Β’ Στάση των Χαιρετισμών

‘Ιδον παίδες Χαλδαίων, εν χερσί της Παρθένου, τον πλάσαντα χειρί τους ανθρώπους. Και δεσπότην νοούντες αυτόν, ει και δούλου έλαβε μορφήν, έσπευσαν τοις δώροις θεραπεύσαι, και βοήσαι τη ευλογημένη.

Πολλοί Χριστιανοί θεωρούν ότι η προσκύνηση των Μάγων έγινε αμέσως μετά τη Γέννηση του Ιησού. Επικράτησε η αντίληψη αυτή, επειδή η εικονογραφία της Γεννήσεως θέλει να εμφανίζονται μαζί με τους ποιμένες στο Σπήλαιο και οι Μάγοι.

Όμως, ο σκοπός της απεικονίσεως των Μάγων με τους ποιμένες είναι άλλος. Η Ορθόδοξη εικονογραφία επιθυμεί και επιδιώκει με το συμβολισμό αυτό να φανερώσει τη στροφή των Εθνικών και των Ιουδαίων προς τον Χριστό.

Την προσκύνηση των Μάγων εξιστορεί ο Ευαγγελιστής Ματθαίος. Τους παρουσιάζει να έρχονται από τα βάθη της Ανατολής στη Βηθλεέμ με οδηγό το λαμπρό αστέρι και να προσκυνούν το «Παιδίον, τον ενανθρωπίσαντα Υιό και Λόγο του Θεού».

Πατρίδα τους ήταν η Περσία, κατά τον ιερό Χρυσόστομο, ο οποίος και σημειώνει: «Άνθρωποι βάρβαροι (ξενόγλωσσοι) και από άλλη φυλή, έρχονται από την Περσία, ώστε να ιδούν τον Χριστό, που κείται σε φάτνη». Η πατρίδα των Μάγων ίσως να ήταν η Χαλδαία, διότι αυτή ήταν η πρώτη χώρα, η οποία καλλιεργούσε την επιστήμη των αστεριών.

Στην Καινή Διαθήκη αναφέρεται αορίστως ότι ήλθαν Μάγοι στα Ιεροσόλυμα από τα μέρη της Ανατολής: «Ἰδοῦ Μάγοι ἀπό ἀνατολῶν παρεγένοντο εἰς Ἱεροσόλυμα» (Ματθ. β΄ 1). Ήταν σοφοί επιστήμονες, δάσκαλοι της ανθρώπινης σοφίας, ανατολίτες αστρολόγοι, οι οποίοι από την ανατολή του λαμπρού αστεριού διαπίστωσαν την πρόσφατη Γέννηση του Μεσσία και έγιναν πιστοί συνοδοιπόροι της λαμπρής, μοναδικής εμφάνισής του και της ιστορικής, λυτρωτικής πορείας του. Επιπλέον, ήσαν βασιλείς ή ηγεμόνες· πλούσιοι και με δύναμη.

Πουθενά στην Αγία Γραφή δεν αναφέρονται τα ονόματα τους, η καταγωγή και ο αριθμός τους, τους θεωρούμε τρεις επειδή 3 ήταν τα δώρα που προσέφεραν.Τα ονόματα τους εμφανίστηκαν περίπου το 500 μ.Χ σε ελληνικό έγγραφο της Αλεξάνδρειας μεταφράστηκαν στα Λατινικά και πέρασαν στην Δυτική Παράδοση, εκπροσωπούν δε εκτός από διαφορετικές γεωγραφικές τοποθεσίες και κουλτούρες, και τις 3 ηλικίες του ανθρώπου. Ο Γκασπάρ από Ινδία γύρω στα 60 με άσπρη γενειάδα δίνει το χρυσό, ο Μελχιόρ από Περσία γύρω στα 40 δίνει το λιβάνι και ο Βαλτάσαρ από Αραβία γύρω στα 20 δίνει τα σμύρνα (μύρο), άλλες χριστιανικές Εκκλησίες (Αιθιοπία, Συρία, Αρμενία κλπ) τους ονομάζουν διαφορετικά. Γονάτισαν μπροστά στον Χριστό ως ένδειξη σεβασμού και η γονυκλισία πέρασε στην Χριστιανική παράδοση, μέχρι τότε γονάτιζες μόνο μπροστά σε Βασιλιά.

Τα δώρα συμβολικά: χρυσός για τον Βασιλιά των Ουρανών, λιβάνι -συστατικό θρησκευτικών τελετών- για την Αρχιερατική Του φύση και μύρο -χρήση στην περιποίηση των νεκρών- για την θυσιαστική φύση Του, και τα τρία παραμένουν αμετάβλητα με το πέρασμα του χρόνου όπως και οι ιδιότητες που συμβολίζουν!

Με μόνο οδηγό το αστέρι και με τη θερμή και ακλόνητη πίστη στην καρδιά τους έφθασαν στα Ιεροσόλυμα. Εκεί χάνουν προς στιγμή τον ουράνιο οδηγό τους. Αναζητούν οδηγό από τη Γη. «Ποῦ ἐστιν ὁ τεχθείς βασιλεύς τῶν Ἰουδαίων ;», ερωτούν τους Ιεροσολυμίτες. «Εἴδομεν γάρ αὐτοῦ τόν ἀστέρα ἐν τῇ ἀνατολῇ καί ἤλθομεν προσκυνῆσαι αὐτῷ» (Ματθ. β, 2). Με τις οδηγίες που πήραν από τους θρησκευτικούς άρχοντες των Ιουδαίων ξεκινούν για τη Βηθλεέμ. Και να πάλι «ὁ ἀστήρ ὅν εἶδον ἐν τῇ ἀνατολῇ προῆγεν αὐτούς» (Ματθ. β΄ 9).

