Σωκράτης: Ο φιλόσοφος που καταδίκασαν οι Αθηναίοι αλλά αθώωσαν οι Αμερικανοί

Το 399 π. Χ, οι Αθηναίοι δικάζουν τον φιλόσοφο Σωκράτη, με βασική κατηγορία πως εισήγαγε καινά δαιμόνια και διέφθειρε τους νέους της Πολιτείας. Τελικά όπως όλοι ξέρουν, ο Σωκράτης καταδικάστηκε σε θάνατο, τον οποίον και αποδέχθηκε, ως πιστός στις αρχές του, και ως νομοταγής πολίτης.

Ο Σωκράτης ήταν γιός του Αθηναίου, Σωφρονίσκου και της Φαιναρέτης. Μεγαλώνοντας ακολούθησε όπως οι περισσότεροι νέοι της εποχής, το επάγγελμα του πατέρα του που ήταν λιθοξόος. Έτσι ο Σωκράτης ασχολήθηκε με την γλυπτική τέχνη, η οποία όμως όπως έδειξαν τα γεγονότα, δεν τον κέρδισε.

Στα 17 του χρόνια, έρχεται για πρώτη φορά σε επαφή με την φιλοσοφία μέσω του φιλοσόφου Αρχέλαου. Από τότε και όπως διαβάζουμε στην Απολογία του, ο Σωκράτης θεωρεί πως η φιλοσοφική είναι μία θεία εντολή. Αυτή η θεία εντολή είναι που τον κάνει παρορμητικό, με την έννοια του να πράττει όσα ήταν σωστά, και να αποφεύγει όσα δεν είναι. Αυτήν την παρόρμηση είναι που ο Σωκράτης ονομάζει «δαιμόνιο».

Ο Σωκράτης στις φιλοσοφικές του έρευνες, ανέλυε θέματα που άπτονταν της κοινωνίας, της πολιτικής, μέχρι και της θρησκείας. Σιγά σιγά απέκτησε φήμη, και κατά συνέπεια «ακολούθους», καθώς τα «μαθήματά» του γίνονταν σε κάθε σημείο της πόλης.

Γνωρίζουμε τον μεγάλο αυτόν φιλόσοφο, μόνο με αυτήν την ιδιότητα, αλλά προς έκπληξη πολλών, ο Σωκράτης είχε υπηρετήσει την πατρίδα του και στα πεδία των μαχών, όποτε η Αθήνα τον χρειάστηκε. Δεν είχε τίποτα να ζηλέψει από τους υπόλοιπους φαλαγγίτες, με χαρακτηριστική μάχη να είναι αυτή της πολιορκίας της Ποτίδαιας το 424 π.Χ, για την οποία ο Λάχης μάς πλήροφορεί πως «και αν όλοι ήταν σαν τον Σωκράτη, η πόλη μας ποτέ δεν θα πάθαινε εκείνη τη συμφορά».

Η συμβολή του στην φιλοσοφία ήταν τέτοια που έγινε «ορόσημο χρονολόγησης», καθώς όλοι οι φιλόσοφοι πριν από αυτόν ονομάστηκαν «Προσωκρατικοί». Ο Σωκράτης, αντάξιος του ονόματός του, δεν έμεινε στην Ιστορία μόνον για τα λεγόμενά του (δεν άφησε κανένα γραπτό κείμενο), αλλά άφησε μία ισχυρή παρακαταθήκη για το μέλλον της φιλοσοφίας. Αυτή ήταν μία γενιά μαθητών οι οποίοι διέδωσαν, ανέπτυξαν, μέχρι και αμφισβήτησαν τα λεγόμενά του. Οι Αθηναίοι Πλάτων και Αντισθένης, ο Ευκλείδης ο Μεγαρεύς ο Φαίδων της Ηλείας, αλλά και πολλοί άλλοι, ήταν η επόμενη «γενιά» φιλοσόφων που εξέλιξαν την φιλοσοφία, και δημιούργησαν φιλοσοφικές σχολές σε πολλά σημεία της Ελλάδας.

