Η πόλη Γκρενόμπλ μαθαίνει να επιβιώνει με την κλιματική αλλαγή

Μια η ώρα το μεσημέρι στην πλατεία Σαν Μπρουνό, στο κέντρο της Γκρενόμπλ.

Εν μέσω του φετινού πρόωρου καύσωνα που «λιώνει» τη Γαλλία και μεγάλο μέρος της δυτικής και νότιας Ευρώπης, το θερμόμετρο στην αποκαλούμενη και «πρωτεύουσα των Άλπεων» στη νοτιοανατολική Γαλλία δείχνει 36 βαθμούς Κελσίου.

Μπορεί η θερμοκρασία να μην ακούγεται εξαιρετικά υψηλή για συνθήκες ισχυρού καύσωνα.

Χτισμένη όμως σε υψόμετρο 213 μέτρων ανάμεσα σε δύο ποταμούς και τρεις ορεινούς όγκους των γαλλικών Άλπεων, η Πράσινη Πρωτεύουσα της Ευρώπης για το 2022 δίνει τη δική της μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής.

«Το 2050 η επικράτειά μας θα βιώνει το καλοκαίρι αρκετές εβδομάδες καύσωνα και χειμώνα χωρίς χιόνι», προειδοποίησε πρόσφατα ο Πράσινος δήμαρχος της Γκρενόμπλ, Ερίκ Πιόλ, τους συμπολίτες του.

Ειδικοί υπολογίζουν ότι η μητρόπολη των Άλπεων ήδη χάνει 4-7 ημέρες χιονιού κάθε χρόνο.

Πρόσφατη μελέτη την κατέταξε στις γαλλικές πόλεις που θα επηρεαστούν περισσότερο από την κλιματική αλλαγή έως τα μέσα του αιώνα, με όλο και πιο ακραία ζέστη, ξηρασία, βροχές και πυρκαγιές.

Μπροστά στις ζοφερές αυτές προβλέψεις, η Γρενόμπλ δεν έχει μείνει με σταυρωμένα χέρια. Ή όπως λέει ο Πιέρ Βερί, αντιπρόεδρος της μητροπολιτικής περιοχής της Γκρενόμπλ:

«Ο καλύτερος τρόπος να προβλέψεις το μέλλον είναι να το δημιουργήσεις».

Αναλαμβάνοντας δράση… από νωρίς

Η γεωγραφική θέση της Γκρενόμπλ περιορίζει την αστική εξάπλωσή της. Αν και σε υψόμετρο, είναι η πιο επίπεδη πόλη της Γαλλίας. Είναι επίσης από τις πιο πυκνοκατοικημένες.

Αντιμέτωπη έτσι και αυτή με το φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας, εφαρμόζει ένα φιλόδοξο πολεοδομικό ανασχεδιασμό και βρίσκει τρόπους επανασύνδεσης της πόλης με τη φύση.

Όμως για τη Γκρενόμπλ ο αγώνας κατά της κλιματικής αλλαγής φαντάζει με μαραθώνιο και όχι σπριντ.

Εδώ και χρόνια κινείται μεθοδικά για να προσαρμοστεί στις διαρκώς επιδεινούμενες κλιματικές συνθήκες. Ήταν η πρώτη μητροπολιτική περιοχή στη Γαλλία που παρουσίασε ένα οδικό χάρτη για το κλίμα, μάλιστα από το 2005.

Έχει θέσει ως στόχο την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2040 -μια δεκαετία δηλαδή πριν από τον ευρωπαϊκό στόχο.

Και για να τον πετύχει, η πόλη έχει θέσει σε εφαρμογή πολλαπλές στρατηγικές με χρονικό ορίζοντα έως το τέλος αυτής της δεκαετίας. Ζητούμενο είναι η διαμόρφωση ενός αυθεντικού, βιώσιμου μέλλοντος για την πόλη και τους συνολικά περίπου 700.000 κατοίκους της μητροπολιτικής περιοχής της.