Ο ιερός Χρυσόστομος θεωρεί ότι δεν ήταν «ένα φυσικό αστέρι, όπως εκ πρώτης όψεως φαινόταν, αλλά ήταν μια αόρατη, θαυμαστή λογική δύναμις» η οποία με τον τρόπο αυτό παρουσιάστηκε για να οδηγήσει τους Μάγους. Πίσω από το αστέρι βρισκόταν ο Θεός, ο Οποίος με την άπειρή Του πανσοφία και με ένα τρόπο, που γνώριζε ότι θα κάνει εξαιρετική εντύπωση στους σοφούς αυτούς, τους οδηγεί στο να γνωρίσουν τον αιώνιο Βασιλέα της δόξας και να Του προσφέρουν τα βασιλικά τους δώρα, έκφραση της λατρείας τους και του βαθύτατου σεβασμού τους.

Η Παναγία και ο Ιωσήφ δεν γνωρίζουν τίποτε από το μακροχρόνιο και περιπετειώδες ταξίδι των Μάγων, ούτε περιμένουν τίποτε. Ζουν την αγία και αφανή ζωή τους στο σπίτι της Βηθλεέμ. Ξαφνικά οι Μάγοι φθάνουν στο σπίτι, όπου έμενε η Μαρία με τον Ιησού. «Καί ἐλθόντες εἰς τήν οἰκίαν εἶδον τό παιδίον μετά τῆς Μαρίας τῆς μητρός αὐτοῦ» (Ματθ. β΄ 11). Ο Ιωσήφ πρέπει να βρισκόταν στην εργασία του στα Ιεροσόλυμα ή στη Βηθλεέμ. Γι’ αυτό και μόνη Της η Παναγία τους υποδέχεται. Τι βρίσκουν εκεί; Μια σεμνή κόρη, που ακτινοβολούσε την παρθενική αγνότητα και η Οποία ενέπνεε το βαθύ σεβασμό. Στην αγκαλιά της κρατούσε τον Υιό Της.

Οι ιεροί ερμηνευτές της Αγίας Γραφής- με τη συμφωνία και του ιερού Χρυσοστόμου- αλληγορούν τα τρία αυτά δώρα και επεξηγούν ότι το μεν χρυσό πρόσφεραν ως σε βασιλιά, τον λίβανο ως σε Θεό, την δε σμύρνα ως σε μέλλοντα να αποθάνει. Γι’ αυτό και ο ευσεβής Υμνωδός της Εκκλησίας ψάλλει: «Τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ γεννηθέντος ἐν Βηθλεέμ τῆς Ἰουδαίας, ἐξ ἀνατολῶν ἐλθόντες μάγοι προσεκύνησαν Θεόν ἐνανθρωπήσαντα· καί τούς θησαυρούς αὐτῶν ἀνοίξαντες δῶρα τίμια προσέφερον, δοκίμιον χρυσόν ὡς βασιλεῖ τῶν τῶν αἰώνων καί λίβανον ὡς Θεῷ τῶν ὅλων, ὡς τριημέρῳ δέ νεκρῷ σμύρναν τῷ ἀθανάτῳ».

Σύμφωνα με την ορθόδοξη παράδοση, η Παναγία παρέδωσε τα δώρα των Μάγων μαζί με την Αγία Ζώνη της στην Εκκλησία των Ιεροσολύμων και από εκεί περίπου το 400 μ.Χ, ο αυτοκράτωρ Αρκάδιος τα μετέφερε στην Κωνσταντινούπολη όπου παρέμειναν μέχρι και την Άλωση από τους Οθωμανούς.Τότε η Μάρω, η χριστιανή Σέρβα μητριά του Μωάμεθ του Πορθητή, τα μετέφερε στην Ιερά Μονή Αγίου Παύλου στο Άγιον Όρος της οποίας το καθολικό είχε κτίσει ο πατέρας της Γ. Βράγκοβιτς, δεσπότης της Σερβίας.

Κατά την αγιορείτικη παράδοση, καθώς η Μάρω ανέβαινε από το λιμάνι στην Μονή, η Θεοτόκος παρουσιάστηκε σε όραμα για να της θυμίσει το άβατον και να μην προχωρήσει παραπέρα.Τα παρέδωσε λοιπόν στους μοναχούς και στο σημείο του οράματος υπάρχει σήμερα ο λεγόμενος «Σταυρός της Βασιλίσσης».

Ο χρυσός βρίσκεται υπό την μορφήν 28 περίτεχνα σκαλισμένων πλακιδίων, ποικίλων σχημάτων (παραλληλογράμμων, τραπεζοειδών κτλ.) ενώ ο λίβανος και η σμύρνα υπό την μορφή 62 σφαιρικών χανδρών μεγέθους ελιάς που αναβλύζουν ευωδιά.

Οι Μάγοι επέστρεψαν στις πατρίδες τους και τελικά μαρτύρησαν ως Χριστιανοί. Οι 3 επίχρυσοι σαρκοφάγοι με τα οστά τους φυλάσσονται στον Καθεδρικό της Κολωνίας και είναι το μεγαλύτερο σκευοφυλάκιο στον Δυτικό κόσμο.

Στον ισπανόφωνο κόσμο η μνήμη τους εορτάζεται στα Θεοφάνεια και είναι αντίστοιχοι του Santa Clauss, έρχονται με καμήλες και μοιράζουν δώρα στα παιδιά.