Νέο εργασιακό νομοσχέδιο: Τι αλλάζει για ωράρια, υπερωρίες, πρόστιμα, ψηφιακή κάρτα και παράλληλη απασχόληση

Ευνοϊκές αλλαγές στα εργασιακά φέρνει το πρώτο νομοσχέδιο του Υπουργείου Εργασίας που αναμένεται – εκτός απροόπτου – να τεθεί σήμερα σε δημόσια διαβούλευση με βασικό άξονα την ενσωμάτωση της κοινοτικής οδηγίας για τα επικαιροποιημένα δικαιώματα των εργαζομένων.

Μεταξύ των διατάξεων προβλέπονται: 

Τι αλλάζει για ωράρια και υπερωρίες

Αλλαγές στον τρόπο εφαρμογής της ψηφιακής κάρτας εργασίας για τις περιπτώσεις επιχειρήσεων που την εφαρμόζουν οικειοθελώς. Οι επιχειρήσεις αυτές θα απαλλάσσονται από το 90% των γραφειοκρατικών διαδικασιών που προβλέπονται στην εφαρμογή της κάρτας εργασίας.
Στόχος είναι να εφαρμοστεί η ψηφιακή κάρτα σταδιακά σε όλη την οικονομία κατόπιν διαλόγου με τους φορείς και με βάση τις ιδιομορφίες του κάθε κλάδου.

Οι επιχειρήσεις που υιοθετούν εθελοντικά την εφαρμογή της ψηφιακής κάρτας εργασίας – ενώ δεν ανήκουν σε κλάδους όπου η ψηφιακή κάρτα εφαρμόζεται υποχρεωτικά – θα απαλλάσσονται από την υποχρέωση υποβολής στο σύστημα «Εργάνη» μιας σειράς από εντύπων, όπως μεταξύ άλλων και του εντύπου Ε8, δηλαδή της προαναγγελίας των υπερωριών.

Δηλαδή θα δίνεται η δυνατότητα  για «ελαστική εφαρμογή» παρέχοντας περιθώριο ενός μήνα για τις δηλώσεις στις μεταβολές στην εργασία στο σύστημα Εργάνη.

Δήλωση ανά μήνα

Συγκεκριμένα, η διάταξη θα προβλέπει για τους εργοδότες που εφαρμόζουν οικειοθελώς την κάρτα εργασίας να δηλώνουν, ανά μήνα, αν επιθυμούν «προδήλωση» του τροποποιητικού ωραρίου και των υπερωριών ή θα λαμβάνονται υπόψη – μόνο – τα χτυπήματα της κάρτας του εργαζόμενου ως προς την έναρξη και λήξη του ωραρίου.

Νέα πρόστιμα για υποδηλωμένη εργασία

Προβλέπεται πρόστιμο ύψους 10.500 ευρώ στους εργοδότες που αποδεικνύεται ότι υποδηλώνουν τους απασχολούμενους στην επιχείρησή τους. Δηλαδή όταν δηλώνουν έναν εργαζόμενο ότι απασχολείται με τετράωρη εργασίας και στην πραγματικότητα εργάζεται κανονικά οκτάωρο. Σήμερα το εν λόγω πρόστιμο ανέρχεαι σε 2.000 ευρώ.

Δοκιμαστική εργασία 6 μηνών

Θέσπιση δοκιμαστικής περιόδου έξι μηνών για έναν εργαζόμενο που προσλαμβάνεται. Κατά την περίοδο αυτή μπορεί να απολυθεί χωρίς αποζημίωση. Σήμερα η περίοδος αυτή είναι ένα έτος.

Οι εργαζόμενοι συνταξιούχοι

Σε ότι αφορά στα ασφαλιστικά, οι διατάξεις για τους εργαζόμενους συνταξιούχους αλλά και για τη συνταξιοδότηση των οφειλετών του ΕΦΚΑ θα ενσωματωθούν στο νομοσχέδιο, αλλά τον Σεπτέμβριο, οπότε θα έρθει προς ψήφιση στη Βουλή.

Το σενάριο που εξετάζεται για τους εργαζόμενους συνταξιούχους είναι να καταργηθεί το πέναλτι 30% και αντί αυτού να θεσπιστεί κάποια επιπρόσθετη παρακράτηση υπέρ ΕΦΚΑ, στο εισόδημα το οποίο λαμβάνει ο συνταξιούχος είτε από απασχόληση, είτε από αυτοαπασχόληση.

Το σχέδιο ωστόσο προβλέπει τη θέσπιση κόφτη ώστε κανεις να μην υφίσταται ζημία σε σχέση με το προηγούμενο καθεστώς. Το πλαφόν θα αντιστοιχεί στο ύψος του 12πλάσιου της εθνικής σύνταξης για κάποιον ο οποίος δουλεύει 12 μήνες το χρόνο. Το πρόβλημα με την ισχύουσα νομοθεσία, είναι ότι το πέναλτι ισχύει είτε ο συνταξιούχους εργαστεί μία ώρα μόνο μέσα σε ένα μήνα, είτε εργαστεί full-time.

