Η ζωή και το μεγάλο έργο της Μαριάννας Βαρδινογιάννη

Δυσαναπλήρωτο κενό αφήνει η ιδρύτρια του συλλόγου Φίλων Παιδιών με καρκίνο «ΕΛΠΙΔΑ», Μαριάννα Βαρδινογιάννη.

Τα προβλήματα υγείας που αντιμετώπιζε το τελευταίο διάστημα «λύγισαν» την Ελληνίδα πρέσβειρα Καλής Θελήσεως της UNESCO και σπουδαία φιλάνθρωπο που άφησε την τελευταία της πνοή τη Δευτέρα (24.07.2023) σε ηλικία 80 ετών.

Η Μαριάννα Βαρδινογιάννη ήταν Iδρύτρια και Πρόεδρος του «Ιδρύματος για το Παιδί και την Οικογένεια», το οποίο μετονομάστηκε σε «Ίδρυμα Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη», και του Συλλόγου Φίλων Παιδιών με καρκίνο «ΕΛΠΙΔΑ».

Μέσα από τη μακροχρόνια δράση της, είχε υλοποιήσει ένα ευρύ ανθρωπιστικό έργο, εμπνευσμένο από τη μητρότητα, που έχει στο επίκεντρό του τα παιδιά, τις ευπαθείς κοινωνικές ομάδες και τα ευάλωτα άτομα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, ένα έργο το οποίο παράλληλα εστιάζεται σε τομείς όπως η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η προώθηση του πολιτισμού ειρήνης, η παιδεία, η υγεία, η κλιματική αλλαγή, ο πολιτισμός και η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Η δράση της Μαριάννας Βαρδινογιάννη μέσα από το Ίδρυμά της, στόχευε μεταξύ άλλων στην καταπολέμηση της εμπορίας των ανθρώπων και της εκμετάλλευσης των παιδιών, στην εξάλειψη του αναλφαβητισμού, στη προστασία του περιβάλλοντος και στην αντιμετώπιση πολλών άλλων σύγχρονων προκλήσεων, με σκοπό τη δημιουργία ενός καλύτερου κόσμου για τα παιδιά, το αύριο της ανθρωπότητας. Παράλληλα, το Ίδρυμά της μέσα από τα προγράμματα που εφαρμόζει, στηρίζει παιδιά και οικογένειες ευπαθών κοινωνικών ομάδων, σχολεία σε ολόκληρη την επικράτεια και πρόσφυγες.

Από την Ερμιόνη στις ΗΠΑ και στον γάμο με τον Βαρδή

Η Μαριάννα Βαρδινογιάννη έτρεφε ιδιαίτερη ευγνωμοσύνη για τη μητέρα της, η οποία αν και είχε τελειώσει μόνο το σχολαρχείο, επεδίωξε το καλύτερο για τα παιδιά της. Από οκτώ χρονών η Μαριάννα άρχισε να μαθαίνει αγγλικά.

Από την Ερμιόνη όπου μεγάλωσε στάλθηκε να πάει γυμνάσιο στην Αθήνα και στη συνέχεια για σπουδές στις ΗΠΑ. Η Ευαγγελία Μπουρνάκη δε γνώριζε τότε το λαμπερό μέλλον που επεφύλασσε η ζωή στη Μαριάννα της.

Ήταν μαθήτρια Γυμνασίου ακόμη, όταν σε σπίτι φίλων γνώρισε τον γοητευτικό αξιωματικό του Ναυτικού, τον νεαρό Κρητικό Βαρδή Βαρδινογιάννη. Ήταν έρωτας με την πρώτη ματιά, ακολούθησε γάμος και πέντε παιδιά: O Γιάννης, η Χριστιάννα, ο Γιώργος, ο Νίκος και η Βαρδιάννα.

Το Ναυτικό έστειλε τον Βαρδή στην Αμερική και η Μαριάννα με την πρόφαση των σπουδών τον ακολούθησε γιατί ήθελε να βρίσκεται κοντά του. Όμως ο Βαρδής έμενε στη Χαβάη κι εκείνη βρέθηκε στο Denver University να σπουδάζει Οικονομικά τα οποία και δεν ολοκλήρωσε αφού σε δύο χρόνια επέστρεψε.

