Αλέξης Τσίπρας: Από τη Νεολαία του Συνασπισμού, στην προεδρία του ΣΥΡΙΖΑ και την πρωθυπουργία

Ο Αλέξης Τσίπρας είχε αναπτύξει πολιτική δράση από τα μαθητικά και τα φοιτητικά του χρόνια.

Μαθητής του πολυκλαδικού Λυκείου στους Αμπελόκηπους, οργανώθηκε στην Κομμουνιστική Νεολαία Ελλάδας (ΚΝΕ) το 1988 και συμμετείχε στην ομάδα μαθητών που συνομιλούσε με την κυβέρνηση Μητσοτάκη, κατά τη διάρκεια των μαθητικών κινητοποιήσεων του 1990-91. Αποχώρησε από την ΚΝΕ το 1991.

Ως φοιτητής του ΕΜΠ συμμετείχε στην ίδρυση της παράταξης Εγκέλαδος, συνιστώσας των Εναλλακτικών Ριζοσπαστικών Αριστερών Σχημάτων.

Την περίοδο 1999-2003 ήταν γραμματέας της Νεολαίας του Συνασπισμού.

Το 2001 ο Τσίπρας ταξίδεψε στην Ιταλία για να συμμετάσχει στις διαδηλώσεις εναντίον της συνόδου κορυφής των G8 στη Γένοβα. Ήταν ένα από τα 135 στελέχη του ΣΥΝ που θεωρήθηκαν ύποπτα για πρόκληση επεισοδίων και στα οποία απαγορεύτηκε η αποβίβαση στο λιμάνι της Ανκόνα, με αποτέλεσμα να οργανώσουν επιτόπια ολοήμερη διαμαρτυρία, παρεμποδίζοντας την αναχώρηση του πλοίου, έως ότου παρενέβη η ιταλική αστυνομία.

Όταν ο Αλαβάνος κατέβασε τον Τσίπρα υποψήφιο δήμαρχο

Ο Αλέξης Τσίπρας έθεσε υποψηφιότητα για βουλευτής στις εκλογές του Μαρτίου 2004. Τον Δεκέμβριο του 2004 αποχώρησε από τη Νεολαία και εξελέγη στην Κεντρική Πολιτική Επιτροπή του ΣΥΝ και εν συνεχεία στην Πολιτική Γραμματεία του κόμματος.

Τον Οκτώβριο του 2005 ο πρόεδρος του ΣΥΝ, Αλέκος Αλαβάνος, τον πρότεινε στο κόμμα ως υποψήφιο δήμαρχο Αθηναίων.

Στην πρόταση αντέδρασαν στελέχη του ΣΥΝ που τάχθηκαν υπέρ της υποψηφιότητας του Μιχάλη Παπαγιαννάκη, για την οποία είχε εκφραστεί θετικά στο παρελθόν και ο Αλαβάνος.

Η Πολιτική Γραμματεία αποφάσισε κατά πλειοψηφία υπέρ της υποψηφιότητας Τσίπρα, ενώ η Νομαρχιακή Επιτροπή Α’ Αθηνών τάχθηκε με οριακή πλειοψηφία υπέρ της υποψηφιότητας Παπαγιαννάκη.

Μετά από πρόταση του Αλαβάνου, η ΚΠΕ απέρριψε με πλειοψηφία δύο τρίτων την απόφαση της Νομαρχιακής Επιτροπής και ο Τσίπρας έγινε ο υποψήφιος δήμαρχος Αθηναίων του ΣΥΝ στις δημοτικές εκλογές του Οκτωβρίου 2006. Έλαβε ποσοστό 10,5% και συνολικά 4 έδρες στο δημοτικό συμβούλιο.

Η εκλογή Τσίπρα στην προεδρία του ΣΥΡΙΖΑ

Στις 10 Φεβρουαρίου 2008, το 5ο Συνέδριο του ΣΥΝ εξέλεξε πρόεδρο τον Τσίπρα με 840 ψήφους (70,4%), έναντι 342 του Φώτη Κουβέλη (28,7%).

