Ποια βασικά φάρμακα είναι υπό… εξαφάνιση

Σημαντικές ελλείψεις παρατηρούνται σε μια σειρά από φαρμακευτικά σκευάσματα κατά τις τελευταίες εβδομάδες.

Το φαινόμενο δεν είναι νέο, αλλά φαίνεται να έχει λάβει σημαντικές διαστάσεις ήδη από τις αρχές του έτους, με φαρμακοποιούς και συνδικαλιστικούς φορείς του κλάδου να τονίζουν ιδιαίτερα τις ελλείψεις που υπάρχουν σε σκευάσματα που χρησιμοποιούνται τακτικά από ασθενείς και χρονίως πάσχοντες.

«Οι ελλείψεις δημιουργούν έναν κύκλο ανασφάλειας: Ο πολίτης δεν ξέρει αν θα βρει το φάρμακο του κάθε μήνα, με αποτέλεσμα να στοκάρει και να είναι λιγότερα τα διαθέσιμα σκευάσματα»

Το πρόβλημα, όπως λένε, εντοπίζεται τόσο στα αστικά κέντρα όσο και στην Περιφέρεια, με τα ράφια των φαρμακείων να αδειάζουν.

Οι λόγοι για τα υπό εξαφάνιση σκευάσματα είναι ποικίλοι και έγκεινται στα προβλήματα που αντιμετωπίζει η φαρμακευτική αγορά παγκοσμίως, στην αυξημένη ζήτηση της χειμερινής περιόδου, στα φάρμακα που εισάγονται στην Ελλάδα αλλά ακολούθως «φεύγουν» ως εξαγωγές, καθώς και στην πολιτική που ακολουθούν οι αρμόδιες αρχές της χώρας για τη φαρμακευτική δαπάνη.

Οι ελλείψεις, λοιπόν, αφορούν πολλές κατηγορίες φαρμακευτικών σκευασμάτων.

«Οι ελλείψεις είναι πάρα πολλές και αφορούν πάρα πολλά φάρμακα, δεν είναι μια συγκεκριμένη κατηγορία» ξεκαθαρίζει εμφανώς προβληματισμένος στα «ΝΕΑ» ο Κώστας Λουράντος, πρόεδρος του Φαρμακευτικού Συλλόγου Αττικής.

«Η ίδια κατάσταση επικρατεί σε όλη την Ελλάδα, δεν περιορίζεται σε συγκεκριμένες περιοχές το πρόβλημα» σημειώνει, από την πλευρά της, η αντιπρόεδρος του Φαρμακευτικού Συλλόγου Τρικάλων Βανέσσα Λαζαροπούλου.

Απαραίτητα

Οπως γίνεται σαφές, οι σημαντικότερες ελλείψεις είναι αυτές που παρατηρούνται σε σκευάσματα που δεν υπάρχουν ούτε τα πρωτότυπα («επώνυμα») των μεγάλων φαρμακευτικών εταιρειών αλλά ούτε και γενόσημα με την ίδια δραστική ουσία.

Σε αυτά συγκαταλέγονται οι πόσιμες ή ενδοφλέβιες σκιαγραφικές ουσίες, οι οποίες είναι απαραίτητες για τη διενέργεια αξονικών και μαγνητικών εξετάσεων, τα αντιβιοτικά φάρμακα με δραστική ουσία την αμοξυκιλλίνη (και ειδικότερα αυτά με μικρότερη δοσολογία που απευθύνονται σε παιδιά), οι οφθαλμικές αλοιφές (κορτιζονούχες και αντιβιοτικές), ορισμένα αγχολυτικά και – σε μικρότερο βαθμό – οι ινσουλίνες και ο αντιτετανικός ορός.

Ελλείψεις καταγράφονται επίσης, εδώ και μήνες, σε συγκεκριμένους κωδικούς αναλγητικών, όπως το αναβράζον Panadol Extra, σε αντιεπιληπτικά φάρμακα, σε παιδικά εμβόλια και σε εισπνεόμενα σκευάσματα για δυσλειτουργίες του αναπνευστικού.

Η πιο πρόσφατη λίστα του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκου (ΕΟΦ), που δημοσιεύθηκε τον Ιανουάριο (19/1), αναφέρει 157 φαρμακευτικά σκευάσματα περιορισμένης διαθεσιμότητας.

«Ελλειπτικά δεν θεωρούνται μόνο αυτά που δεν υπάρχουν καθόλου, αλλά και αυτά που έχουμε σε περιορισμένες ποσότητες» σημειώνει ο πρόεδρος του ΕΟΦ Ευάγγελος Μανωλόπουλος.

