Καψαλιανά: Το χωριό στην Κρήτη που ξαναζωντάνεψε και έγινε ξενοδοχείο

Το χωριό Καψαλιανά στο Ρέθυμνο της Κρήτης, έχει μετατραπεί από ένα έρημο, σχεδόν ξεχασμένο μέρος σε ένα πρωτοποριακό ξενοδοχείο παγκόσμιας κλάσης, το οποίο αποτελεί προορισμό για όλον τον χρόνο.

Η ιστορία του χωριού Καψαλιανά

Τα Καψαλιανά ήταν μετόχι της Μονής Αρκαδίου. Η ιστορία του χωριού ξεκινά το 1600, προς το τέλος της Ενετικής περιόδου. Τότε, η γειτονική Μονή Αρκαδίου – το σημαντικότερο μοναστήρι του νησιού – έχτισε την εκκλησία που είναι αφιερωμένη στον Αρχάγγελο Μιχαήλ. Ο ναός αναπαλαιώθηκε και λειτουργεί ως σήμερα στο Kapsaliana Village Hotel.

Ακολουθεί η ανέγερση του ελαιοτριβείου το 1763 που γίνεται η καρδιά του οικισμού. Η ενασχόληση με την ελιά και τη γη φέρνει στην περιοχή τους πρώτους κατοίκους και έτσι γύρω από το ελαιοτριβείο της Ιεράς Μονής Αρκαδίου χτίζονται οι κατοικίες, που στην ακμή του φτάνουν να στεγάζουν 13 οικογένειες και 50 κατοίκους. Δούλευαν για την συγκομιδή της ελιάς αλλά και σε άλλες αγροτικές εργασίες.

Σήμερα ο οικισμός των Καψαλιανών αναπλάστηκε με αγάπη και μεράκι σε ένα μοναδικό ξενοδοχείο – χωριό. Σταδιακά και με προσοχή οι κατοικίες, ο ελαιόμυλος, η εκκλησία και οι βοηθητικοί χώροι έγιναν δωμάτια και σουίτες, εστιατόριο, πισίνα, καθιστικό.

 

Ο παλαιός Μοναστηριακός Ελαιόμυλος

Ο Ηγούμενος της ιστορικής Μονής Αρκαδίου, Φιλάρετος, ολοκλήρωσε το 1763 την κατασκευή ενός σημαντικού για την εποχή ελαιοτριβείου στα Καψαλιανά. Σε μια εποχή άνθησης της ελαιοκομίας, το ιερό αυτό δέντρο, ο καρπός και το ελαιόλαδο ήταν το σημαντικότερο στοιχείο της καθημερινότητας των ανθρώπων. Η διατροφή, ο φωτισμός, διάφορες θεραπείες, θέρμανση και θρησκεία τροφοδοτούνται από τον ευλογημένο αυτό καρπό. Το έδαφος, η ασφαλής τοποθεσία, η εύκολη απομάκρυνση των αποβλήτων καθιστούν την περιοχή ιδανική για τη δημιουργία του ελαιόμυλου στα Καψαλιανά.

Στην περίοδο ακμής του οικισμού περίπου 30 γυναίκες (μαζώχτρες) από τα γύρω χωριά, πέντε μυλωνάδες συγκεντρώνονταν στα Καψαλιανά για την συγκομιδή της ελιάς. Την επιμέλεια της διαδικασίας και τον έλεγχο είχε ο Μοναχός- οικονόμος του Αρκαδίου. Ο ελαιόμυλος αποτελούσε έναν πυρήνα ζωής για περισσότερα από 200 χρόνια και χάρη στην ύπαρξη του δημιουργήθηκε ο οικισμός των Καψαλιανών. Ο οικισμός εγκαταλείφτηκε τα χρόνια που ακολούθησαν από τους μόνιμους κατοίκους και οι μόνοι ελάχιστοι που διατήρησαν σπίτια, τον επισκέπτονται περιστασιακά για να φροντίζουν τα γύρω χωράφια.

 

Ο Μοναστηριακός Ελαιόμυλος των Καψαλιανών έκλεισε το 1955 και μεταφέρθηκε σε κοντινή περιοχή. Ο οικισμός άρχισε να εγκαταλείπεται. Όμως η μοίρα του οικισμού δεν έμελε να σταματήσει εκεί.

Η αρχιτεκτονική του χωριού

Τα Καψαλιανά είναι ένας παραδοσιακός, Κρητικός οικισμός που χαρακτηρίστηκε με Προεδρικό Διάταγμα ως «Υψηλής Πολιτιστικής Αξίας». Χωρίς να έχει υποστεί αλλοιώσεις ο οικισμός είναι αντιπροσωπευτικό δείγμα της Κρητικής αρχιτεκτονικής. Κυριαρχούν οι καθαροί γεωμετρικοί όγκοι, ενός ή δύο ορόφων, συνδέονται κ συνδυάζονται μεταξύ τους με τις εξωτερικές αυλές, τις πέτρινες σκάλες και τις καμάρες. Η εικόνα συμπληρώνεται με τις πόρτες, τις αυλόπορτες και τα ανοίγματα από λαξευμένη πέτρα. Η ποιότητα κατασκευής των τοίχων, των θυρωμάτων και επιχρισμάτων δηλώνουν την ιδιαίτερη ποιότητα κατασκευής του έργου.