STOP στα αέρια του θερμοκηπίου

Σε όλη την Γκρενόμπλ έχει τεθεί όριο ταχύτητας 30 χιλιομέτρων, καθιστώντας την έτσι τη μεγαλύτερη ζώνη χαμηλών εκπομπών ρύπων (ZFE) στη Γαλλία.

Από 2025 κιόλας στην περιοχή θα απαγορευτούν τα οχήματα ντίζελ.

Στο αντίποδα, η πόλη διαθέτει εκτεταμένο δίκτυο τραμ.

Ο στόλος των αστικών λεωφορείων είναι χαμηλών ρύπων. Μεγάλο μέρος του κινείται με βιοαέριο, που παράγεται από λάσπη λυμάτων από το τοπικό εργοστάσιο επεξεργασίας νερού.

Η επίπεδη μορφολογία της ευνοεί παράλληλα τις μετακινήσεις με ποδήλατο, η χρήση του οποίου είναι εξαιρετικά διαδεδομένη. Εξ ου και η περιοχή διαθέτει ποδηλατικό δίκτυο περίπου 500 χιλιομέτρων.

Από του χρόνου, δε, θα χρησιμοποιείται τελεφερίκ για τις μετακινήσεις στο κέντρο της Γκρενόμπλ, όπου σήμερα υπάρχει γραμμή από και προς το παλαιό κάστρο της Βαστίλης.

Μέσα στην επόμενη οκταετία εν τω μεταξύ θα έχουν φυτευτεί 15.000 δέντρα στην πόλη. Ως το 2050, ο στόχος είναι οι χώροι πρασίνου να καλύπτουν το 40% της έκτασής της.

Συνεχώς κατασκευάζονται νέα πάρκα και οάσεις δροσιάς με αξιοποίηση και του βρόχινου νερού.

Σε κάθε περίπτωση, χάρη στους πλούσιους υδάτινους πόρους της η Γκρενόμπλ θεωρείται εδώ και καιρό πρωτεύουσα του λεγόμενου «λευκού άνθρακα» και της υδροηλεκτρικής ενέργειας.

Το μητροπολιτικό δίκτυο θέρμανσης, το δεύτερο μεγαλύτερο στη Γαλλία, χρησιμοποιεί 80% ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και μέχρι το 2030 ο στόχος είναι να φτάσει το 100%.

Φέτος μάλιστα υπολογίζεται ότι η περιοχή θα παράγει το ισοδύναμο της κατανάλωσης των κατοίκων της με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, με 0% χρήση ορυκτών καυσίμων ή πυρηνικής ενέργειας.

Χτίζουν μία νέα πόλη στη θέση της παλιάς

Η μια μετά την άλλη, συνοικίες εντάσσονται σε ένα σταδιακό, ευρύ πρόγραμμα αστικής ανάπλασης. Και αυτό δεν αφορά μόνο τα πάρκα…

Τα κτίρια μονώνονται εξωτερικά. Δίνονται κίνητρα και οικονομική βοήθεια στους κατοίκους για να ανακαινίσουν τις κατοικίες τους. Η άσφαλτος ξηλώνεται από τους δρόμους και τις θέσεις στάθμευσης και αντικαθίσταται με πορώδες υλικό, που επιτρέπει την απορροή.

Το ίδιο γίνεται επίσης σε πλατείες και προαύλια σχολείων που πρασινίζουν, βοηθώντας έτσι στον περιορισμό του φαινομένου  της αστικής θερμικής νησίδας.

Ταυτόχρονα το λεγόμενο «Υ της Γκρενόμπλ» στη συμβολή των δύο ποταμών που τη διατρέχουν -μια περιοχή που αποτελεί εδώ και δεκαετίες κέντρο επιστημονικής και πανεπιστημιακής αριστείας και καινοτομίας- μετατρέπεται σε «εργαστήριο» για τη βιώσιμη πόλη του μέλλοντος.