«Τα αντιβιοτικά, κυρίως τα παιδικά, με βάση την αμοξυκιλλίνη, είναι σε μεγάλη έλλειψη.

Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι παγκοσμίως πρόβλημα με τη διαθεσιμότητα της δραστικής ουσίας» λέει στα «ΝΕΑ» ο πρόεδρος του Πανελλήνιου Συλλόγου Φαρμακαποθηκαρίων Θεόδωρος Σκυλακάκης.

Εξάλλου, οι αντιβιώσεις γενικότερα έχουν ιδιαίτερα αυξημένη ζήτηση αυτή την εποχή, λόγω των ιώσεων που κυκλοφορούν.

Χαρακτηριστική περίπτωση είναι το Augmentin.

Σε ό,τι αφορά στις ελλείψεις στις οφθαλμικές κρέμες και στα κολλύρια, το πρόβλημα εντοπίζεται στο γεγονός ότι η φαρμακευτική εταιρεία που τα παράγει δεν φέρνει αρκετές ποσότητες στην Ελλάδα.

«Η μείωση υπολογίζεται στο 60% από το 2018 μέχρι σήμερα» εξηγεί ο πρόεδρος του Πανελλήνιου Συλλόγου Φαρμακαποθηκαρίων και συμπληρώνει:

«Στα φάρμακα κατά του σακχαρώδους διαβήτη, όπως το Ozempic, υπάρχει δραματική αύξηση στη ζήτηση παγκοσμίως τα τελευταία χρόνια. Η εταιρεία που το παράγει είχε προγραμματίσει την παραγωγή δύο-τρεις φορές λιγότερων σκευασμάτων από ό,τι καταναλώνονται σήμερα».

Στοκάρουν

«Οι ελλείψεις δημιουργούν έναν κύκλο ανασφάλειας: Ο πολίτης δεν ξέρει αν θα βρει το φάρμακό του κάθε μήνα, με αποτέλεσμα να στοκάρει και να είναι λιγότερα τα διαθέσιμα σκευάσματα» τονίζει ο Μανώλης Κατσαράκης, γενικός γραμματέας του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου.

«Το φαινόμενο των ελλείψεων δεν είναι καινούργιο, πάει πολλά χρόνια πίσω. Η βασική αιτία είναι η τιμολογιακή πολιτική της Ελλάδας για το φάρμακο. Τα χρόνια των μνημονίων, θεσμοθετήθηκε η φαρμακευτική δαπάνη να αναλογεί στο 1% του ΑΕΠ. Ωστόσο, ακόμα κι αν έχουμε αφήσει τα μνημόνια πίσω μας, η πολιτική αυτή δεν έχει αλλάξει», προσθέτει ο ίδιος.

Αν και σε μια πρώτη ανάγνωση, το γεγονός ότι οι τιμές του φαρμάκου στην Ελλάδα κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα ακούγεται κάτι μάλλον θετικό, είναι ένας παράγοντας που δημιουργεί και σημαντικές «αρρυθμίες».

«Η τιμή του φαρμάκου στην Ελλάδα ορίζεται ως ο μέσος όρος των τριών χαμηλότερων τιμών στην Ευρώπη. Είναι πολύ χαμηλή η τελική τιμή, με αποτέλεσμα να φεύγουν προς άλλες χώρες της Ευρώπης εξασφαλίζοντας πολύ μεγαλύτερα κέρδη, ειδικά σε Γερμανία και Ηνωμένο Βασίλειο» εξηγεί ο Αναστάσιος Σπαντιδέας, παθολόγος και κλινικός φαρμακολόγος, τονίζοντας, παράλληλα, πως θα πρέπει να δοθεί μια λύση σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Η χαμηλή τιμή πώλησης λειτουργεί ιδιαίτερα αποθαρρυντικά για τις μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες, που επιλέγουν να κρατήσουν μόνο μικρές ποσότητες για τη χώρα μας, ιδιαίτερα στα ακριβά τους φάρμακα, καθώς το περιθώριο κέρδους είναι ελάχιστο.

«Μπορεί να γλιτώνουμε έτσι χρήματα από τη φαρμακευτική δαπάνη, όμως ένας ασθενής που δεν έχει το φάρμακό του μπορεί να καταλήξει στο νοσοκομείο και εν τέλει το κόστος της νοσηλείας του να είναι μεγαλύτερο» σχολιάζει ο Κωνσταντίνος Δελήμπασης, φαρμακοποιός πάγκου στον Δομοκό Φθιώτιδας.