Σύνταξη με οφειλές

Για τους εγκλωβισμένους οφειλέτες κυρίως ελευθέρους επαγγελματίες που αδυνατούν να βγούν στη σύνταξη εξετάζονται τα εξής σενάρια:

Για κάποιους από αυτούς, τα χρέη είναι μικρότερα από τα υφιστάμενα όρια (των 20.000 ευρώ για αυτοαπασχολούμενους ή ελεύθερους επαγγελματίες και 6.000 ευρώ για τους αγρότες) τα οποία παρακρατούνται από τη σύνταξή τους.

Υπάρχουν, όμως, και εργαζόμενοι οι οποίοι θέλουν να γίνουν συνταξιούχοι και έχουν χρέη τα οποία είναι μεγαλύτερα από το ποσό αυτό. Ανάμεσά τους, θα γίνει μία διάκριση σε δύο μεγάλες κατηγορίες.

Η πρώτη κατηγορία είναι οι αναξιοπαθούντες, επειδή δεν έχουν τους αντίστοιχους πόρους. Υπάρχει και μια δεύτερη κατηγορία όμως, η οποία πιθανόν να έχει σημαντικά περιουσιακά στοιχεία, είτε στη μορφή τραπεζικών λογαριασμών, είτε στη μορφή ακίνητης περιουσίας, την οποία πραγματικά δεν θα μπορούσε κανείς να την κατατάξει στην περίπτωση των αναξιοπαθούντων.

Αυτό το οποίο εξετάζει το υπουργείο είναι να τεθεί  ένα δεύτερο όριο που θα ανερχεται σε 30.000 πάνω από το υφιστάμενο των 20.000 ευρώ. Αν το χρέος του υποψήφιου συνταξιούχου προς τον ΕΦΚΑ βρίσκεται στην περιοχή μεταξύ του υφισταμένου και του νέου ορίου και αυτός αποδείξει ότι έχει ανεπαρκή περιουσιακά στοιχεία, τότε θα υπολογίζεται η μηνιαία σύνταξη την οποία θα έπρεπε να λαμβάνει, για τους πρώτους μήνες και μέχρι την εξάντληση του ποσού μεταξύ των δύο ορίων θα λαμβάνει μηδενική σύνταξη.

Για τους επόμενους 60 μήνες θα ισχύει ότι και σήμερα, δηλαδή, αναλογική περικοπή της σύνταξής του ώστε να εξαλειφθεί το χρέος του προς τον ΕΦΚΑ και, κατόπιν, καταβολή της πλήρους σύνταξης που του αναλογεί.

Η κοινοτική οδηγία για τα εργασιακά δικαιώματα

Σκοπός είναι, με τις διατάξεις που επεξεργάζεται το υπουργείο, να ενσωματωθεί η ευρωπαϊκή οδηγία 2019/1152 «για διαφανείς και προβλέψιμους όρους εργασίας» στην εθνική μας νομοθεσία.

Με την οδηγία αυτήν παρέχονται εκτενέστερα και επικαιροποιημένα εργασιακά δικαιώματα και προστασία σε εκατομμύρια εργαζόμενους στην ΕΕ, ενώ οι εργαζόμενοι έχουν το δικαίωμα για πλήρη και έγκαιρη ενημέρωση σχετικά με τα ουσιώδη στοιχεία της σχέσης εργασίας τους, προκειμένου να διασφαλίζεται επαρκής βαθμός διαφάνειας και προβλεψιμότητας όσον αφορά τους όρους εργασίας τους.

Τα βασικά σημεία:

Mε βάση τις διατάξεις της κοινοτικής οδηγίας, οι εργοδότες υποχρεούνται να ενημερώνουν εγκαίρως με γραπτό τρόπο ή ηλεκτρονικά τους εργαζομένους τους για τα ουσιώδη στοιχεία της σχέσης εργασίας τους, καθώς και για κάθε μεταβολή των εργασιακών όρων.

Επίσης, σε περίπτωση που το πρόγραμμα του χρόνου εργασίας είναι εξ ολοκλήρου ή ως επί το πλείστον μη προβλέψιμο, ο εργοδότης οφείλει να ενημερώσει τον εργαζόμενο σχετικά με:

Τις ώρες και τις ημέρες αναφοράς, εντός των οποίων ο εργαζόμενος μπορεί να κληθεί να εργαστεί και
Την ελάχιστη περίοδο προειδοποίησης που πρέπει να λάβει ο εργαζόμενος, πριν από την έναρξη μίας ανάθεσης εργασίας.

Παράλληλα, η κοινοτική οδηγία προβλέπει μέγιστη διάρκεια για τη δοκιμαστική περίοδο εργασίας. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την οδηγία, όταν η σχέση εργασίας υπόκειται σε δοκιμαστική περίοδο, όπως ορίζεται στην εθνική νομοθεσία ή πρακτική, πρέπει να διασφαλίζεται ότι η εν λόγω περίοδος δεν υπερβαίνει τους έξι μήνες.

