Εκλογές με τους καταλόγους της νέας απογραφής

Τα σενάρια σχετικά με τις ημερομηνία των εκλογών 2023 σχολίασε ο υπουργός Εσωτερικών, Μάκης Βορίδης, τονίζοντας ότι οι κάλπες θα στηθούν με τους καταλόγους της νέας απογραφής.

Αναφερόμενος σε εκτιμήσεις που έκανε προ ημερών για τις ημερομηνίες των εκλογών, ο κ. Βορίδης τόνισε στον ANT1: «Εκείνο το οποίο είπα ότι είναι πως προφανώς είμαστε στο τελευταίο εξάμηνο της κυβέρνησης, ότι ο πρωθυπουργός πρόκειται να αποφασίσει τον χρόνο των εκλογών και ότι οι εκλογές έχουν μια ιδιαιτερότητα», είπε, αρχικά, προσθέτοντας ότι «στην πραγματικότητα θα πρέπει να προετοιμαζόμαστε για διπλές εκλογές. Επομένως, το χρονικό διάστημα, αν κάποιος ψάχνει συνήθως 20 μέρες-ένα μήνα, εδώ ψάχνεις ένα μεγαλύτερο χρονικό διάστημα».

«Το ελάχιστο χρονικό όριο από τη στιγμή διάλυσης της Βουλής προκειμένου να διεξαχθούν εκλογές είναι 21 ημέρες», πρόσθεσε.

Υπενθυμίζεται ότι ο κ. Βορίδης, σε δηλώσεις του στο Mega, εκτίμησε ότι ένα ενδεχόμενο είναι οι πρώτες κάλπες να στηθούν πριν από το Πάσχα και οι δεύτερες πριν από τις Πανελλαδικές.

Ερωτηθείς στην εκπομπή του ANT1 την παρατεταμένη εκλογολογία και τις επιπτώσεις της στη λειτουργία της κυβέρνησης, ο κ. Βορίδης απάντησε πως «δεν υπάρχει επιβράδυνση του κυβερνητικού έργου. Το κυβερνητικό έργο είναι πυκνό, εξακολουθεί να είναι πυκνό».

«Ημερομηνία δεν έχει φτάσει στο γραφείο μου», τόνισε χαρακτηριστικά ο υπουργός Εσωτερικών.
Αναφορικά με το εάν θα ισχύσουν τα αποτελέσματα της τελευταίας απογραφής, ο Μάκης Βορίδης δήλωσε: «Κατά ττο Σύνταγμα ένα έτος μετά την τελευταία απογραφική πράξη –έχουμε τέλος Φεβρουαρίου – αρχές Μαρτίου, αν θυμάμαι καλά. Παρακολουθώντας αυτά που λέει η Ελληνική Στατιστική Αρχή είναι ότι πρόκειται να εκδώσει το Προεδρικό Διάταγμα οριστικοποιήσεως των αποτελεσμάτων της απογραφής και του νομίμου πληθυσμού που ενδιαφέρει για την κατανομή των εδρών (…)  Σας λέω ότι οι εκλογές θα γίνουν με την καινούργια  απογραφή».

Αναφορικά με το αποτέλεσμα των εκλογών, εκτίμησε ως «λογικό παρακολούθημα, λογική συνέπεια μιας συγκεκριμένης εξέλιξης, ειδικά εάν κανείς δεχτεί τα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων, είναι η αυτοδυναμία της ΝΔ».

«Η άποψη μας είναι ότι οι πρώτες εκλογές με την απλή αναλογική είναι οι κρίσιμες, γιατί θα καθορίσουν τρία πράγματα που θα καθορίσουν και τις δεύτερες εκλογές: το πρώτο κόμμα, την διαφορά του πρώτου από το δεύτερο κόμμα γιατί θα κρίνει εάν αυτή ανατρέπεται, αλλά και το πόσο κοντά θα βρίσκεται το πρώτο κόμμα από την αυτοδυναμία. Για τη ΝΔ οι κρίσιμες εκλογές και το λέμε με καθαρό τρόπο είναι οι πρώτες» τόνισε ο κ. Βορίδης.

Πριν από δύο περίπου μήνες, ο υφυπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης Θοδωρής Λιβάνιος είχα αναφερθεί στο ζήτημα της απογραφής και των εκλογών, μέσω ανάρτησής του στο Facebook.