Παντρεύτηκαν στις 18 Μαΐου του 1961, με κουμπάρο τον Χρήστο Λαμπράκη, που ο Βαρδής γνώρισε κατά τη στρατιωτική του θητεία. Στις αρχές του γάμου της η Μαριάννα ήταν υπάλληλος της αμερικανικής πρεσβείας, μιας και ο μισθός του σημαιοφόρου τότε, στο Πολεμικό Ναυτικό, Βαρδή της, ήταν μόλις 2.500 δρχ. το μήνα.

Για επιπλέον χρήματα, η Μαριάννα Βαρδινογιάννη εργαζόταν και στον ραδιοφωνικό σταθμό ως εκφωνήτρια ειδήσεων στην Αμερικανική Βάση στο Ελληνικό, όπου γνώρισε και τη μετέπειτα αγαπημένη της φίλη τη Μελίνα Μερκούρη.

Όταν ήρθε η μετάθεση του Βαρδή για τη ναυτική βάση του Πόρτσμουθ, έφυγαν για Αγγλία. Εκεί ολοκλήρωσε τις σπουδές στην Ιστορία Τέχνης, που αργότερα στάθηκαν πολύτιμες για το μέλλον της και τις δραστηριότητές της στην Unesco.

Όταν γύρισαν από το Λονδίνο ο πατέρας της έδωσε στο ζευγάρι δύο διαμερίσματα, το ένα για να μένουν και το άλλο για να το νοικιάζουν. Το διαμέρισμα της οδού Πιπίνου το έβαλαν ενέχυρο για να βρεθούν τα χρήματα να ξεκινήσουν ο Νίκος και ο Βαρδής τη δουλειά τους.

Ποτέ δεν ονειρευόταν να αποκτήσει χρήματα. Στόχος της ήταν πάντα η οικογένειά της.

Η εξορία στην Αμοργό και η απόπειρα δολοφονίας

Δύο γεγονότα στιγμάτισαν τη ζωή της. Το ένα η εξορία του αγαπημένου της στην Αμοργό από τη χούντα, τέλη του 1967, με την ίδια τη Μαριάννα Βαρδινογιάννη να βρίσκεται μόνη με τρία μωρά, το τρίτο μόλις σαράντα ημερών.

Κάποια στιγμή αφήνει τα βρέφη στη μητέρα της και πάει στην Αμοργό με ένα καΐκι, μένοντας 8 μήνες στο νησί. Όταν αφέθηκε ελεύθερος ο Βαρδής Βαρδινογιάννης, δεν μπορούσε να επιστρέψει στο Ναυτικό.

Από τότε άρχισε να ασχολείται ενεργά με τις επιχειρήσεις.

Αργότερα επί Κωνσταντίνου Καραμανλή απονεμήθηκε στον Βαρδή Βαρδινογιάννη ο τίτλος του ναυάρχου.

Το άλλο συγκλονιστικό γεγονός ήταν η απόπειρα δολοφονίας του συζύγου της, το 1990, από τη 17Ν.

Η ίδια η Μαριάννα Βαρδινογιάννη – που εκτός από τα 5 της παιδιά απέκτησε 11 εγγόνια και 1 δισέγγονο – είχε υποστηρίξει ότι τις βασικές αρχές τις έδωσαν οι γονείς της, αλλά ο Βαρδής Βαρδινογιάννης ήταν εκείνος που ουσιαστικά διαμόρφωσε τον χαρακτήρα της.

Η «Ελπίδα» για τα παιδιά με καρκίνο

Η Μαριάννα Βαρδινογιάννη για περισσότερα από 25 χρόνια αγωνιζόταν ενάντια στον καρκίνο της παιδικής ηλικίας. Μέσα από το έργο της στον Σύλλογο Φίλων Παιδιών με καρκίνο «ΕΛΠΙΔΑ» το 1990 ίδρυσε την πρώτη παιδιατρική Μονάδα Μεταμόσχευσης Μυελού των Οστών στην Ελλάδα, χάρη στην οποία περισσότερα από 860 παιδιά από τη χώρα μας και τα γειτονικά κράτη έχουν σωθεί μέχρι σήμερα, τον Ξενώνα «ΕΛΠΙΔΑ», το πρώτο Ογκολογικό Παιδιατρικό Νοσοκομείο και την πρώτη Τράπεζα Εθελοντών Δοτών Μυελού των Οστών στην Ελλάδα, και ανέλαβε μια σειρά από πρωτοβουλίες με στόχο να βοηθήσει τα άρρωστα παιδιά και τις οικογένειές τους.