Όταν η σχέση εργασίας είναι ορισμένου χρόνου, πρέπει να διασφαλίζεται ότι η διάρκεια της δοκιμαστικής περιόδου είναι ανάλογη προς την αναμενόμενη διάρκεια της σύμβασης και τη φύση της εργασίας, ενώ, αν ανανεωθεί μία σύμβαση για την ίδια θέση και τα ίδια καθήκοντα, δεν απαιτείται νέα δοκιμαστική περίοδος για τη σχέση εργασίας.

Επίσης, υπάρχει η δυνατότητα, κατ’ εξαίρεση, για δοκιμαστικές περιόδους μεγαλύτερης διάρκειας, στις περιπτώσεις που αυτό δικαιολογείται από τη φύση της εργασίας ή είναι προς το συμφέρον του εργαζομένου, ενώ, στις περιπτώσεις στις οποίες ο εργαζόμενος απουσίασε από την εργασία του κατά τη διάρκεια της δοκιμαστικής περιόδου, τα κράτη – μέλη μπορούν να θεσπίσουν ανάλογη παράταση της αντίστοιχης περιόδου, σε συνάρτηση με τη διάρκεια της απουσίας.

Μεταξύ άλλων, η κοινοτική οδηγία ορίζει ότι ο εργαζόμενος έχει τη δυνατότητα παράλληλης απασχόλησης, εκτός του ωραρίου εργασίας του.

Τι προβλέπεται για τις ώρες απασχόλησης σε άλλο εργοδότη

Η οδηγία αποσαφηνίζει  ότι ο εργοδότης δεν πρόκειται να απαγορεύσει σε εργαζόμενο να αναλάβει εργασία σε άλλους εργοδότες, εκτός του ωραρίου εργασίας που καθορίζεται με τον εν λόγω εργοδότη ή να επιφυλάξει δυσμενή μεταχείριση σε εργαζόμενο για τον λόγο αυτόν.

Ωστόσο, υπάρχει περιορισμός στις συνολικές ώρες απασχόλησης.

Έτσι, πλέον θα μπορεί ένας εργαζόμενος να εργάζεται με πλήρη απασχόληση σε έναν εργοδότη, για ένα 8ωρο, και με μερική απασχόληση για άλλες – το πολύ – 5 ώρες σε άλλον. Συνολικά, δεν θα επιτρέπεται να απασχολείται πέραν των 13 ωρών την ημέρα ώστε να ξεκουράζονται συνεχόμενα 11 ώρες, όπως προβλέπει κοινοτική οδηγία που έχει κυρωθεί στη χώρα μας με το προεδρικό διάταγμα 88 του 1999.

Να σημειωθεί ότι σήμερα, με ένα Προεδρικό Διάταγμα του 1932 απαγορεύεται ο εργοδότης να απασχολήσει μέσα στην ίδια μέρα μισθωτούς, οι οποίοι έχουν ήδη εργαστεί σε άλλη επιχείρηση ολόκληρο το νόμιμο 8ωρο τους. Μπορεί να απασχολήσει μισθωτούς , οι οποίοι εργάστηκαν μέσα στο ίδιο 24ωρο σε άλλο ή άλλους εργοδότες, για χρόνο μικρότερο του κανονικού ωραρίου εργασίας, αλλά μόνο για όσες ώρες υπολείπονται για να συμπληρωθεί το νόμιμο ωράριο της ημερήσιας εργασίας.

Αυτό προφανώς και θα καταργηθεί. Δύο 8ωρα εντός της ίδιας ημέρες δεν θα μπορούν να ισχύσουν. Όμως ένα 8ωρο και ένα 3ωρο για παράδειγμα, θα μπορεί. Στην πράξη, μέχρι σήμερα ένας εργαζόμενος δεν μπορούσε να απασχοληθεί σε δύο εργοδότες, με πλήρη απασχόληση. Ούτε σε έναν με πλήρη και σε έναν με μερική. Μόνο σε δύο με μερική και το πολύ μέχρι συνολικά να καλύψει το νόμιμο 8ωρο.

Στην πράξη λοιπόν, από την ψήφιση του νόμου και μετά, ο εργαζόμενος θα μπορεί να εργαστεί σε έναν εργοδότη με πλήρη και σε έναν με μερική. Το συνολικό άθροισμα ωρών εργασίας δεν θα πρέπει να ξεπερνά τις 13 ώρες.

Υποχρεωτική κατάρτιση

Αναφορικά με την υποχρεωτική κατάρτιση, η κοινοτική οδηγία ορίζει ότι, όταν ο εργοδότης υποχρεούται από την ενωσιακή ή την εθνική νομοθεσία ή τις συλλογικές συμβάσεις να παρέχει κατάρτιση στον εργαζόμενο για την εκτέλεση της εργασίας για την οποία εργάζεται, η κατάρτιση αυτή παρέχεται δωρεάν στον εργαζόμενο, υπολογίζεται ως χρόνος εργασίας και, αν είναι δυνατόν, πραγματοποιείται κατά τη διάρκεια των ωρών εργασίας.