Η ανάρτηση του κ. Λιβάνιου

Επειδή γίνεται (ή για την ακρίβεια άρχισε να γίνεται) κουβέντα για την απογραφή του 2021 και το αν θα ισχύσει ή όχι στις εκλογές του 2023, καλό θα ήταν να έχουμε υπόψη ορισμένα δεδομένα:

1. Το Σύνταγμα ήδη από την αναθεώρηση του 2001, έχει εντάξει ειδική ρήτρα στην παράγραφο 2 του άρθρου 54. “2. O αριθμός των βουλευτών κάθε εκλογικής περιφέρειας ορίζεται με προεδρικό διάταγμα, με βάση το νόμιμο πληθυσμό της περιφέρειας που προκύπτει, σύμφωνα με την τελευταία απογραφή, από τους εγγεγραμμένους στα οικεία δημοτολόγια, όπως νόμος ορίζει. Τα αποτελέσματα της απογραφής θεωρείται ότι έχουν δημοσιευθεί με βάση τα στοιχεία της αρμόδιας υπηρεσίας μετά την πάροδο ενός έτους από την τελευταία ημέρα διεξαγωγής της.”

Τι σημαίνει αυτό; Ότι ένα χρόνο μετά την απογραφή και εφόσον έχει δώσει στη δημοσιότητα η Ελληνική Στατιστική Αρχή (η οποία είναι ανεξάρτητη αρχή) τα στοιχεία του νόμιμου πληθυσμού, τότε υποχρεωτικά οι εκλογές διεξάγονται με βάση τη νέα απογραφή.

Γιατί μπήκε αυτό; Γιατί στο παρελθόν για μικροπολιτικούς λόγους, οι κυβερνήσεις χρησιμοποιούσαν κατά το δοκούν την προηγούμενη ή τη νέα απογραφή. Για το λόγο αυτό μπήκε απώτατο χρονικό όριο στην αναθεωρηση του 2001 για την εφαρμογή της απογραφής.

2. Ποιος είναι ο νόμιμος πληθυσμός και σε τι διαφέρει από τον μόνιμο;

Νόμιμος είναι ο αριθμός δημοτών κάθε εκλογικής περιφέρειας όπως προκύπτει από την απογραφή. Δηλαδή ο κάθε ένας πολίτης που απογράφηκε απάντησε μεταξύ άλλων σε δύο ερωτήσεις α. “Που μένετε μόνιμα;” και β. “Που είστε δημότης;” Ετσι λοιπόν κάποιος μπορεί να μένει μόνιμα πχ στη Θεσσαλονίκη και να είναι δημότης (και συνεπώς να ασκεί το εκλογικό του δικαίωμα) στο Λιτόχωρο Πιερίας. Ο εν λόγω πολίτης θα καταγραφεί ως μόνιμος πληθυσμός στην Θεσσαλονίκη αλλά ως νόμιμος πληθυσμός στην εκλογική περιφέρεια Πιερίας.

3. Πότε έγινε η απογραφή;

Η απογραφή ξεκίνησε (με πάρα πολλά προβλήματα λόγω πανδημίας) τον Οκτώβριο του 2021 και ολοκληρώθηκε μετά από παρατάσεις την 21η Φεβρουαρίου 2022. Οπότε το ένα έτος μετά τη διενέργειά της υπολογίζεται το αργότερο μετά την 21η Φεβρουαρίου 2022 και συνεπώς είναι η 21η Φεβρουαρίου 2023.

4. Τι έχει ανακοινώσει έως σήμερα η ΕΛΣΤΑΤ;

Η ΕΛΣΤΑΤ σήμερα έχει ανακοινώσει προσωρινά αποτελέσματα ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού, ενώ αναμένεται να ανακοινώσει τα αποτελέσματα της απογραφής συμπεριλαμβανομένου του νόμιμου πληθυσμού έως το τέλος του έτους, καθώς πρέπει αυτά να υποβληθούν και στην EUROSTAT.

5. Θα έχει επιπτώσεις η απογραφή στο εκλογικό αποτέλεσμα;

Όσον αφορά τον τελικό αριθμό των εδρών που κερδίζει κάθε κόμμα, η απάντηση είναι ΞΕΚΑΘΑΡΑ ΟΧΙ. Από τον νόμο

“Σκανδαλίδη” και έπειτα (και ανεξαρτήτως του αριθμού του bonus του πρώτου κόμματος), οι έδρες κάθε κόμματος συνολικά εξαρτώνται ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ και μόνο από το ποσοστό του, την ύπαρξη bonus για το πρώτο κόμμα ή όχι και τον αριθμό αυτού και από το άθροισμα ποσοστών των κομμάτων που δεν συμμετέχουν στη Βουλή. Επομένως ένα κόμμα θα πάρει τις ίδιες έδρες στο σύνολο της επικράτειας, ανεξαρτήτως π.χ. αν κερδίσει ή όχι όλες τις μονοεδρικές περιφέρειες. Αυτό δεν ίσχυε με προηγούμενους εκλογικούς νόμους (όπως πχ ο 1907/90), κατά τους οποίους πχ ο αριθμός των μονοεδρικών επηρεάζε το αποτέλεσμα.

