Χαμέζι: Το Λασιθιώτικο καλλιτεχνικό χωριό

Ψηλά, πάνω από τον κόλπο της Σητείας, ούτε δέκα χιλιόμετρα στο δρόμο προς τον Άγιο, το Χαμέζι φιλοξενεί αρχαιότητα, ιστορία, παρελθόν, παρόν και ένα ετήσιο φεστιβάλ, το οποίο φέτος γράφει τη δεύτερη παρουσία του στο χρόνο.

Η αρχιτεκτονική του είναι όμορφη, με λίγες παραφωνίες, σχεδόν αμελητέες. Χρώμα βάφει τις πόρτες, τα παράθυρα αλλά και τις στενές σκάλες, οι οποίες σκαρφαλώνουν στο χωριό από την ανοιχτωσιά του κεντρικού δρόμου μέχρι τα διαχρονικά σημεία του στα ψηλά. Το Χαμέζι είχε πάντα μια φλέβα καλλιτεχνική, μουσική αλλά και χειροτεχνική, με υφάντρες στους αργαλειούς αλλά και μάστορες της πέτρας στο χτίσιμο.

Από πάντα ξεχώριζε όμως για τους χορευτάδες του, τους λυράρηδες, τους μαντιναδολόγους και τους βιολάτορες. Λέξεις όπως τις χρησιμοποιούν οι, λιγοστοί πια, μόνιμοι κάτοικοι αλλά και παραδόσεις που δεν μοιάζουν να σβήνουν αφού πολλοί νέοι παίρνουν με τη σειρά τους το ρόλο του συνεχιστή αυτής της άσβεστης καλλιτεχνικής ιστορίας του χωριού. Σε αυτήν ανήκει ακόμη και η Ρίτα Σακελλαρίου, γενέτειρα της οποίας είναι το Χαμέζι.

Είναι ημέρα Παρασκευή, αργά μέσα στην άνοιξη, «η ημέρα που έρχεται ο γιατρός και γράφει τα φάρμακα» μου λέει ένας από τους μόνιμους κατοίκους καθώς τον συναντώ έξω σχεδόν από την όμορφη εκκλησιά του Άγιου Παντελεήμονα, με βλέμμα γαλάζιο και ευθύ, με μια ηλικία απροσδιόριστη αλλά περήφανη. Κρατά το μπαστούνι του γερά καθώς στηρίζεται για να μου πει για τον τόπο του.

«Όχι πολύ παλιά έμεναν εδώ 800 κάτοικοι, δώδεκα καφενεία είχε το χωριό, δύο γλέντια γίνονταν κάθε Κυριακή, γεμάτα μουσική και χορό». Δεν τα λέει με πικρία, περισσότερο η γλυκιά νοσταλγία τον έχει γεμίσει με την ευκαιρία να τα μοιραστεί με τον ξένο που συνάντησε τυχαία στο δρόμο του. Φεύγει με βήμα γοργό, με τα τρία μέλη που χρησιμοποιεί στο περπάτημά του, να προλάβει το γιατρό πριν φύγει.

Το ύψωμα λέγεται Σουβλωτό Μουρί, απέναντι και νότια του χωριού. Στην κορυφή του βρίσκονται τα ερείπια μιας μινωικής οικίας, σε ελλειπτικό σχήμα, η οποία χρονολογείται περίπου από τον 20ό αι. π.Χ., η οποία αποκαλύφθηκε από τον αρχαιολόγο Στέφανο Ξανθουδίδη το 1903. Ο αέρας, που έχει ευλογήσει αυτήν τη γωνιά της Κρήτης, φυσά δυνατά, ανηφορίζει τα 500 μέτρα του λόφου από το βορά παίρνοντας μαζί οτιδήποτε θα μπορούσε να διακόψει αυτή τη διαχρονική στιγμή στην οποία βρίσκεται ο επισκέπτης και θεατής της φύσης τριγύρω. Των ελαιώνων, της άγριας βλάστησης, του Χαμεζίου απέναντι και της σύγχρονης κατασκευής της οδού Ε75 που οδηγεί βαθιά στον ορίζοντα, μέχρι τη Σητεία και τη θάλασσα.

Το Φεστιβάλ Χαμεζίου

Ξεκινά στις 7 και διαρκεί έως τις 12 Ιουλίου με πρωτοβουλία της Μορφωτικής Στέγης Χαμεζίου, της οποίας το λογότυπο είναι η κάτοψη του μινωικού αρχαιολογικού χώρου. Όλο το χωριό ζωντανεύει. Στα στενά και στις αυλές του θα φιλοξενηθούν μαθήματα μουσικής, χοροδιδασκαλείο, εργαστήριο υφαντικής και φυσικών βαφών καθώς και ψηφιδωτού.

Όλες τις ημέρες η μουσική και το γλέντι επισφραγίζουν τις ολοήμερες δραστηριότητες και δεν είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς την ομορφιά του γνήσιου, πατροπαράδοτου κρητικού γλεντιού, χωρίς τις υπερβολές και τις παραφωνίες που προστίθενται άγαρμπα κάποιες φορές στο νησί. Γεύσεις, ήχοι και αρώματα θα γεμίσουν το χωριό φέρνοντας κοντά τους μόνιμους κατοίκους αλλά και πολλούς νέους οι οποίοι σχετίζονται με αυτό.

Πληροφορίες: www.hamezifestival.gr