Η παραβολή του καλού Σαμαρείτη

Τρία χρόνια έδρασε ο Ιησούς. Έπραττε και δίδασκε ακούραστα. Έπραττε διδάσκοντας και δίδασκε πράττοντας.

Οι γραμματείς δίδασκαν σε ειδικούς χώρους, κυρίως στο Ναό και στις συναγωγές. Οι μαθητές και οι ακροατές τους ήταν περιορισμένοι και συγκεκριμένοι. Μαθήτριες δεν δέχονταν. Οι διδασκαλίες τους στηρίζονταν στις Γραφές, δηλ. στο Νόμο και στους Προφήτες και σ’ απόψεις παλαιότερων και συγχρόνων τους ονομαστών ραβίνων (διδασκάλων). Ο Ιησούς δίδασκε παντού. Τον ακολουθούσαν πλήθη ανθρώπων, άνδρες και γυναίκες. Μαθητές Του ήταν όλοι όσοι ήθελαν, χωρίς διακρίσεις. Κατά τη διδασκαλία Του αναφερόταν στις Γραφές, έλεγε, όμως, δικά Του πράγματα, καινούρια και πρωτάκουστα.

Οι παραβολές του Ιησού είναι πολλών ειδών, διηγήσεις φτιαχτών ιστοριών από την καθημερινή ζωή, όμως, ασυνήθιστες, παράξενες, μοναδικές. Οι παραβολές φανερώνουν με παραστατικό και εντυπωσιακό τρόπο η καθεμιά, κάτι ξεχωριστό για τη Βασιλεία του Θεού. Όποιοι τις ακούν ή τις μελετούν καταλαβαίνουν τι είναι αυτές και πόσο αξίζουν για την αληθινή ζωή των ανθρώπων. Έτσι γίνονται αφορμή να σκεφτούν, να προβληματιστούν και να πάρουν θέση. Ο Ιησούς δίδασκε με παραβολές γιατί αυτός ήταν τότε ο καλύτερος τρόπος για ναδιδάξει τις νέες, πρωτάκουστες και ανατρεπτικές αλήθειες ζωής της Βασιλείας του Θεού. Άλλωστε, με παραβολές δίδασκαν και οι Ισραηλίτες ραββίνοι τότε. Με τις παραβολές μπορούσαν να Τον καταλάβουν ευκολότερα όλοι.

Ενώ αφηρημένα και θεωρητικά πράγματα ήταν – και είναι πάντοτε – για πιο λίγους. Οι παραβολές με τις αλήθειες που φανέρωναν χαράζονταν βαθιά μέσα τους και τις θυμούνταν πάντοτε. Ο Ιησούς ήταν πρωτότυπος και ασυναγώνιστος αφηγητής παραβολών. Οι επιστημονικοί ερευνητές των Ευαγγελίων επισημαίνουν ότι τουλάχιστον το 1/3 της διδασκαλίας Του ήταν παραβολές. (Λκ, 10,25)

Η παραβολή του σπλαχνικού Σαμαρείτη

Μια μέρα πλησίασε τον Ιησού ένας νομικός, που ήθελε να τον πειράξει και του είπε: «Δάσκαλε, τι πρέπει να κάνω για να κληρονομήσω την αιώνια ζωή;».

Ο Ιησούς του απάντησε: «Τι γράφει στο Νόμο; Εσύ μελετάς το Νόμο. Ξέρεις λοιπόν τι γράφει». Και είπε ο νομικός: «Να αγαπήσεις τον Κύριο και Θεό σου με όλη σου την καρδιά κι όλη σου την ψυχή κι όλη σου τη δύναμη κι όλο σου το νου και να αγαπάς τον πλησίον σου σαν τον εαυτό σου». Τότε του αποκρίθηκε ο Ιησούς: «Πολύ σωστά απάντησες. Αυτά να κάνεις και θ’ αποκτήσεις την αιώνια ζωή».

Ο νομικός, θέλοντας να δικαιολογηθεί γιατί έκαμε αυτή την ερώτηση στον Χριστό, ξαναρώτησε: «Και ποιος είναι για μένα ο πλησίον;».