Σε ηλικία 33 ετών, ο Τσίπρας έγινε ο νεότερος αρχηγός πολιτικού κόμματος στην Ιστορία της μεταπολεμικής Ελλάδας.

Ο Αλέκος Αλαβάνος, τον οποίο διαδέχθηκε, παρέμεινε πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ.

Γκρίνιες για το 4,6% στις εκλογές του 2009, αποχώρηση Κουβέλη

Στις ευρωεκλογές του 2009, ο ΣΥΡΙΖΑ απέσπασε το 4,7% των ψήφων, ποσοστό χαμηλότερο από εκείνο των προηγούμενων εθνικών εκλογών, κάτι που συνέβαινε για πρώτη φορά, με αποτέλεσμα τις εσωκομματικές διαφωνίες.

Στις εκλογές ο ΣΥΡΙΖΑ μπήκε στη Βουλή με 4,6%, με τον Τσίπρα να εκλέγεται βουλευτής για πρώτη φορά (Α’ Αθηνών) και ταυτόχρονα -ομόφωνα- πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Ομάδας.

Τα αποτελέσματα των εκλογών του 2009 θεωρήθηκαν μεγάλη αποτυχία, με αποτέλεσμα τέσσερις βουλευτές της «Ανανεωτικής Πτέρυγας» του ΣΥΝ να αποχωρήσουν από την ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ, με πρωτοστάτη τον Φώτη Κουβέλη.

Τον Δεκέμβριο του 2010 εξελέγη αντιπρόεδρος του Κόμματος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς.

Ακολούθησε η μετεωρική άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ σε μια περίοδο ιδιαίτερα ταραγμένη για τη χώρα, καθώς η Ελλάδα έμπαινε βαθιά στην περίοδο των Μνημονίων, με τη λαϊκή δυσαρέσκεια να εκτοξεύεται και τον διχασμό της κοινωνίας να κυριαρχεί.

Στις εκλογές του Μαΐου του 2012 ο ΣΥΡΙΖΑ έλαβε ποσοστό 16,78%, επιτυγχάνοντας ένα ιστορικό ρεκόρ στα μεταπολιτευτικά εκλογικά χρονικά της Ελλάδας για κόμμα της Αριστεράς.

Ο Τσίπρας χαρακτήρισε την επιτυχία αυτή μια «ειρηνική επανάσταση» και δήλωσε ότι οι Έλληνες ζήτησαν με την ψήφο τους μια «κυβέρνηση της Αριστεράς».

Μετά τις εκλογές του Μαΐου 2012, τα ποσοστά του ΣΥΡΙΖΑ ανέβηκαν κι άλλο στις δημοσκοπήσεις, σε ορισμένες από τις οποίες εμφανιζόταν ως πρώτο κόμμα.

Λόγω αδυναμίας σχηματισμού κυβέρνησης, προκηρύχθηκαν νέες εκλογές για τις 17 Ιουνίου. Στις επαναληπτικές εκλογές, ο ΣΥΡΙΖΑ κατετάγη δεύτερο κόμμα (26,89%) με διαφορά μικρότερη των 3 μονάδων από τη ΝΔ, η οποία σχημάτισε κυβέρνηση συνεργασίας με το ΠΑΣΟΚ και τη ΔΗΜΑΡ.

Τον Ιούλιο του 2013 έλαβε χώρα το ιδρυτικό συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ ως ενιαίο πολιτικό κόμμα, κατά το οποίο ο Αλέξης Τσίπρας εξελέγη πρόεδρος του κόμματος με ποσοστό 74%.

Τον Δεκέμβριο του 2013, το Κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς επέλεξε τον Αλέξη Τσίπρα ως υποψήφιο για τη θέση του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Κομισιόν).