Εκεί χτίζονται νέοι δημόσιοι χώροι και νέες κατοικίες υψηλής ενεργειακής απόδοσης, όπου η χρήση κλιματιστικών απαγορεύεται και η ψύξη γίνεται από τον υδροφόρο ορίζοντα με συστήματα νερού. Με απόφαση του δημοτικού συμβουλίου έχει σταματήσει εν τω μεταξύ εδώ και χρόνια η χρήση χημικών προϊόντων σε δημόσιους χώρους στην πόλη.

Επενδύοντας στην κυκλική οικονομία

Με στόχο τη διατροφική επάρκεια της περιοχής με φρέσκα προϊόντα και τη μείωση του αποτυπώματος άνθρακα από τις  εμπορευματικές μεταφορές, οι κάτοικοι της Γκρενόμπλ παροτρύνονται να καταναλώνουν προϊόντα από τον τόπο τους, ενισχύοντας παράλληλα την τοπική οικονομία.

Οι πηγές, πολλές…

Είναι οι ντόπιοι παραγωγοί -οι αρχές μάλιστα να δρομολογούν και τοπικό εμπορικό σήμα γεωργικών προϊόντων, διασφαλίζοντας δίκαιες πληρωμές στους καλλιεργητές και φιλικές προς το περιβάλλον γεωργικές πρακτικές.

Υπάρχουν επίσης η αστική φάρμα της πόλης, που κάθε χρόνο παράγει 3,5 μετρικούς τόνους λαχανικών, ή ακόμη και μικροί κοινόχρηστοι κήποι, για τους οποίους ο δήμος διαθέτει αναξιοποίητες εκτάσεις στους κατοίκους.

Οι σχολικές καντίνες προμηθεύονται το 60% των προϊόντων τους από τοπικά ή βιολογικά αγροκτήματα.

Ταυτόχρονα έχει τεθεί ως στόχος για φέτος όλος ο πληθυσμός της πόλης της Γκρενόμπλ να ανακυκλώνει τα υπολείμματα τροφής ή να τα κάνει κομπόστ. Μέχρι πρότινος, το έκαναν ήδη οι μισοί…

Σε ανάλογη λογική περιορισμού των απορριμμάτων μάλιστα έχει καλλιεργηθεί μια οικολογική κουλτούρα υπέρ της επισκευής και επαναχρησιμοποίησης αντικειμένων: από οικιακές συσκευές και έπιπλα, μέχρι και υφάσματα.

Συλλογική προσπάθεια

Στο πλαίσιο της συμμετοχικής δημοκρατίας, στην προσπάθεια της πράσινης μετάβασης και της δημιουργίας μιας μητροπολιτικής περιοχής του μέλλοντος καλούνται να συμμετέχουν ενεργά όλοι οι κάτοικοι.

Σε αυτούς σημειωτέον συγκαταλέγονται περίπου 80 χιλιάδες μετανάστες, Ευρωπαίοι και μη.

Έχει συσταθεί διεπιστημονική επιτροπή που συνδράμει τις τοπικές αρχές. Συγκροτήθηκε συνέδριο πολιτών για το κλίμα. Καταστήματα και επιχειρήσεις υιοθετούν οικολογικές πρακτικές.

Μέσα από μια σειρά δράσεων ενισχύονται η συμμετοχή και η εκπαίδευση μεγάλων και μικρών σε βέλτιστες περιβαλλοντικές πρακτικές, καθώς και ο εθελοντισμός.

Φυσικά δεν είναι όλα ρόδινα, ούτε αγγελικά πλασμένα. Το κόστος είναι τεράστιο. Η προσπάθεια θέλει επιμονή και χρόνο. Και η συλλογότητα προϋποθέτει τη στήριξη όσων δεν δύνανται οικονομικά -ειδικά σε αυτούς τους χαλεπούς καιρούς- να συμβαδίσουν.

Με όλα αυτά υπόψη οικοδομείται η Γκρενόμπλ του μέλλοντος, με την υπόσχεση να είναι καλύτερα προετοιμασμένη για να αντιμετωπίσει την επιδεινούμενη κλιματική αλλαγή.