Που επηρεάζει η απογραφή και ο αριθμός των εδρών; Απλά σε τρεις βασικούς τομείς α. Στην κατανομή των εδρών μέσα στην εκλογική περιφέρεια (πχ εκλογικό μέτρο κτλ) και β. Στο αριθμό των υποψηφίων κάθε κόμματος σε μια εκλογική περιφέρεια και γ. Στο αριθμό των σταυρών προτίμησης που μπορεί να θέσει ο εκλογέας στο ψηφοδέλτιο.

6. Και οι αυτοδιοικητικές εκλογές;

Όπως είναι γνωστό, τον Οκτώβριο του 2023 θα διεξαχθούν οι αυτοδιοικητικές εκλογές. Αυτές χρησιμοποιούν αποκλειστικά και μόνο τον ΜΟΝΙΜΟ πληθυσμό, δηλαδή των αριθμό των κατοίκων και όχι των δημοτών.

7.  Θα φέρει πολλές αλλαγές η απογραφή στην κατανομή των εδρών;

Πρέπει να περιμένουμε την ανακοίνωση των στοιχείων από την ΕΛΣΤΑΤ για τον ΝΟΜΙΜΟ πληθυσμό. Ωστόσο, δεν αναμένεται η απογραφή να επιφέρει περισσότερες αλλαγές από όσες είχε επιφέρει η απογραφή του 2011. Χοντρικά, αυτό που αναμένεται είναι η κατά κανόνα μετακίνηση ορισμένων εδρών από περιφερειακές εκλογικές περιφέρειες (όχι εκτιμώ πάνω από 8-10 τον αριθμό) προς εκλογικές περιφέρειες της τ. Β’ Αθηνών, την Ανατολικής Αττικής, τις δύο εκλογικές περιφέρειες της Θεσσαλονίκης και ενδεχομένως 1-2 άλλων περιφερειών. Αλλά ως το Δεκέμβριο υπομονή.

8. Μα κάπου διάβασα ότι η Α’ Αθήνας θα κερδίσει 4 περισσότερες έδρες…

Κάποιοι μπήκαν στο πειρασμό και κάνανε κατανομή εδρών με βάση τα προσωρινά αποτελέσματα του ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού. Εκεί συμπεριλαμβάνονται και οι μη έχοντες ελληνική υπηκοότητα κάτοικοι αλλά κυρίως και οι λεγόμενοι ετεροδημότες.. Έτσι εμφανίστηκε η Α’ Αθηνάς να της “αναλογούν” (εντός πολλών εισαγωγικών) 4 έδρες παραπάνω.

Προφανώς είναι λάθος αυτός ο υπολογισμός. Για δύο λόγους:

α. Οι εκλογικές περιφέρειες της “επαρχίας” αδικήθηκαν γιατί πάρα πολλοί ψηφοφόροι σε αυτές τις εκλογικές περιφέρειες ζουν στα μεγάλα αστικά κέντρα. Δηλαδή οι ετεροδημότες και

β. Δικαίωμα ψήφου έχουν αποκλειστικά και μόνο οι ‘Ελληνες πολίτες.

Άλλωστε η Α’ Αθήνας σταθερά σε κάθε απογραφή χάνει έδρες. Σήμερα εκλέγει 14 βουλευτές και το 1990 εξέλεξε 21.

9. Οι εκλογές του 2012 έγιναν όμως με βάση την απογραφή του 2001; Πως έγινε αυτό;

Η ΕΛΣΤΑΤ τον Απρίλιο του 2012 που διαλύθηκε η Βουλή δεν είχε εκδώσει αποτελέσματα του ΝΟΜΙΜΟΥ πληθυσμού. Τα εξέδωσε σε ΦΕΚ την 30η Ιουλίου 2022. Ως εκ τούτου οι εκλογές έγιναν με την απογραφή το 2001 και οι σχετικές προσφυγές στο εκλογοδικείο απορρίφθηκαν.

10. Χρειάζεται να γίνει κάποια ειδική διεργασία για την ενσωμάτωση των αλλαγών στον αριθμό των εδρών στους εκλογικούς καταλόγους;

ΟΧΙ. Είναι εντελώς διακριτές και διαφορετικές διαδικασίες. Οι εκλογικοί κατάλογοι έχουν τους εγγεγραμμένους Έλληνες εκλογείς άνω των 17 ετών στο πληροφοριακό σύστημα «Μητρώο Πολιτών». Δεν έχουν καμία σχέση με την απογραφή ή τον αριθμό των εδρών.

11. Επομένως…

Επομένως, υπομονή μέχρι τον Δεκέμβριο. Αμέσως μετά την δημοσίευση, το προεδρικό διάταγμα για την κατανομή των εδρών πρέπει να εκδοθεί σύμφωνα με τις επιταγές του Συντάγματος και οι εκλογές να γίνουν υποχρεωτικά με την νέα απογραφή. Δεν είναι στη διακριτική ευχέρεια κανενός, είναι υποχρέωση.