Εν όψει των εκλογικών αναμετρήσεων του 2014 (αυτοδιοικητικές εκλογές και ευρωεκλογές), ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ αποφάσισε να αναβαθμίσει τη σημασία του αποτελέσματος, προσδίδοντάς του χαρακτήρα δημοψηφίσματος, μια πολιτική απόφαση που δέχτηκε να ακολουθήσει και η πλευρά του πρωθυπουργού, Αντώνη Σαμαρά.

Ο ΣΥΡΙΖΑ κατέλαβε την πρώτη θέση στις ευρωεκλογές του 2014 (26,56% έναντι 22,72% της ΝΔ) και κέρδισε τις περιφέρειες Αττικής και Ιονίων Νήσων.

Όμως τα υψηλά, σε σχέση με τις δημοσκοπήσεις, ποσοστά της Ελιάς και η επικράτηση της ΝΔ σε περισσότερες περιφέρειες και δήμους της χώρας θεωρήθηκαν ικανοποιητικά αποτελέσματα από τη δικομματική πλέον κυβέρνηση. Ως εκ τούτου, η ισχύς της πρότασης για άμεσες εθνικές εκλογές αποδυναμώθηκε.

Το πρόγραμμα Θεσσαλονίκης του Τσίπρα στη ΔΕΘ το 2014

Τον Σεπτέμβριο του 2014, ο Αλέξης Τσίπρας παρουσίασε σε ομιλία του στη ΔΕΘ το κυβερνητικό πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ, γνωστό και ως «Πρόγραμμα Θεσσαλονίκης», που συνίστατο στη διαπραγμάτευση του ελληνικού δημόσιου χρέους και μία δέσμη πολιτικών και οικονομικών μέτρων, το κόστος εφαρμογής των οποίων υπολογίστηκε από το κόμμα σε 11,3 δισ. ευρώ και από το υπουργείο Οικονομικών σε 17 έως 27 δισ. ευρώ.

H χώρα οδηγήθηκε σε εκλογές τον Ιανουάριο του 2015, όταν απέτυχε να εκλεγεί Πρόεδρος της Δημοκρατίας ο Σταύρος Δήμας που πρότεινε η ΝΔ, αφού σε καμία από τις τρεις ψηφοφορίες δεν συγκέντρωσε τις απαραίτητες ψήφους (απαιτούνταν η στήριξη της αντιπολίτευσης).

Mε το σύνθημα «Πρώτη φορά Αριστερά» και με το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης που, μεταξύ άλλων, ανέφερε πως μία κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ θα έφερνε το τέλος των Μνημονίων για την Ελλάδα, ο ΣΥΡΙΖΑ με πρόεδρο τον Αλέξη Τσίπρα στις εκλογές του Ιανουαρίου 2015 αναδείχθηκε πρώτο κόμμα με 36,3% και 149 έδρες.

Ηδη από το βράδυ της Κυριακής των εκλογών είχε γίνει γνωστό πως ο Αλέξης Τσίπρας και ο ΣΥΡΙΖΑ θα συνεργάζονταν με τους Ανεξάρτητους Ελληνες του Πάνου Καμμένου και θα σχημάτιζαν κυβέρνηση συνεργασίας.

Την επόμενη ημέρα ο Αλέξης Τσίπρας έγινε δεκτός από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κάρολο Παπούλια, και έλαβε την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης.

Μετά την ορκωμοσία του ως πρωθυπουργός, ο Αλέξης Τσίπρας μετέβη στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής για να αποτίσει φόρο τιμής στους εκτελεσθέντες. Την επόμενη ημέρα σχηματίστηκε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ και τον Φεβρουάριο του 2015 πρότεινε για την Προεδρία της Ελληνικής Δημοκρατίας τον Προκόπη Παυλόπουλο.

Κατά την πρώτη συνάντηση του νέου υπουργικού συμβουλίου, ο Αλέξης Τσίπρας δήλωσε ότι οι προτεραιότητες της κυβέρνησής του είναι η καταπολέμηση της «ανθρωπιστικής κρίσης» στην Ελλάδα, οι διαπραγματεύσεις με την ΕΕ και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο για την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους, και η εφαρμογή των υποσχέσεων του ΣΥΡΙΖΑ, όπως η κατάργηση των πολιτικών ιδιωτικοποίησης της προηγούμενης κυβέρνησης.