Μάλιστα, το Ογκολογικό Κέντρο Μαριάννα Βαρδινογιάννη-ΕΛΠΙΔΑ έχει επιτύχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά θεραπείας στον κόσμο. Τρία στα τέσσερα παιδιά γίνονται καλά, στέλνοντας το ελπιδοφόρο μήνυμα ενός πιο αισιόδοξου μέλλοντος για την υγεία της παιδικής ηλικίας.

Παράλληλα η Μαριάννα Βαρδινογιάννη στήριξε πολλά εκπαιδευτικά ιδρύματα στην Ελλάδα, την Ευρώπη και τις Η.Π.Α. ενώ υπήρξε ιδρύτρια και χορηγός του Κέντρου Ελληνιστικών Σπουδών στη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας. Στήριξε, επίσης, τα προγράμματα της UNESCO για την εκπαίδευση και τον πολιτισμό σε πολλά μέρη του κόσμου και προωθεί την υλοποίηση των αναπτυξιακών στόχων του ΟΗΕ.

Διεθνείς διακρίσεις

Η Μαριάννα Βαρδινογιάννη ως Πρέσβυς Καλής Θελήσεως της UNESCO, ως Πρόεδρος του «Ιδρύματος Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη», του Συλλόγου «ΕΛΠΙΔΑ» και του Συλλόγου «ΟΡΑΜΑ ΕΛΠΙΔΑΣ», συνεργάστηκε με πολλούς φορείς, ιδρύματα και μη Κυβερνητικές Οργανώσεις σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.

Στο πλαίσιο όλων αυτών των συνεργασιών, εκτός από τις εκδηλώσεις που διοργάνωνε μέσω των ιδρυμάτων της, συμμετείχε σε συνέδρια και διασκέψεις ως ομιλήτρια ή σύνεδρος, καθώς και σε φιλανθρωπικές εκδηλώσεις, διεθνείς και ευρωπαϊκές συναντήσεις και εκστρατείες.

Το έργο της Μαριάννας Βαρδινογιάννη είναι διεθνώς αναγνωρισμένο και η ίδια έχει λάβει πολλούς τιμητικούς τίτλους και βραβεία όπως: Χρυσός Σταυρός του Τάγματος της Ευποιίας της Ελληνικής Δημοκρατίας, Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών, Αρχόντισσα του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, Ιππότης και Αξιωματικός της Λεγεώνας της Τιμής της Γαλλικής Δημοκρατίας, Μεγάλο Βραβείο της Χάρτας των Παρισίων ενάντια στον καρκίνο, Βραβείο «Ripple of Hope» του Ιδρύματος «Robert F. Kennedy Human Rights», κ.ά.

Δραστηριοποιείται επίσης ως: Μέλος της Διεθνούς Κίνησης Γυναικών για την Ειρήνη, του Διεθνούς Κέντρου για τα χαμένα και κακοποιημένα παιδιά (ICMEC), του Ιδρύματος Mentor κατά των ναρκωτικών, Ιδρυτικό μέλος του Ιδρύματος «Φως της Αφρικής» με επικεφαλής τον Μακαριώτατο Πατριάρχη Αλεξανδρείας Θεόδωρο Β΄, Μέλος του Προεδρικού Συμβουλίου των «Special Olympics Europe-Eurasia», κ.ά.

Όταν της απονεμήθηκε, από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, το βραβείο «Νέλσον Μαντέλα 2020», αποδέχθηκε την ύψιστη αυτή διάκριση και με μεγάλη συγκίνηση δήλωσε: «Αυτό το βραβείο δεν ανήκει σε μένα. Ανήκει στη χώρα μου και το αφιερώνω στον ελληνικό λαό».

Επιλέχτηκε για τη συγκεκριμένη βράβευση ανάμεσα σε κορυφαίες προσωπικότητες από 193 χώρες.

Από τη φιλοσοφική κληρονομιά του Νέλσον Μαντέλα, ο οποίος έμεινε 27 χρόνια στη φυλακή, είχε ξεχωρίσει τη ρήση του: «Όταν ανέβει κανείς ένα μεγάλο βουνό, καταλαβαίνει ότι έχει μπροστά του πολλά ακόμη να ανέβει».

Έχει γράψει το βιβλίο «Προσεγγίζοντας τη γυναικεία ταυτότητα: Αναζητήσεις στη Μινωική Κοινωνία», που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Λιβάνη.