν γίνει αποδέκτες μιας κληρονομιάς από ελαιόδεντρα, τα οποία αποφάσισαν στη συνέχεια να τα διατηρήσουν και γιατί όχι να τα αυξήσουν. Οι ελαιοπαραγωγοί -όπως όλοι οι παραγωγοί αγροτικών προϊόντων- χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες:

1. Οι αγρότες – παραγωγοί του κανονικού καθεστώτος.

2. Οι αγρότες – παραγωγοί του ειδικού καθεστώτος.

3. Οι παραγωγοί – ιδιώτες (συνταξιούχοι, ιδιωτικοί και δημόσιοι υπάλληλοι, καθώς και οι επαγγελματίες από άλλη δραστηριότητα οι οποίοι διατηρούν ταυτόχρονα στην κατοχή τους και ελαιόδεντρα χωρίς να είναι υποχρεωμένοι να είναι ενταγμένοι στο κανονικό καθεστώς.

Στις περισσότερες περιπτώσεις μικρού κλήρου, το λάδι που παράγεται, προορίζεται αποκλειστικά για οικιακή χρήση από την οικογένεια του παραγωγού. Ακόμη και στις περιπτώσεις αυτές όμως, δημιουργούνται προβλήματα στις συναλλαγές που μπορεί να οδηγήσουν σε φορολογικές κυρώσεις και πρόστιμα. Σε κάθε περίπτωση τα κοινά στοιχεία είναι τα εξής: Μαζεύονται οι ελιές, αποστέλλονται στο ελαιουργείο και το ελαιουργείο βγάζει το λάδι και πρέπει να πληρωθεί. Από εκεί και πέρα υπάρχουν τρεις περιπτώσεις: Είτε το λάδι δίνεται όλο στον παραγωγό ο οποίος πληρώνει σε χρήμα, είτε το λάδι δίνεται στον παραγωγό, ο οποίος πληρώνει σε είδος, είτε το λάδι παραμένει για φύλαξη στο ελαιοτριβείο. Ας δούμε μερικά παραδείγματα.

1α: Ο παραγωγός είναι αγρότης του κανονικού καθεστώτος.

Παράγεται το λάδι, παραδίδεται στον παραγωγό και ο παραγωγός πληρώνει τοις μετρητοίς: Πρόκειται για μία συναλλαγή. Το ελαιοτριβείο θα εκδώσει ΤΠΥ για την αμοιβή του (το δικαίωμα επί του παραχθέντος ελαιολάδου), ο αγρότης θα πληρώσει τις μετρητοίς, θα πάρει το λάδι και θα πάει στο καλό, με την προϋπόθεση ότι το ποσό του ΤΠΥ δεν είναι μεγαλύτερο των 500 ευρώ, γιατί τότε πρέπει να κάνει κατάθεση στην τράπεζα.

1β: Στο ίδιο παράδειγμα, παραγωγός αποφασίζει να πληρώσει σε είδος.

Εκδίδεται το ΤΠΥ για το δικαίωμα. Στο ίδιο παραστατικό αναγράφονται όλα τα στοιχεία που αφορούν την εν λόγω συναλλαγή: Κιλά δικαιώματος, αξία, αξία και ποσότητα παραχθέντος ελαιολάδου, ποσοστό δακοκτονίας όταν αυτό υπάρχει, παραχθέντας ελαιοπυρήνας κ.λπ.

Οταν ο παραγωγός (οποιασδήποτε κατηγορίας) πληρώνει το ελαιοτριβείο σε είδος, θα πρέπει να είναι ξεκάθαρο ότι πρόκειται για συναλλαγή αγοραπωλησίας. Επιμένουν πολλοί παραγωγοί (μικρών ή μεγάλων ποσοτήτων είναι αδιάφορο) ότι «δεν πούλησα λάδι, του το έδωσα για να τον πληρώσω.

Λοιπόν, σκεφτείτε το κάπως έτσι: Είμαι το ελαιοτριβείο, μου φέρνεις ελιές, βγάζω το λάδι, σου το δίνω, με πληρώνεις και τελειώσαμε (μία συναλλαγή). Στη συνέχεια επειδή πρόσεξα κατά τη διαδικασία ότι το λάδι είναι εξαιρετικό, αποφασίζω να σου ζητήσω 500 κιλά. Μου τ’ αφήνεις, μου κόβεις τιμολόγιο πώλησης, σε πληρώνω και φεύγεις (2η συναλλαγή). Αυτές τις δύο συναλλαγές τις μαζεύουμε και τις κάνουμε μία. Η φύση της συναλλαγής δεν αλλάζει, πάλι η πώληση παραμένει πώληση. Αρα, ο παραγωγός στη 2η περίπτωση, θα εκδώσει τιμολόγιο πώλησης για την ποσότητα που θα δώσει στο ελαιοτριβείο για να πληρώσει το δικαίωμα για την παραγωγή του λαδιού.