Οι διαπραγματεύσεις -Τα ταξίδια σε Ρώμη, Βρυξέλλες και Μόσχα

Με την Ελλάδα να βρίσκεται στη δίνη της οικονομικής κρίσης, το πρώτο επίσημο ταξίδι του Αλέξη Τσίπρα ως πρωθυπουργός ήταν στη Ρώμη. Συναντήθηκε με τον Ιταλό πρωθυπουργό Ματέο Ρέντσι και στη συνέντευξη Τύπου δήλωσε ότι η ανάπτυξη είναι ο μόνος τρόπος για να βγούμε από την οικονομική κρίση.

Στις 20 Φεβρουαρίου, το Eurogroup κατέληξε σε συμφωνία με την Ελλάδα για παράταση του ελληνικού προγράμματος διάσωσης για τέσσερις μήνες.

Ο Αλέξης Τσίπρας είχε ταξιδέψει στη Μόσχα στις 8 Απριλίου 2015, σε μια προσπάθεια να εξασφαλίσει τη στήριξη της ρωσικής κυβέρνησης.

Το δημοψήφισμα και το κλείσιμο των τραπεζών

Στις 26 Ιουνίου 2015 ο Αλέξης Τσίπρας ανακοίνωσε την πρόθεσή του να προχωρήσει στη διεξαγωγή δημοψηφίσματος, το οποίο διεξήχθη στις 5 Ιουλίου.

Το ερώτημα ήταν αν θα πρέπει να γίνει αποδεκτό το σχέδιο συμφωνίας των τριών θεσμών, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, που προτάθηκε στην Ελλάδα στις 25 Ιουνίου. Αντικείμενο της διαφωνίας υπήρξε το είδος των οικονομικών μέτρων, τα οποία έπρεπε να πάρει η Ελλάδα για την ολοκλήρωση του προηγούμενου προγράμματος οικονομικής διάσωσης, έναντι του ελληνικού χρέους, και ένα νέο πακέτο διάσωσης.

Στη συνέχεια της ανακοίνωσης για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος έκλεισαν οι ελληνικές τράπεζες και επιβλήθηκαν capital controls, ενώ η διαπραγμάτευση των μετοχών και των ομολόγων στην Ελλάδα σταμάτησε.

Εξω από τις τράπεζες σε όλη την Ελλάδα σχηματίζονταν ουρές από πολίτες προκειμένου να καταφέρουν να κάνουν ανάληψη ποσού 60 ευρώ, που είχε τεθεί ως ημερήσιο όριο -και πρακτικά στα 50, αφού αυτό το ποσό έδινε η πλειονότητα των ΑΤΜ. Παράλληλα, δεν επιτρεπόταν καμίας μορφής μεταφορά κεφαλαίων στο εξωτερικό, ενώ οι περισσότερες εμπορικές συναλλαγές έπρεπε να λάβουν την έγκριση της Επιτροπής Έγκρισης Τραπεζικών Συναλλαγών της ΤτΕ.

Το δημοψήφισμα, που διεξήχθη στις 5 Ιουλίου 2015, είχε το ερώτημα εάν έπρεπε να εγκριθούν τα μέτρα λιτότητας που απέστειλαν με τη μορφή τελεσιγράφου οι δανειστές στην κυβέρνηση. Ο ίδιος ο Τσίπρας πήρε σαφή θέση υπέρ του «όχι».

Στις 3 Ιουλίου, κατά τη διάρκεια της κεντρικής συγκέντρωσης στην πλατεία Συντάγματος, μπροστά από το κοινοβούλιο, απέρριψε τις προειδοποιήσεις ορισμένων ηγετών ότι ένα «όχι» στο δημοψήφισμα θα μπορούσε να οδηγήσει την Ελλάδα να εγκαταλείψει την Ευρωζώνη.

Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος ήταν 61,31% υπέρ του «όχι»

Μετά το δημοψήφισμα, η κυβέρνηση Τσίπρα κατέληξε σε συμφωνία με τους δανειστές στις 13 Ιουλίου, μετά την περίφημη διαπραγμάτευση των 17 ωρών. Ωστόσο, η συμφωνία ήταν με σκληρούς όρους, ενός τρίτου μνημονίου.

Το αποτέλεσμα ήταν οι αποχωρήσεις από τον ΣΥΡΙΖΑ και ο Αλέξης Τσίπρας προχώρησε σε πρόωρες εκλογές τον Σεπτέμβριο του 2015, οι οποίες ανέδειξαν ξανά νικητή τον ΣΥΡΙΖΑ, που σχημάτισε κυβέρνηση με τους Ανεξάρτητους Έλληνες.

Το 3ο μνημόνιο

Στις 13 Ιουλίου 2015, ο Τσίπρας κατέληξε σε συμφωνία με τους δανειστές. Η Ελλάδα έλαβε δάνειο ύψους έως 86 δισ. ευρώ, το οποίο παραδόθηκε σταδιακά από τον Αύγουστο του 2015 μέχρι τον Ιούνιο του 2018.

Σε αντάλλαγμα, έπρεπε να αυξήσει τον ΦΠΑ, να μεταρρυθμίσει το συνταξιοδοτικό σύστημα, να διασφαλίσει την ανεξαρτησία της ΕΛΣΤΑΤ, να μειώσει αυτόματα τις δημόσιες δαπάνες για να πάρει πρωτογενή πλεονάσματα, να μεταρρυθμίσει τη Δικαιοσύνη, να ακολουθήσει τις μεταρρυθμίσεις που πρότεινε ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, να ανακαλέσει τους νόμους που ψήφισε, εκτός από τον νόμο που αφορούσε την «ανθρωπιστική κρίση», να ανακεφαλαιοποιήσει τις τράπεζες, να ιδιωτικοποιήσει περιουσιακά στοιχεία του κράτους, αξίας 50 δισεκατομμυρίων ευρώ, και να μειώσει το κόστος του δημόσιου τομέα.

Η Ελλάδα έλαβε, επίσης, το πακέτο Γιούνκερ (35 δισ. ευρώ), που προοριζόταν να βοηθήσει στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας.

Στις 14 Αυγούστου, το ελληνικό κοινοβούλιο υποστήριξε τη νέα συμφωνία διάσωσης της χώρας, αν και περισσότεροι από 40 βουλευτές από τον ΣΥΡΙΖΑ ψήφισαν κατά της συμφωνίας.

Υπό αυτές τις συνθήκες, ο Τσίπρας στηρίχθηκε στην ψήφιση του μνημονίου από τα κόμματα της αντιπολίτευσης, τη ΝΔ, το ΠΑΣΟΚ και το Ποτάμι.

Πρωθυπουργός (Σεπτέμβριος 2015-Ιούλιος 2019)

Στις εκλογές που πραγματοποιήθηκαν στις 20 Σεπτεμβρίου, ο ΣΥΡΙΖΑ αναδείχθηκε και πάλι πρώτο κόμμα, αυτήν τη φορά με ποσοστό 35,5% και 145 έδρες και συνεργάστηκε ξανά με τους ΑΝΕΛ, σχηματίζοντας κυβέρνηση, υποστηριζόμενη από 155 βουλευτές.

Στις 8 Μαΐου 2016, η Βουλή ενέκρινε νέα μέτρα λιτότητας που περιελάμβαναν την αύξηση των φόρων για τους μεσαίους και υψηλού επιπέδου εισοδηματίες και την πραγματοποίηση περικοπών που θα εξοικονομούσαν περίπου το 3% του ΑΕΠ της Ελλάδας.

