 |  |  |
Σύμφωνα με την παράδοση, ο ευαγγελιστής Λουκάς χάραξε τη μορφή της Παναγίας πάνω σε ξύλο. Η εικόνα προϋπήρχε της μονής, καθώς φυλασσόταν αρχικά στην Αθήνα ως «Παναγία Αθηνιώτισσα». Τ’ όνομα «Σουμελά» προέρχεται από την ποντιακή φράση «σού Μελά», δηλ. «στου Μελά», για το όρος Μελά στην περιοχή της Τραπεζούντας, λίκνο των Ποντίων, στις ακτές του Εύξεινου Πόντου.
Στα τέλη του 4ου αι. η Παναγία εμφανίστηκε στο όνειρο ενός ιερέα στην Αθήνα και του ζήτησε να γίνουν ο ίδιος και ο ανηψιός του, μοναχοί. Θεοσεβούμενοι και οι δύο πήγαν να προσκυνήσουντην εικόνα της Θεοτόκου και τότε άκουσαν τη φωνή της να τους καλεί να την ακολουθήσουν στο όρος Μελά. Την ίδια ώρα , άγγελοι υμνολογώντας, παρέλαβαν την εικόνα και ανυψώθηκαν στον ουρανό.Μοναχοί πλέον, θείος και ανηψιός, Βαρνάβας και Σωφρόνιος, φτάνουν στο όρος Μελά, όπου μέσα σε μία σπηλιά ανακαλύπτουν την θεία εικόνα, Το ημερολόγιο γράφει 386 και οι συνθήκες επιβίσωσης στην ερημική τοποθεσία είναι πολύ δύσκολες. Η Παναγία, όμως, είναι στο πλευρό τους. Το πρόβλημα της υδρόδοτησης λύθηκε με θαυματουργό τρόπο, όταν σύμφωνα με την παράδοση άρχισε ν’ αναβλύζει αγίασμα μέσα σ’ έναν γρανιτένιο βράχο, που η υπαρξή του ακόμα και σήμερα προκαλεί δέος. Μάλιστα, οι θεραπευτικές του ιδιότητες, εξακόντισαν τη φήμη της μονής, όχι μόνο στους χριστιανούς, αλλά και στους μουσουλμάνους. Τρεφόμενοι μόνο με χόρτα και πίνοντας αγίασμα για πολλές μέρες, οι δύο μοναχοί ειδαν έξω από τη σπηλιά, ένα μουλάρι με δύο κοφίνια γεμάτα τρόφιμα!
Η περγαμηνή που συνόδευε τα τρόφιμα, τους πληροφορούσε ότι τα έστελενε ο ηγούμενος της Ιεράς Μονής Βαζελώνος, στον ύπνο του οποίου εμφανίστηκε η Παναγία, ζητώντας του να τους βοηθήσει, επείδη χτίζουν ναό της στο όρος Μελά. Μάλιστα, οι μοναχοί φόρτωσαν το μουλάρι και άφησαν να το οδηγήσει η χάρη της Παναγίας. Έκτοτε και για όλα τα χρόνια της λειτουργίας του, το μοναστήρι της Σουμελά, έστελνε κάθε χρόνο ένα φορτωμένο με τρόφιμα μουλάρι στη μονή Βαζελώνος.
Δώδεκα χιλιόμετρα μακριά από τη Μονή οι ιδρυτές της έκτισαν ναό αφιερωμένο στους Αγίους Κωνσταντίνο και Ελένη και σε απόσταση 2 χλμ. παρεκκήσι αφιερωμένο στην Αγία Βαρβάρα, στο οποίο οι μοναχοί το 1922 έκρυψαν τα πολύτιμα κειμήλια του μοναστηριού, την εικόνα της Μεγαλόχαρης, το σταυρό του αυτοκράτορα Μανουήλ Γ’ Κομνηνού και το χειρόγραφο ευαγγέλιο του Οσίου Χριστόφορου, για να μην πέσουν στα χέρια των Νεότουρκων.
Μεγάλοι ευεργέτες της Μονής ήταν ο Μανουήλ Γ’ Κομηνός (1390-1417) και ο Αλέξιος Γ’ (1349-1390). Ο πρώτος της προσέφερε τον ανεκτίμητης αξίας Σταυρό με Τίμιο Ξύλο, ο οποίος βρίσκεται σήμερα μαζί με άλλα κειμήλια της Μονής στη νέα μονή στην Καστανιά. Ο δεύτερος τον οποίο έσωσε η Μεγαλόχαρη από τρικυμία και τον βοήθησε νανικήσει τους εχθρούς, την οχύρωσε, έκτισε πύργους, νέα κελιά και ανακαίνισε τα κτίσματά της. Της χάρισε 48 χωριά και εγκατέστησε 40 μόνιμους φρουρούς για την ασφάλειά της.