Πήρε λοιπόν αφορμή από αυτή την ερώτηση ο Χριστός και είπε την εξής παραβολή: Ένας άνθρωπος κατέβαινε από τα Ιεροσόλυμα προς την Ιεριχώ. Στο δρόμο έπεσε στα χέρια ληστών. Αυτοί αφού του πήραν όσα πράγματα είχε, του έκλεψαν και τα ρούχα, τον πλήγωσαν κι έτσι μισοπεθαμένο τον άφησαν στην ερημιά. Κατά σύμπτωση από εκείνον το δρόμο περνούσε ένας ιερέας. Αυτός είδε τον πληγωμένο, αλλά τον προσπέρασε χωρίς να τον βοηθήσει. Σε λίγο έφτασε στον τόπο εκείνο κι ένας λευίτης, δηλαδή νεωκόρος στο Ναό. Είδε κι αυτός τον πληγωμένο, αλλά κι αυτός έφυγε χωρίς να βοηθήσει.

Ένας περαστικός Σαμαρείτης όμως, πλησίασε και μόλις είδε τον χτυπημένο τον λυπήθηκε. Αμέσως κατέβηκε από το ζώο του, περιποιήθηκε τις πληγές με κρασί και λάδι και τις περιέδεσε. Έπειτα τον φόρτωσε στο ζώο του και τον μετέφερε σ’ ένα πανδοχείο. Έδωσε μάλιστα στον ξενοδόχο αρκετά χρήματα και του είπε: «Περιποιήσου τον πληγωμένο μέχρι να γίνει καλά. Αν σου χρειαστούν περισσότερα χρήματα, στο γυρισμό θα σου τα δώσω».

Μετά ο Ιησούς ρώτησε τον νομικό: «Λοιπόν, ποιος από τους τρεις φέρθηκε ως πλησίον σ’ αυτόν τον άτυχο που έπεσε στα χέρια των ληστών;». Κι εκείνος απάντησε: «Αυτός που έδειξε ευσπλαχνία». «Πήγαινε λοιπόν και κάμε κι εσύ το ίδιο», είπε ο Ιησούς (Πορεύου καί σύ καί ποίει ὁμοίως).

Ο πλησίον είναι ο κοντινός,ο συνάνθρωπος, που τον αγαπώ, τον εμπιστεύομαι, ενδιαφέρομαι γι’ αυτόν και του συμπαραστέκομαι. Για τους Ισραηλίτες τότε στους πλησίον ανήκαν: γονείς,αδέλφια, συγγενείς, φίλοι,γνωστοί, μέλη της φυλής, ομοεθνείς, ομόπιστοι, γείτονες, συμπατριώτες. Στους μη πλησίον: αλλοδαποί, εχθροί (ιδιαίτερα οι Ρωμαίοι), αλλόπιστοι (ιδιαίτερα οι ειδωλολάτρες), σχισματικοί (ιδιαίτερα οι Σαμαρείτες), αρνητές της πίστης (αποστάτες). Οι Φαρισαίοι πρόσθεταν σ’ αυτούς: τους τελώνες, τους αμαρτωλούς και τον αγράμματο «όχλο», που δε γνώριζε τις Γραφές.

Γύρω στα 27 χλ. ΒΔ της Ιερουσαλήμ βρίσκεται η Ιεριχώ , ενώ στο δρόμο προς τα εκεί υπήρχαν ερημικά σημεία με κατηφοριές και βράχια, όπου είχαν τα ορμητήριά τους οι ληστές. Στην Ιεριχώ έκαναν την τελευταία στους στάση οι προσκυνητές από την Γαλιλαία και την Περαία, που κατέβαιναν για Πάσχα στην Ιερουσαλήμ.