Η αναπαλαίωση του χωριού Καψαλιανά

Τριάντα ολόκληρα χρόνια διήρκησε η αναπαλαίωση του που έδωσε καινούργια ζωή και πνοή στη πανέμορφη αυτή περιοχή. Με πλήρη σεβασμό στην ιστορία και την παράδοση ο οικισμός των Καψαλιανών έγινε το Kapsaliana Village Hotel που διατηρεί την αυθεντικότητα του τοπίου και των συναισθημάτων με ένα τρόπο μοναδικό.

 

Ενας κεντρικός, ανοιχτός χώρος σαν μια πλατεία με πλακόστρωτα, λουλούδια δημιουργήθηκε γύρω από τα νέα πέτρινα κτίσματα για να συνδεθεί το παλαιό κτιριακό συγκρότημα με την εκκλησία. Για τα νέα πέτρινα κτίσματα χρησιμοποιήθηκαν τα ίδια βασικά υλικά, η πέτρα από τον ίδιο τον τόπο, τα ξύλινα δοκάρια και η λαξευτή πέτρα για τα θυρώματα. Στα κτίσματα αυτά στεγάζονται η υποδοχή, το εστιατόριο, η κουζίνα, τα γραφεία και οι βοηθητικοί χώροι.

Έτσι σήμερα, με τους τοίχους, τις ξερολιθιές, τους πλακόστρωτους δρόμους και τις αυλές, που αγκαλιάζουν οι βοκαμβίλιες και τα λουλούδια, δημιουργήθηκε ένα ενιαίο λειτουργικό και καλαίσθητο σύνολο που αντλεί την έμπνευσή του από την παράδοση και τη λιτότητα του τόπου, από την ομορφιά της κρητικής φύσης.

Εδώ οι άνθρωποι ζούσαν με απλότητα, μοναστηριακή λιτότητα, σέβονται τη φύση και τα δώρα της και απολαμβάνουν τα χρώματα και τα αρώματά της. Παρατηρώντας τη φωτεινότητα των αστεριών το βράδυ, ρουφώντας τις μυρωδιές των λουλουδιών και των βοτάνων και αφήνοντας το χρόνο να κυλά αβίαστα και ονειροπόλα.

Το χωριό στην Κρήτη μετατρέπεται σταδιακά σε ξενοδοχείο

Η διαδικασία της αναπαλαίωσης του χωριού υπήρξε μια μακρά περίοδος επίπονων εργασιών για την ανασύσταση του χωριού. Με αγάπη, μεράκι και φροντίδα ως την τελευταία λεπτομέρεια ο αρχιτέκτων & ιδιοκτήτης Μύρων Τουπογιάννης εργάσθηκε με την ακούραστη ομάδα του για την αναβίωση του χωριού διατηρώντας στο ακέραιο την αυθεντική αρχιτεκτονική και τη χωροταξία του. Έτσι δημιουργήθηκε το καινούργιο πρόσωπο των Καψαλιανών με απόλυτο σεβασμό στην παράδοση και την ιστορία του.

Με φυσικά υλικά, όπως το ξύλο, η πέτρα και η τερακότα, τα σπίτια, το ελαιοτριβείο και η εκκλησία αναπαλαιώθηκαν και αναδημιουργήθηκαν για να συνεχίσουν τη μακραίωνη ιστορία τους και για να γράψουν καινούργιες σελίδες.

Όταν ο αρχιτέκτονας Μύρων Τουπογιάννης ανακαλύπτει αυτό το μέρος τη δεκαετία του 1970, είχαν απομείνει μόνο επτά κάτοικοι. Ερωτεύεται τον τόπο- άλλωστε τα επαγγελματικά του ενδιαφέροντα είναι η αποκατάσταση παρόμοιων παραδοσιακών οικισμών.

Ο Τουπογιάννης, αφού επισκέπτεται πολλά καλλιτεχνικά ανακαινισμένα χωριά στην Ιταλία και τη Γαλλία, αποφασίζει να αγοράσει δύο ετοιμόρροπες κατοικίες στα Καψαλιανά. Ο σκοπός του είναι ακόμη ασαφής και είναι απλώς το καθαρό και ανόθευτο ένστικτο που οδηγεί τις αποφάσεις του.

Αφού ξεπεράσει πολλά εμπόδια – καθώς και σημαντικούς χρονικούς και οικονομικούς περιορισμούς – το όραμα του Τουπογιάννη αποκτά τελικά μια πιο συγκεκριμένη μορφή. Τα έργα αποκατάστασης είναι επίπονα και χρονοβόρα. Πάνω απ’ όλα το πρώτο και κύριο μέλημα του αρχιτέκτονα είναι να δικαιώσει την κληρονομιά και το πνεύμα του τόπου- και τη σοφία της τοπικής, λαϊκής αρχιτεκτονικής.

Το 2008 το ξενοδοχείο Kapsaliana Village – το οποίο είναι μέλος των Ιστορικών Ξενοδοχείων της Ευρώπης – ανοίγει τις πύλες του και υποδέχεται τους πρώτους του επισκέπτες. Από τότε δεν σταματά ποτέ να εξελίσσεται και προσπαθεί να προσφέρει στους επισκέπτες της απαράμιλλες εμπειρίες.