Ήρθε όμως κάποια στιγμή που η πόλη του, η Αθήνα, θεώρησε πως στις αναλύσεις του,ο μεγάλος φιλόσοφος, διέφθειρε τους νέους, και τους έκανε να αμφισβητούν τους θεούς αλλά και τους θεσμούς. Έτσι παραπέμφθηκε σε δίκη. Στην δίκη αυτή οι Αθηναίοι καταδικάζουν τον Σωκράτη σε θάνατο, αναγκάζοντάς τον να πιει κώνειο. Όσο όμως περίεργο και εάν μας φαίνεται αυτό, αναλογιζόμενοι το μέγεθος αυτού του άνδρα, η δίκη αυτή ήταν εντελώς νόμιμη, και ίσως και καθόλου άδικη. Ο Σωκράτης τελικά παρόλες τις παροτρύνσεις των μαθητών του να αποδράσει, δέχεται την κατηγορία, πεθαίνει, και μένει στην Ιστορία.

Η καταδίκη του όμως πάντα ταλάνιζε τους μελετητές. Υπήρχε περίπτωση να αθωωθεί ο Σωκράτης από τους Αθηναίους; Το ερώτημα αυτό δεν έμεινε αναπάντητο. Τον Μάιο του 2011 στην μητρόπολη του σήμερα, την Νέα Υόρκη, πραγματοπιήθηκε μία νέα πιο σύγχρονη, αλλά πιστή στα πρώτυπα της αρχαίας δίκης, «Δίκη του Σωκράτους».

Υπό την αιγίδα του ιδρύματος «Αλέξανδρος Ωνάσης», η αμφιλεγόμενη αυτή για την παγκόσμια Ιστορία δίκη, μεταφέρεται στο Ομοσπονδιακό Δικαστήριο της Νέας Υόρκης προκειμένου να γίνει ξανά, μέσα από σύγχρονες αντιλήψεις, μία προσπάθεια αθώωσης ή καταδίκης (ξανἀ) του Σωκράτη.

Όπως και στην «πρωτότυπη» έτσι και στην σύγχρονη ο Σωκράτης δίχασε και προκάλεσε το δικαστικό σώμα, με την κατηγορούσα αρχή να εξαπολύει επιθέσεις ενάντια στις προθέσεις του φιλόσοφου, ο οποίος σύμφωνα με αυτή, μόνο στόχο είχε να κάνει τους νέους ανυπάκουους και ασεβείς.

Δικαστές ήταν ο Ντένις Τζέικομπς, ο οποίος προήδρευσε, η Λορέτα Πρέσκα, και η Κάρολ Μπέγκλεϊ Έιμον. Οι δύο πρώτοι ψήφισαν υπέρ της αθώωσης του Σωκράτη, ενώ η τρίτη «πιστή» στις ιδέες την Αθηναίων, τον καταδίκασε.

Δημόσιοι κατήγοροι ήταν ο Αντώνης Παπαδημητρίου, πρόεδρος του ιδρύματος «Αλέξανδρος Ωνάσης», ο οποίος εκπροσώπησε την πόλη των Αθηνών, και ο αναπληρωτής εισαγγελέας στην Νέα Υόρκη, Μάθιου Μπογδάνος.

Συνήγορος υπεράσπισης ήταν ο Έντι Χέις, ενώ τη Απολογία του Σωκράτη έκανε ο Μπένζαμίν Μπράφμαν, ο οποίος ήταν και συνήγορος υπεράσπισης του Νομινικ Στρος Καν στο πρόσφατο ερωτικό σκάνδαλο. Τέλος στην ετυμηγορία συμμετείχαν και οι ένορκοι-θεατές με 185 από αυτούς να τον αθωώνουν, ενώ 29 να τον καταδικάζουν.