Πολλά από τα προνόμια που χορήγησαν οι Κομνηνοί στην Ιερά Μονή, επικυρώθηκαν και επεκτάθηκαν επί Τουρκοκρατίας με σουλτανικά φιρμάνια και πατριαρχικά σιγίλια. Οι σουλτάνοι Βουγιαζήτ Β’, Σελήμ Α’, Μουράτ Γ’, Σελήμ Β’, Ιμπραήμ Α’, Μωάμεθ Δ’, ΣουλεΪμάν Β’, Μουσταφά Β’, Αχμέτ Γ’, αναγράφονται στους κώδικές της Μονής ως ευεργέτες. Η παράδοση αναφέρει ότι κάποτε ο Σουλτάνος Σελίμ Α’ ενοχλημένος από την αίγλη της μονής, θέλησε να την καταστρέψει. Μόλις, όμως, πήγε να δώσι τη διαταγή, έπεσε κάτω και άρχισε να σφαδάζει και να βγάζει αφρούς, προκαλώντας τρόμο στους ανθρώπους του παλατιού του. Τότε ένας βεζίρης άρχισε να τον παρακαλά να πάρει πίσω τη διαταγή του, να ζητήσει συγχώρεση και η Παναγία των Χριστιανών θα τον θεράπευε. Ο σουλτάνος το έπραξε και αμέσως έγιανε. Ήταν 1522 και ο Σελίμ Α’ έβγαλε σουλτανικό φιρμάνι με το οποίο αναγνώρισε όλα τα προνόμια της Μονής και διέταξε να καίνε μπροστά στη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας πέντε τεράστιες λαμπάδες.
Στη βιβλιοθήκα της μονής φυλάσσονταν μέχρι το ξεριζωμό του 1922 πολύτιμα έγγραφα και χειρόγραφα. Η εικόνα της Παναγίας, μετά από αίτημα του Ελευθερίου Βενιζέλου το 1930, που έτυχε της έγκρισης του τότε πρωθυπουργού Ισμέτ Ινονού, μεταφέρθηκε από τον Πόντο στην Ελλάδα και πέριπου για 20 χρόνια φιοξενήθηκε στο Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών. Ο αρχιμανδρίτης Αμβρόσιος , από τους τελευταίους μοναχούς της Μονής, ταξίδεψε στον Πόντο, μετά από παράκληση του Βενιζέλου, βρήκε την εικόνα, τον πολύτιμο Σταυρό με το Τίμιο Ξύλο και το χειρόγραφο ευαγγέλιο του Οσίου Χριστόφορου, που είχαν ενταφιαστεί μαζί με την εικόνα και τα συνόδευσε στην Ελλάδα. Τον Αύγουστο του 1952, η εικόνα της Παναγίας ενθρονίστηκε επίσημα στον ιερό ναό που χτίστηκε από τους Πόντιους προς τιμήν της στο όρος Βέρμιο, τοποθεσία βραχώδης και ήσυχη, παρόμοια με τον οίκο της Παναγίας στην Τραπεζούντα. Εορτάζει στις 15 Αυγούστου.
Δογματικό θεοτοκίο του εσπερινού του Σαββάτου. Ήχος πλ΄.
Tίς μὴ μακαρίσει σε Παναγία Παρθένε, τίς μὴ ἀνυμνήσει σου τὸνἀλόχευτον τόκον; ὁ γὰρ ἀχρόνως ἐκ Πατρός, ἐκλάμψας Υἱὸς μονογενής, ὁ αὐτὸς ἐκ σοῦ τῆς Ἁγνῆς προῆλθεν, ἀφράστως σαρκωθείς, φύσει Θεὸςὑπάρχων, καὶ φύσει γενόμενος ἄνθρωπος δι᾿ ἡμᾶς, οὐκ εἰς δυάδαπροσώπων τεμνόμενος, ἀλλ᾿ ἐν δυάδι φύσεων, ἀσυγχύτως γνωριζόμενος·Αὐτὸν ἱκέτευε, σεμνὴ παμμακάριστε, ἐλεηθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.
*Ιωάννα Κρητσωτάκη – Δρακωνάκη, θεολόγος, πιστοποιημένη εκπαιδευτικός στη «Διαπολιτισμική και Συμπεριληπτική Εκπαίδευση» από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, μεταπτυχιακή φοιτήτρια ΕΚΠΑ με ειδίκευση στη «Σχολική Θρησκευτική Αγωγή».
- Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Κρήτη, την Ελλάδα και όλο τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, με εγκυρότητα και αξιοπιστία, στο cna.gr
- Ακολουθήστε το cna.gr στο Facebook
- Ακολουθήστε το cna.gr στο Twitter
- Ακολουθήστε το cna.gr στο YouTube
- Ακολουθήστε το cna.gr στο Instagram