Στη 2η περίπτωση επίσης, έχουμε να αντιμετωπίσουμε και τη διαφορά του ΦΠΑ ανάμεσα στις δύο συναλλαγές. Μην ξεχνάμε ότι η παροχή υπηρεσίας για την παραγωγή του ελαιόλαδου έχει 24% ΦΠΑ, ενώ η πώληση λαδιού έχει 13%. Γι’ αυτό χρειάζεται προσοχή, ειδικά στις περιπτώσεις της αυτοτιμολόγησης από την πλευρά των ελαιοτριβείων.

2α: Ο παραγωγός είναι αγρότης του ειδικού καθεστώτος και πληρώνει μετρητοίς.

Παραλαμβάνει το λάδι, παίρνει και το ΤΠΥ. (γιατί θεωρείται και αυτός επιτηδευματίας και υποβάλλει συγκεντρωτική κατάσταση για έξοδα του), πληρώνει την οφειλή στο ελαιοτριβείο και φεύγει.

2β: Ο παραγωγός είναι αγρότης του ειδικού καθεστώτος και πληρώνει σε είδος.

Το ελαιοτριβείο θα εκδώσει Τ.Π.Υ. για να πληρωθεί το δικαίωμά του. Στο ίδιο παραστατικό θα αναγράψει τα κιλά που κρατά από τον αγρότη κατ’ εντολή του προκειμένου να εξοφληθεί.

Εδώ πρέπει να τονιστούν τα εξής:

Η παροχή υπηρεσίας του ελαιοτριβείου έχει ΦΠΑ σε κάθε περίπτωση, ανεξάρτητα αν ο παραγωγός είναι αγρότης του ειδικού καθεστώτος, του κανονικού, ελεύθερος επαγγελματίας, συνταξιούχος κ.λπ.

Τη δακοκτονία στην περίπτωση του αγρότη ειδικού καθεστώτος την αποδίδει το ελαιοτριβείο. Αντίθετα στην περίπτωση συναλλαγής με αγρότη του κανονικού καθεστώτος, η δακοκτονία αποδίδεται από τον παραγωγό.

Για το λάδι που κρατά το ελαιοτριβείο για να πληρωθεί, δεν χρειάζεται να εκδώσει τιμολόγιο αγοράς, καθώς όπως έχει οριστεί από το με αρ. πρωτ. 1018623/128/0015/02.05.07, «είναι δυνατή η απεικόνιση τόσο της παρεχόμενης υπηρεσίας όσο και της αγοράς του προϊόντος σε ένα στοιχείο».

3α: Ο παραγωγός είναι ιδιώτης και το παραχθέν ελαιόλαδο το πήρε για προσωπική χρήση:

Εάν πληρώσει με λάδι, αυτό θεωρείται πώληση. Θα του κρατηθεί χαρτόσημο και θα συντάξει Ε-3 όταν θα έρθει η ώρα για την υποβολή της φορολογικής του δήλωσης.

Οι περιπτώσεις στις συναλλαγές μεταξύ ελαιοτριβείων – παραγωγών είναι πάρα πολλές. Και μάλιστα μπορεί να ποικίλλουν από περιοχή σε περιοχή. Δακοκτονία, χαρτόσημο, ΦΠΑ επί της παροχής διαφορετικό από τον ΦΠΑ επί της πώλησης λαδιού και όλα μαζί σε ένα παραστατικό, το οποίο μπορεί να περιλαμβάνει και αυτοτιμολόγηση. Δεν θέλει και πολύ για να μπερδευτεί κάποιος – ακόμη και έμπειρος. Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή για να μειωθεί όσο το δυνατόν περισσότερο ο κίνδυνος επιβολής κυρώσεων σε περίπτωση ελέγχου.

* Γιώργος Παπαδημητρίου, Φοροτεχνικός, πρόεδρος ΣΕΕΛΦΟ Καρδίτσας, μέλος Γ.Σ. ΠΟΦΕΕ, Γ.Γ. ΓΕΟΦΙΝ και οικονομικός επόπτης ΕΒΕ Καρδίτσας.