Σαν ύστατη λύση, για την κάλυψη των ελλείψεων υπάρχει το Ινστιτούτο Φαρμακευτικής Ερευνας και Τεχνολογίας (ΙΦΕΤ), θυγατρική του ΕΟΦ που αναλαμβάνει την εύρεση φαρμάκων από την ευρωπαϊκή και διεθνή αγορά σε περίπτωση απόλυτης έλλειψης σκευασμάτων.

Ωστόσο η «έκτακτη» αυτή εισαγωγή έχει και μεγαλύτερο κόστος για το κράτος.

Τα φαρμακευτικά σκευάσματα που είναι σε έλλειψη

• Αντιβιώσεις (Amoxil, Augmentin) – ειδικά οι παιδικές
• Αντιτετανικός ορός
• Πόσιμα και ενδοφλέβια σκιαγραφικά
• Κορτιζονούχες και αντιβιοτικές οφθαλμικές αλοιφές (Fucidin, Fucicort)
• Αγχολυτικά (λοραζεπάμη)
• Ινσουλίνες (Ozempic)
• Εισπνεόμενα για διαταραχές του αναπνευστικού
• Αναλγητικά (Panadol Extra αναβράζον)

«Είναι μια καθημερινή ψυχοφθόρα κατάσταση» για φαρμακοποιούς και ασθενείς

«Νιώθω πως οι φαρμακοποιοί είμαστε ηθοποιοί που παίζουμε κάθε μέρα το ίδιο έργο με τίτλο «Το παραμύθι του χαμένου ελλειπτικού»», λέει στα «ΝΕΑ» η αντιπρόεδρος του Φαρμακευτικού Συλλόγου Τρικάλων Βανέσσα Λαζαροπούλου, σημειώνοντας πως πρόκειται για μια «καθημερινή ψυχοφθόρα κατάσταση».

Οι φαρμακοποιοί των Τρικάλων έχουν φτιάξει γκρουπ σε εφαρμογή ανταλλαγής μηνυμάτων, όπου κάθε μέρα ψάχνουν να βρουν φάρμακα για τους ασθενείς τους.

Οπως επισημαίνει η ίδια, οι φαρμακοποιοί των Τρικάλων έχουν φτιάξει γκρουπ σε εφαρμογή ανταλλαγής μηνυμάτων, όπου κάθε μέρα ψάχνουν να βρουν φάρμακα για τους ασθενείς τους. «Σίγουρα στέλνουμε ένα-δύο μηνύματα την ημέρα».

Η αναζήτηση φαρμάκου μπορεί να πάρει πολλές ώρες, άλλωστε.

«Δαπανούμε χρόνο και πόρους όταν υπάρχουν ελλείψεις», τονίζει ο γενικός γραμματέας του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου Μανώλης Κοτσαράκης, ο οποίος υπογραμμίζει ότι δεν έχει ούτε ένα απλό αντιβηχικό σιρόπι να δώσει σε γονείς που αυτήν την εποχή της έξαρσης έχουν άρρωστα παιδιά με βρογχίτιδα.

Αλλωστε, ορισμένες από τις ελλείψεις που παρατηρούνται μπορούν να προκαλέσουν πολύ μεγάλα προβλήματα σε κατηγορίες ασθενών.

«Για παράδειγμα, αν ένας ασθενής έχει αγχωτική διαταραχή και δεν μπορεί να βρει το αγχολυτικό φάρμακό του – π.χ. με δραστική ουσία τη λοραζεπάμη που είναι σε έλλειψη – μπορεί να αναπτύξει στερητικό σύνδρομο και να χειροτερέψει σημαντικά η κατάστασή του» λέει η αντιπρόεδρος του Φαρμακευτικού Συλλόγου Τρικάλων.

Και θέμα εμπιστοσύνης

Ωστόσο, οι φαρμακοποιοί ξεκαθαρίζουν ότι για την παρούσα άσχημη κατάσταση έχουν μερίδιο ευθύνης και οι ίδιοι οι ασθενείς.

«Είναι απαράδεκτο οι ασθενείς να ψάχνουν συγκεκριμένα σκευάσματα. Αν του λέω εγώ, με την εμπειρία μου ως φαρμακοποιός, ότι το γενόσημο τον καλύπτει, θα έπρεπε να με εμπιστεύεται. Δεν θα προτείνω το οποιοδήποτε γενόσημο, αλλά το γενόσημο που ξέρω ότι λειτουργεί καλά», περιγράφει η Βανέσσα Λαζαροπούλου, σημειώνοντας ότι υπάρχει άγνοια στους ασθενείς.

