Τα σύμβολα των Ευαγγελιστών

Οἱ τέσσερις Εὐαγγελιστὲς συμβολίζονται μὲ τέσσερα ζῷα, διότι θεωρήθηκε ὅτι σ᾿ αὐτοὺς ἀναφέρεται ἡ προφητεία τοῦ προφήτου Ἰεζεκιὴλ (α´, 5-14). Σύμφωνα μ᾿ αὐτὴ ὁ Προφήτης εἶδε τὸν Θεὸ νὰ κάθεται στὸ χερουβικὸ θρόνο καὶ τὶς Ἀγγελικὲς δυνάμεις μὲ μορφὴ τεσσάρων ζῴων (ἀνθρώπου, λέοντος, μόσχου καὶ ἀετοῦ) νὰ ψάλλουν: «Ἅγιος, ἅγιος, ἅγιος Κύριος Σαβαώθ· πλήρης ὁ οὐρανὸς καὶ ἡ γῆ τῆς δόξης σου».

Ἡ ἑρμηνεία τῆς ἀλληγορίας αὐτῆς ἀπὸ τοὺς Πατέρες ποὺ ἀσχολήθηκαν μὲ τὴν ἀντιστοιχία τῶν Προσώπων, δὲν εἶχε πάντοτε τὴν ἴδια ἐφαρμογή. Τελικὰ ἔγινε ἀποδεκτὴ σ᾿ Ἀνατολὴ καὶ Δύση ἡ ἑρμηνεία τοῦ Ἁγίου Ἱερωνύμου, ὅπως ἀναπτύσσεται στὴ συνέχεια.

• Ματθαῖος (ἐκ τῶν Δώδεκα, 16 Νοεμβρίου).

Ὁ πρῶτος Εὐαγγελιστής, ὅπου ἁγιογραφεῖται, παρουσιάζεται νὰ ἔχει πλησίον του μία ἀνθρώπινη μορφὴ (ἄνθρωπος, ὁ βασιλιὰς τῆς δημιουργίας) τὸ πρῶτο ἀπὸ τὰ συμβολικὰ ζῷα τοῦ Ἰεζεκιήλ. Ὁ συμβολισμὸς αὐτὸς ἀναφέρεται στὸ Ματθαῖο, διότι τὸ Εὐαγγέλιό του ἀρχίζει ἀπὸ τὴν κατὰ σάρκα γενεαλογία τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ.

• Μᾶρκος (μαθητὴς τοῦ Ἀπ. Πέτρου, 25 Ἀπριλίου).

Ὁ Εὐαγγελιστὴς αὐτὸς συμβολίζεται καὶ ἁγιογραφεῖται μὲ λέοντα (τὸ βασιλιὰ τῶν ζῴων), τὸ δεύτερο ἀπὸ τὰ ζῷα τῆς προφητείας. Ὁ συμβολισμὸς αὐτὸς ἀναφέρεται στὸ Μάρκο, εἴτε διότι τὸ Εὐαγγέλιό του ἀρχίζει μὲ τὴ διαβίωση τοῦ Προδρόμου Ἰωάννου στὶς ἔρημους, ὅπου ζοῦν οἱ λέοντες, εἴτε διότι κύριο χαρακτηριστικὸ τοῦ Εὐαγγελίου του εἶναι ἡ βασιλεία τοῦ Χριστοῦ καθὼς καὶ τὸ ζῷο αὐτὸ εἶναι βασιλικό.

• Λουκᾶς (μαθητὴς τοῦ Ἀπ. Παύλου, 18 Ὄκτωβρίου).

Τὸ τρίτο ἀπὸ τὰ συμβολικὰ ζῷα ὁ βοὺς (ὁ βασιλιὰς τῶν κατοικίδιων ζῴων), ἀποδίδεται στὸν Εὐαγγελιστὴ Λουκᾶ καὶ μ᾿ αὐτὸ συμβολίζεται. Ὁ συμβολισμὸς αὐτὸς ἀναφέρεται στὸ Λουκᾶ, ἐπειδὴ τὸ Εὐαγγέλιό του ἀρχίζει ἀπὸ τὴ λατρεία τοῦ παλαιοῦ νόμου, κατὰ τὴν ὁποία τὰ θυσιαζόμενα ζῷα ἦσαν συνήθως βόδια.

• Ἰωάννης (ἐκ τῶν Δώδεκα, 8 Μαΐου).

Ὁ ὑψιπέτης αὐτὸς Εὐαγγελιστὴς δὲν μποροῦσε παρὰ μόνο νὰ συμβολιστεῖ μὲ τὸν ἀετὸ (τὸ βασιλιὰ τῶν πτηνῶν). Ὁ συμβολισμὸς αὐτὸς ἀναφέρεται στὸν Ἰωάννη, διότι θεολόγησε ὑψηλὰ τὴν ἀπερίγραπτη αἰώνια γέννηση τοῦ Υἱοῦ καὶ Λόγου τοῦ Θεοῦ, ἕνεκα τοῦ ὁποίου ἐπονομάστηκε καὶ Θεολόγος.

π. Γεώργιος Κουγιουμτζόγλου

Ἀπὸ τὸ βιβλίο «Λατρευτικὸ Ἐγχειρίδιο»

*Ιωάννα Κρητσωτάκη – Δρακωνάκη θεολόγος, πιστοποιημένη εκπαιδευτικός στη «Διαπολιτισμική και Συμπεριληπτική Εκπαίδευση» από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, κάτοχος πιστοποιητικού «Διοίκησης και οργάνωσης εκπαιδευτικών μονάδων» και του «Ιnternational Diploma in Travel and Tourism» από τη Vellum International. Μεταπτυχιακή φοιτήτρια ΕΚΠΑ με ειδίκευση στη «Σχολική Θρησκευτική Αγωγή».