Οι μεταρρυθμίσεις περιλάμβαναν επίσης την κατάργηση των εκπτώσεων φόρου προστιθέμενης αξίας, τη μείωση των συντάξεων και την αύξηση της απορρύθμισης.

Στις 22 Μαΐου 2016 η κυβέρνηση Τσίπρα πέρασε περαιτέρω μέτρα λιτότητας. Η νομοθεσία περιελάμβανε μια διάταξη για μέτρα «έκτακτης ανάγκης», συμπεριλαμβανομένων των περικοπών των μισθών και των συντάξεων, που θα εφαρμόζονταν αυτομάτως, εάν οι δημοσιονομικοί στόχοι δεν είχαν εκπληρωθεί το επόμενο έτος.

Οι φόροι επί των τσιγάρων, του καφέ και της μπίρας αυξήθηκαν επίσης, ενώ ένας μη δημοφιλής φόρος περιουσίας αναδιαρθρώθηκε για να αυξήσει τα έσοδα από μεγαλύτερα κτίρια. Επίσης, δημιουργήθηκε ένας νέος οργανισμός ιδιωτικοποίησης, ο οποίος θα είχε 99 έτη διάρκεια, για την ανάπτυξη και πώληση κρατικής ιδιοκτησίας.

Η Συμφωνία των Πρεσπών

Τον Ιούνιο του 2018 ο Τσίπρας συμφώνησε με τον Ζόραν Ζάεφ για την αποδοχή της ονομασίας «Βόρεια Μακεδονία» και υπέγραψαν τη συμφωνία των Πρεσπών.

Στην Ελλάδα, τα περισσότερα κόμματα της αντιπολίτευσης άσκησαν έντονη κριτική, ενώ ξέσπασε και κύμα διαδηλώσεων σε όλη τη χώρα.

Στις 25 Ιανουαρίου 2019 η Συνθήκη των Πρεσπών υπερψηφίστηκε στη Βουλή με 153 ψήφους και τέθηκε σε ισχύ στις 12 Φεβρουαρίου 2019.

Επιστροφή στην αντιπολίτευση

Μετά τη ρήξη μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΕΛ, η χώρα οδηγήθηκε σε εκλογές τον Ιούλιο του 2019, με τη ΝΔ και τον Κυριάκο Μητσοτάκη να αναδεικνύονται νικητές και τον ΣΥΡΙΖΑ και τον Αλέξη Τσίπρα να επιστρέφουν στην αντιπολίτευση.

Στη συνέχεια ακολούθησαν τρεις ακόμα ήττες για τον ΣΥΡΙΖΑ: Στις ευρωεκλογές του 2019, όταν η ΝΔ συγκέντρωσε ποσοστό 33,12% ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ 23,75%. Την 21η Μαΐου 2023 και την 25η Ιουνίου 2023 στις εθνικές εκλογές, με τη ΝΔ να εξασφαλίζει μεγάλη νίκη, άνω των 20 μονάδων.

Η παραίτηση από πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ

Η διπλή βαριά ήττα στις εθνικές εκλογές οδήγησε τον Αλέξη Τσίπρα στην παραίτηση και στο κλείσιμο ενός κύκλου για τον ΣΥΡΙΖΑ.

Στη δήλωσή του σήμερα από το Ζάππειο, ο Αλέξης Τσίπρας ανέφερε:

«Κατανοώ την ανάγκη για ένα νέο κύμα του ΣΥΡΙΖΑ και αποφάσισα να παραμερίσω για να περάσει. Έχω εμπιστοσύνη στο ανθρώπινο δυναμικό του κόμματός μας, στις αστείρευτες δυνάμεις της κοινωνίας και της Αριστεράς. Αποφάσισα λοιπόν να προτείνω την εκλογή νέας ηγεσίας από τα μέλη του κόμματος, όπως ορίζει το καταστατικό του. Την άμεση προσφυγή στις σχετικές διαδικασίες. Στις οποίες, φυσικά, δεν θα είμαι υποψήφιος».