«Πρέπει να μάθουμε τα γενόσημα και να τα εμπιστευόμαστε», προσθέτει ο πρόεδρος του Φαρμακευτικού Συλλόγου Αττικής Κωνσταντίνος Λουράντος.

Ο ίδιος τονίζει επίσης πως η ρύθμιση που φαίνεται πως θέλει να περάσει το υπουργείο Υγείας, με την οποία και θα «κλειδώνει» ο γιατρός το γενόσημο της αρεσκείας του, δεν κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση.

«Είμαστε ο τελευταίος τροχός της αμάξης, όμως, έχουμε την επαφή με τον ασθενή», καταλήξει η αντιπρόεδρος του Φαρμακευτικού Συλλόγου Τρικάλων, λέγοντας πως «οφείλουν οι αρμόδιοι φορείς να ακούν περισσότερο τους ίδιους τους φαρμακοποιούς».

Το αγκάθι των παράλληλων εξαγωγών και οι απαγορεύσεις

Το σύστημα των παράλληλων εξαγωγών, οδηγεί στο να μένει η χώρα χωρίς επαρκείς ποσότητες σε φάρμακα, καθώς οι χονδρέμποροι τα πωλούν σε άλλες χώρες σε πολύ υψηλότερες τιμές.

Για να αντιμετωπιστεί αυτό το ζήτημα, ο ΕΟΦ προχωρά ανά τακτά χρονικά διαστήματα στην επιβολή απαγορεύσεων στις εξαγωγές συγκεκριμένων σκευασμάτων.

Σήμερα, βρίσκεται σε ισχύ απαγόρευση για 119 σκευάσματα.

Ωστόσο, ο αριθμός των σκευασμάτων που απαγορευόταν να εξαχθούν ήταν πολύ μεγαλύτερος (277) πριν από μόλις μερικούς μήνες.

Τον Ιανουάριο ήρθη η απαγόρευση εξαγωγών για 158 σκευάσματα.

«Με την άρση της απαγόρευσης, έχει αλλάξει και η εμπορική πολιτική των χονδρεμπόρων, καθώς πάλι συγκεντρώνουν σκευάσματα για να τα εξάγουν», σχολιάζει ο γενικός γραμματέας του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου.

Η τάση

«Απαγόρευση στις εξαγωγές μπαίνει όταν παρατηρείται κάποια τάση. Συγκεκριμένα, αν υπάρχει έλλειψη ή αν υπάρχει μεγάλη διαφορά τιμής με το εξωτερικό. Η απαγόρευση των εξαγωγών είναι ένα προσωρινό μέτρο.

Αν πάψει να υπάρχει ζήτημα ελλείψεων, θα αρθούν και οι απαγορεύσεις», λέει, από τη μεριά του, ο Ευάγγελος Μανωλόπουλος. Αλλωστε, η μόνιμη απαγόρευση εξαγωγών δεν θα ήταν ανεκτή από την Ευρωπαϊκή Ενωση.

«Η Ευρωπαϊκή Ενωση επανεξετάζει το θέμα, καθώς πρέπει μεν να προστατεύει το ελεύθερο εμπόριο, αλλά ακόμα σημαντικότερη είναι η προστασία της δημόσιας υγείας», προσθέτει ο πρόεδρος του ΕΟΦ.

Η πλατφόρμα

Εν τω μεταξύ, από τις αρχές του Ιανουαρίου, έχει τεθεί σε πιλοτική λειτουργία η πλατφόρμα του υπουργείου Υγείας για το φάρμακο, η οποία έχει βελτιώσει σημαντικά την κατάσταση, λένε στα «ΝΕΑ» ο πρόεδρος του ΕΟΦ και ο πρόεδρος του Συλλόγου Φαρμακαποθηκαρίων.

Στην εν λόγω πλατφόρμα, οι εποπτεύοντες την αγορά φαρμάκου έχουν τη δυνατότητα να γνωρίζουν ποια είναι η κατάσταση σε φαρμακεία και φαρμακαποθήκες.

«Σε έναν με ενάμιση χρόνο θα έχουμε πολύ καλύτερη εικόνα σε πραγματικό χρόνο σχετικά με τις ελλείψεις φαρμάκων στη χώρα», λέει ο Ευάγγελος Μανωλόπουλος.