Οι ιερείς ήταν απόγονοι του Ααρών, αδελφού του ΜωΫσή. Υπηρετούσαν στο Ναο των Ιεροσολύμων με τη σειρά τους για μια εβδομάδα. Καθημερινά τους καθήκοντα: προσφορά των θυσιών και προσευχές για απαλλαγή των πιστών από αμαρτίες και κακές δυνάμεις. Οι λευίτες προέρχονταν από τη φυλή Λευί. Βοηθούσαν τους ιερείς ως μουσικοί, θυρωροί και φρουροί του Ναού. Ήταν υπεύθυνοι για την τάξη και την καθαριότητά του. Αυτός που τον κακοποίησαν οι ληστές ήταν Ιουδαίος συμπατριώτης τους. Και οι δυο έπρεπε να τον φροντίσουν ως πλησίον τους, σύμφωνα με τη θεία εντολή.

Οι Σαμαρείτες ήταν μια ανάμεικτη φυλή από Ισραηλίτες, Βαβυλώνιους, Σύρους κ.α..Το ίδιο και η θρησκεία τους- πάντως με βασικότερα στοιχεία τα ισραηλιτικά. Γι’ αυτό και οι Ισραηλίτες τους θεωρούσαν ως σχισματικούς και όχι γνήσιους πατριώτες. Με τον καιρό ανεξαρτητοποιήθηκαν εθνικά και θρησκευτικά. Θρησκευτικό τους κέντρο ήταν ο ναός τους στο όρος Γαριζίν. Στα χρόνια του Χριστού το χάσμα ανάμεσα σ’αυτούς και στους Ισραηλίτες ήταν αγεφύρωτο και το μίσος μεταξύ τους μεγάλο και άσβεστο.

Το κρασί χρησίμευε για τον καθαρισμό των πληγών και την προστασία τους από μόλυνση (αποστειρωτικό). Το λάδι κρατούσε τις πληγές μαλακές ώστε να μην ξεραίνονται και προκαλούν πόνο.

Τα δυο δηνάρια ήταν η αμοιβή ενός εργάτη για τη δουλειά δυο ημερών. Στο πανδοχείο μπορούσε ν απαραμείνει κάποιος μ’ αυτό το ποσό για ένα δίμηνο.

Ο σύχρονος Γερμανός θεολόγος, Τζόζεφ Φλέτσερ, είπε: «Αντίθετο της αγάπης δεν είναι το μίσος, αλλά η αδιαφορία!» Πάντοτε οι άνθρωποι έκαναν και κάνουν διακρίσεις μεταξύ τους: κατά φυλή, εθνικότητα, θρησκεία, κοινωνική τάξη κ.α..Και ανάλογα με αυτές συμπεριφέρονται υπέρ ή εναντίον των άλλων. Ο Ιησούς με την παραβολή του σπλαχνικού Σαμαρείτη ανέτρεψε αυτές τις διακρίσεις και δίδαξε να βλέπουμε με ευαισθησία κάθε άνθρωπο, ιδιαίτερα όταν βρίσκεται σε ανάγκη και να προσφέρουμε έμπρακτη αγάπη. Έτσι φανερώθηκε ζωντανά και παραστατικά ότι οι άνθρωποι, που ζουν κατά το πνεύμα της Βασιλείας του Θεού, μπορούν να γίνουν μια κοινωνία έμπρακτης αγάπης από όλους προς όλους, χωρίς διακρίσεις.

«….το πιο καθαρό πράγμα, λοιπόν, της δημιουργίας δεν είναι το λυκόφως, ούτε ο ουρανός που καθρεφτίζεται μες το ποτάμι, ούτε ο ήλιος πάνω στης μηλιάς τ’ άνθη. Είναι η αγάπη.»

*Ιωάννα Κρητσωτάκη – Δρακωνάκη, θεολόγος, πιστοποιημένη εκπαιδευτικός στη «Διαπολιτισμική και Συμπεριληπτική Εκπαίδευση» από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου και στη “Διοίκηση και Οργάνωση Εκπαιδευτικών μονάδων” μεταπτυχιακή φοιτήτρια ΕΚΠΑ με ειδίκευση στη «Σχολική Θρησκευτική Αγωγή».

(Πηγή για το κείμενο: διδακτικό εγχειρίδιο Β’ Γυμνασίου για το μάθημα των Θρησκευτικών, «Καινή Διαθήκη, ο Ιησούς Χριστός και το έργο Του», Έκδοση δ΄ 2009)